Στιγμές ανάμεσα στη γη και στους ανθρώπους

 

Την ώρα του διαλείμματος, όπως αποτυπώνεται στη φωτογραφία, μοιάζει να παγώνει ο χρόνος πάνω στο χώμα του Βαλτινού. Εκεί, όπου οι μέρες δεν είχαν ωράρια και η εργασία ξεκινούσε πριν ακόμη ξημερώσει ο ουρανός και τελείωνε μόνο όταν το φως έσβηνε πίσω από τις λεύκες. Σ’ εκείνο το χωράφι, η κούραση ήταν καθημερινός σύντροφος, μα και η συντροφικότητα το ίδιο.

Το κολατσιό βγαίνει από τον παλιό τρουβά, με την απλότητα που γεννά η ανάγκη και ευλογεί η γη. Ψωμί, λίγες ελιές, ίσως λίγο τυρί τυλιγμένο σε ύφασμα. Το μεσημέρι δεν ήταν ποτέ σπουδαία υπόθεση, γινόταν επιτόπου, με ό,τι υπήρχε, γύρω από τα εργαλεία που ακουμπούσαν για λίγο, σαν να έπαιρναν κι αυτά μια ανάσα.

Κι εκεί, στη δραγασιά του παππού Κώστα, το πρόχειρο καταφύγιο από κλαδιά και χορτάρια, η γη έβρισκε τον τρόπο να γίνει πιο φιλική. Από ένα μικρό μπουκάλι έβγαινε το τσιπουράκι, να ζεστάνει τους άντρες και να γλυκάνει για λίγο το απομεσήμερο. Ήταν λιγοστό, μα είχε τη δύναμη να φέρνει γέλιο, κουβέντα, κουράγιο.

Κοιτάζοντας τις μορφές στη φωτογραφία, μπορεί κανείς να αφουγκραστεί την αλληλεγγύη που χαρακτήριζε τη ζωή στο Βαλτινό. Τρεις οικογένειες δούλευαν πλάι πλάι, όπως το ήθελε το έθιμο και το απαιτούσε η ανάγκη του τόπου, σήμερα βοηθούσε η μία, αύριο η άλλη. Η γη δεν ήταν ατομική υπόθεση, ήταν κοινό χρέος, κοινή μοίρα.

Παιδιά καθισμένα στις πατούσες της γης, γυναίκες με δισάκια και ταψιά στο χέρι, άντρες που κρατούν για λίγη ώρα το ποτήρι αντί για το φτυάρι. Όλοι μαζί, μια μικρή κοινότητα που πορεύεται με τα ίδια βήματα, τις ίδιες ελπίδες, το ίδιο ψωμί.

Κι έτσι το διάλειμμα, τόσο ταπεινό και τόσο πολύτιμο, γίνεται κάτι μεγαλύτερο, ένα πνεύμα ενότητας που διαπερνά τον χρόνο. Ένα σημάδι πως η ζωή, όσο δύσκολη κι αν ήταν, είχε πάντα χώρο για ένα χαμόγελο, για μια γουλιά τσίπουρο, για μια στιγμή που οι άνθρωποι θυμούνταν πως δεν είναι μόνοι.

Αυτό ήταν το Βαλτινό, ένας τόπος όπου η γη έτρεφε τα σώματα, αλλά η συντροφικότητα έθρεφε τις ψυχές.