Εν Βαλτινώ τη 25η Μαρτίου 1821, επί γενεές γενεών

 

Τότε που η οικουμένη είδε τους Έλληνες, τους σκλάβους, τους ανοργάνωτους, τους φτωχούς, τους άοπλους να υψώνουν το ανάστημα, να αναμετριούνται με την πάνοπλη Οθωμανική αυτοκρατορία και να… νικούν! Να κερδίζουν δηλαδή την ελευθερία τους.

Εν Βαλτινώ τη 25η Μαρτίου 1969

Τότε που ο Κώστας ντύθηκε τσολιάς, φόρεσε την φουστανέλα και το φέσι του, έβαλε και τα τσαρούχια με τις μαύρες φούντες και ένοιωσε γεμάτος από υπερηφάνεια στην εθνική επέτειο.

Εν Βαλτινώ τη 25η Μαρτίου 1997

Τότε που ο Αντώνης, γιός του Κώστα, ντύθηκε τσολιάς, φόρεσε την ίδια φουστανέλα και το ίδιο κεντημένο τσικέτο, έβαλε και το κόκκινο φέσι του με τη μαύρη φούντα και ένοιωσε γεμάτος από υπερηφάνεια στην εθνική επέτειο.

Εν Βαλτινώ τη 25 Μαρτίου 2024

Τότε που ο Κωνσταντίνος, γιος του Αντώνη, ντύθηκε κι αυτός τσολιάς, φόρεσε την φουστανέλα με το κεντημένο τσικέτο του, έβαλε και το κόκκινο φέσι του με τη μαύρη φούντα και ένοιωσε γεμάτος από υπερηφάνεια στην εθνική επέτειο.

Τρεις διαδοχικές φωτογραφίες, τρία τσολιαδάκια με χρονολογική διαφορά μιας γενεάς ξαναζωντανεύουν στιγμές από παλαιότερες επετειακές σχολικές γιορτές, που αποτελούσαν και αποτελούν και σήμερα πηγή πολιτισμού και δημιουργίας εθνικής συνείδησης.

Οι εορταστικές εκδηλώσεις μέσα από τον χώρο του σχολείου χαρακτηρίζονται από έντονη συγκινησιακή φόρτιση. Τα ποιήματα, οι πανηγυρικοί λόγοι οι θεατρικές παραστάσεις, οι καταθέσεις στεφάνων, οι παρελάσεις αναπαριστούν την ιδέα του έθνους μέσα από μία ρομαντική και πλήρη μεταφορών αφήγηση. 

Μέσα λοιπόν από ένα έντονα συγκινησιακό περιβάλλον που βρίθει συμβολισμών, αναπαράγεται κάθε χρόνο μέχρι και σήμερα, επετειακά, η εικόνα ενός ελληνικού έθνους όπως το φαντάστηκε και το κατασκεύασε η ρομαντική ιστοριογραφία του 19ου αιώνα. Ένα έθνος με βιολογική υπόσταση, το οποίο παρουσιάζει γραμμική συνέχεια στο χρόνο και στο χώρο.

Ανδριάντες και προτομές των Τρικαλινών ηρώων του 1821

Με την ευκαιρία της εθνικής μας επετείου της 25ης Μαρτίου 1821, παρουσιάζουμε τις προτομές και τους ανδριάντες των Τρικαλινών ηρώων, που έχουν στηθεί προς τιμήν των, σε διάφορα σημεία του νομού Τρικάλων. 

«Παπαθύμιος Βλαχάβας» (1770-1809)

Η μαρμάρινη προτομή βρίσκεται στην Ν.Α. γωνία της κεντρικής πλατείας των Τρικάλων. Φιλοτεχνήθηκε από τον Τρικαλινό γλύπτη Μενέλαο Καταφυγιώτη. Στήθηκε από τον διδασκαλικό σύλλογο Τρικάλων τον Μάιο του 1955. Αναγράφεται η επιγραφή: «ΤΙΜΗ ΚΑΙ ΔΟΞΑ».

Ο Παπαθύμιος Βλαχάβας ήταν αρματωλός των Χασίων. Επαναστάτησε εναντίον του Αλή Πασά των Ιωαννίνων το 1808 και είχε μαρτυρικό θάνατο. Η προτομή του υπάρχει και στην πόλη της Καλαμπάκας, καθώς και στο χωριό Βλαχάβα.

«Νικόλαος Στουρνάρας» (1885-1826)

Η μαρμάρινη προτομή του βρίσκεται στην Κεντρική Πλατεία. Φιλοτεχνήθηκε από τον Θεσσαλό γλύπτη Δημήτριο Γεντέκο το 1953. Φέρει την επιγραφή: «Εκ Κουτσαινών (Στουρναρέικα) Ασπροποτάμου. Εφονεύθει την κατά της εξόδου της Φρουράς του Μεσολογγίου την 10 Απριλίου 1826». Τα αποκαλυπτήρια έγιναν στις 11-4-1954. Ο Στουρνάρας υπήρξε αμαρτωλός από τα Στουρναρέικα του Ασπροποτάμου και αγωνιστής του 1821. Μνημείο του υπάρχει και στα Στουρναρέικα.

«Γεώργιος Καραϊσκάκης» (1782-1827)

Η ορειχάλκινη προτομή βρίσκεται στην ανατολική πλευρά της κεντρικής πλατείας.. Είναι έργο του Μενέλαου Καταφυγιώτη και στήθηκε από το Γ.Ε.Σ. Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης καταγόταν από το Μαυρομάτη Καρδίτσας και ήταν στρατηγός της Επαναστάσεως του 1821. Η προτομή φέρει την επιγραφή: «Σωτήρ της Ελληνικής Ελευθερίας. Ψήφισμα Γ΄ Εθνοσυνελεύσεως των Ελλήνων». Η φίλτατη πατρίς θρηνεί απαρηγόρητος απωλέσασα το γνησιότατον τέκνον της. Θρηνεί και κόπτεται στερηθείσα του θερμού προμάχου των Ιερών της Δικαίων. Θρηνεί την διαρρήξαντα τας Νέας Αλύσεις της Στερέας Ελλάδας των ενδόξον Νικητήν της Αραχώβης τον εξολοθρευτήν των τυράννων».

«Χριστόδουλος Χατζηπέτρος» (1794-1864)

Η μαρμάρινη προτομή βρίσκεται στην ομώνυμη πλατεία επί της οδού Ασκληπιού. Φιλοτεχνήθηκε από τον Μενέλαο Καταφυγιώτη και τα αποκαλυπτήρια έγιναν στις 5/05/1955. Ο Χατζηπέτρος καταγόταν από το Νεραϊδοχώρι Τρικάλων. Ήταν αγωνιστής του 1821, μέλος της Φιλικής Εταιρείας, ηγέτης της Θεσσαλικής επαναστάσεως του 1854. Διετέλεσε υπασπιστής των βασιλέων Όθωνος και Γεωργίου Α΄.

 Η προτομή του υπάρχει και στην πόλη της Καλαμπάκας.

Προτομή Γρηγόρη Λιακατά στον Κλεινοβό

Η προτομή του Γρηγόρη Λιακατά βρίσκεται στον προαύλιο χώρο του ναού της Αγίας Παρασκευής του Κλεινοβού. Πρόκειται για μια μαρμάρινη προτομή του τιμώμενου προσώπου, η οποία είναι τοποθετημένη πάνω σε ένα λιθόκτιστο βάθρο. Στην πρόσοψη του βάθρου υπάρχει εντοιχισμένη μια επιγραφή στην οποία αναγράφονται εγχάρακτα τα εξής: «Ο ΚΛΕΙΝΟΒΟΣ ΣΤΟ ΤΙΜΗΜΕΝΟ ΤΕΚΝΟ ΤΟΥ ΣΤΑΤΗΓΟ ΓΡΗΓΟΡΗ ΛΙΑΚΑΤΑ». Την μαρμάρινη προτομή, φιλοτέχνησε ο διάσημος τρικαλινός γλύπτης και ζωγράφος Μενέλαος Καταφυγιώτης, την υπογραφή του οποίου παρατηρούμε στην δεξιά πλευρά της προτομής. Τα αποκαλυπτήρια του μνημείου έγιναν στις 15 Αυγούστου 1956.

Παλαιότερα πλάι στο μνημείο υπήρχε και μια μαρμάρινη πλάκα πάνω στην οποία αναγράφονταν τα εξής:

«28 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1826

ΕΝΤΑΥΘΑ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΩΣ ΕΝ ΘΕΡΜΟΠΥΛΑΙΣ

ΑΡΧΗΓΟΣ ΤΗΣ ΦΡΟΥΡΑΣ

ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΛΙΑΚΑΤΑΣ ΕΞ ΑΣΠΡΟΠΟΤΑΜΟΥ

ΟΠΛΑΡΧΗΓΟΙ

Π.Σ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΠΟΥΛΟΣ Σ. ΤΣΑΛΑΣ

Κ.Σ. ΚΟΥΡΚΟΥΜΕΛΗΣ Α. ΠΑΛΙΟΥΣΟΥΡΓΙΑΣ

Ι. ΛΕΟΝΑΡΔΟΣ Α. ΓΟΥΛΕΜΗΣ Π. ΚΑΡΒΕΛΗΣ

Δ. ΒΛΗΣΜΑΣ Σ. ΚΑΡΑΠΑΝΟΣ

Κ. ΦΑΡΑΝΤΟΣ Α. ΚΑΡΑΝΤΖΟΓΙΑΝΝΗΣ».

Ενώ στη βάση της μαρμάρινης πλάκας ήταν λαξεμένη μία λήκυθος.

Ο Γρηγόρης Λιακατάς γεννήθηκε το 1795 και πέθανε στις 26 Φεβρουαρίου 1826. Υπήρξε Έλληνας αγωνιστής του 1821 και κλεφταρματωλός του Κλεινοβού, του μεγαλύτερου χωριού της περιοχής Ασπροποτάμου Καλαμπάκας. Μυήθηκε στην Φιλική Εταιρεία από τον Χριστόδουλο Χατζηπέτρο μαζί με τον παπα-Θανάση Οικονόμου ο οποίος ήταν αυτός που χρηματοδότησε, με την τεράστια περιουσία του τα πρώτα επαναστατικά του κινήματα του στον Κλεινοβό και τον βοήθησε να συστήσει ένα στρατιωτικό σώμα και να καταλάβει, την περιοχή Κρύα Βρύση στην Πίνδο, για να μπορέσει έτσι να φράξει τον δρόμο της Ηπείρου προς τη Θεσσαλία. Ο Γρηγόρης Λιακατάς ήταν από αυτούς που ξεκίνησαν την Επανάσταση στην Επαρχία Ασπροποτάμου στις 5 Ιουλίου του 1821 μαζί με τους οπλαρχηγούς Νικόλαο Στουρνάρη και Γιωργάκη Βελή από τα Άγραφα. Παντρεύτηκε την κόρη του Νικολάου Στουρνάρη και οι σχέσεις των δύο ανδρών, έγιναν στενές ακολούθησαν, μια κοινή πορεία μέχρι τον θάνατό τους.

Ανδριάντας Κων/νου Κανάρη 

O ανδριάντας  του Κωνσταντίνου Κανάρη βρίσκεται στην κεντρική οδό των Τρικάλων, στην οδό Βασιλείου Τσιτσάνη, δίπλα στην κεντρική πλατεία και την κεντρική γέφυρα Ληθαίου ποταμού. Ο ορειχάλκινος ανδριάντας φιλοτεχνήθηκε από τον γλύπτη Τριάντη. Είναι κατασκευασμένος από ορείχαλκο. Αναπαρίσταται ο Κανάρης ξυπόλητος κρατώντας στο  δεξί του χέρι έναν γάντζο σαν εκείνους που χρησιμοποιούσε για να ανέβει επάνω  στα τούρκικα πλοία και να τα πυρπολήσει.
Το γλυπτό είναι δωρεά του  Γενικού  Επιτελείου Ναυτικού  προς το Δήμο Τρικκαίων, το 1988, επί δημαρχίας Αθανασίου Τριγώνη, στα πλαίσια της Ναυτικής Εβδομάδος. Τα αποκαλυπτήρια του πραγματοποιήθηκαν στις 29/10/1988 από τον αρχηγό ΓΕΝ αντιναύαρχο Λεωνίδα Βασιλικόπουλο.

Ο Κωνσταντίνος Κανάρης γεννήθηκε το 1795 στα Ψαρά και πέθανε το1877. Ήταν σπουδαία μορφή του ναυτικού αγώνα κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821 (πυρπόλησε και ανατίναξε τουρκικά πλοία) και μετέπειτα ναύαρχος και πολιτικός. Διετέλεσε πέντε φορές πρωθυπουργός της Ελλάδας σε διάστημα 33,5 ετών.

Από το Βιβλίο «ΜΝΗΜΕΙΑ ΗΡΩΑ ΤΩΝ ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΤΡΙΚΑΛΩΝ» του Δημήτρη Τσιγάρα.