Η δύναμη της Τέχνης ενάντια στην σχολική βία και τον ρατσισμό

 

Ο Σύλλογος Φίλων της Δημοτικής Φιλαρμονικής Τρικάλων, στο πλαίσιο των ετήσιων πολιτιστικών δράσεών του, που πραγματοποιούνται με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και υπό την αιγίδα της Περιφερειακής Ενότητας Τρικάλων και του Δήμου Τρικκαίων, διοργανώνει πολιτιστική εκδήλωση αφιερωμένη στην ενημέρωση για ζητήματα σχολικής βίας, εκφοβισμού και ρατσισμού, καθώς και στην ενθάρρυνση της δημιουργικότητας και της φαντασίας παιδιών και εφήβων μέσα από την καλλιτεχνική έκφραση και δημιουργία.

Η εκδήλωση φέρει τον τίτλο «Η δύναμη της Τέχνης ενάντια στη σχολική βία και τον ρατσισμό» και περιλαμβάνει:

• Ενημερώσεις σε σχολεία για τη βία, τον ρατσισμό και τον σχολικό εκφοβισμό.

• Μουσική εκδήλωση – διαγωνισμό μουσικών σχημάτων, την Κυριακή 16 Νοεμβρίου 2025, στις 18:00, στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Τρικκαίων «Αθανάσιος Τριγώνης», με ελεύθερη είσοδο.

Ο μουσικός διαγωνισμός

Στον διαγωνισμό θα συμμετάσχουν οκτώ μουσικά σχήματα, αποτελούμενα από μουσικούς ηλικίας 12 έως 18 ετών, προερχόμενα από:

• Το Δημοτικό Ωδείο Τρικάλων

• Τη Μουσική Σχολή Παπαστάθη

• Τη Μουσική Σχολή Κώστας Μυλωνάς Drums Academy

καθώς και τα ανεξάρτητα μουσικά σχήματα:

• Ορφέας Γεροκώστας και Γαλάνη Βασιλική

• Άγγελος Μακουτίδης και Φρειλία Σαμαρτζή

• Αλέξανδρος Σούρλας, Γιάννης Ζιώγας και Μανώλης Φραγκάκης

• «Αδέρφια στο Τέμπο»

• «Εν Τρίκκη Ψάλουσες»

Την εκδήλωση θα ανοίξει η Δημοτική Φιλαρμονική Τρικάλων.

Θα υπάρχει πενταμελής επιτροπή αξιολόγησης και θα απονεμηθούν συμβολικά χρηματικά βραβεία στους τρεις πρώτους.
Όλοι οι διαγωνιζόμενοι θα λάβουν αναμνηστικά βραβεία.

Την εκδήλωση στο Πνευματικό Κέντρο θα παρουσιάσει η Θεοδώρα Σαργιώτη, Διευθύντρια της Τεχνικής Υπηρεσίας του Δήμου Τρικκαίων.

Νυχτερινός φωτογραφικός περίπατος στα Τρίκαλα

Εκεί όπου το φως συνομιλεί με τις σκιές

Σε έναν νυχτερινό φωτογραφικό περίπατο με είκοσι πέντε εικόνες, ο φακός συλλαμβάνει αυτό το μεταίχμιο ανάμεσα στο γνώριμο και το άγνωστο.

Η πόλη, μόλις ησυχάσει, ανοίγει τα μυστικά της.
Οι δρόμοι, που την ημέρα σφύζουν από φωνές, τώρα ανασαίνουν αργά, μέσα σε μια απρόσμενη ηρεμία. Το φως των λαμπτήρων πέφτει πάνω στις προσόψεις των κτιρίων σαν χέρι τρυφερό, ενώ οι σκιές απλώνονται στα πεζοδρόμια σαν μνήμη παλιά, που δεν λέει να σβήσει.

Εικοσιπέντε εικόνες αποτυπώνουν το θαύμα της μεταμόρφωσης: το γνώριμο γίνεται παράξενο, το οικείο αποκτά βάθος, το συνηθισμένο φωτίζεται αλλιώς. Ένα καφέ στη γωνία λάμπει σαν φάρος, ένα νεοκλασικό στέκει επιβλητικό, λουσμένο στο φως της σιωπής. Τα παράθυρα μοιάζουν με βλέμματα που κρατούν μέσα τους ιστορίες, οι πινακίδες, σαν φωνές που σβήνουν στο πέρασμα της νύχτας.

Οι σκιές περπατούν μαζί μας. Μπαίνουν στις γωνιές των δρόμων, γλιστρούν κάτω από τις στοές, σκεπάζουν το πολύβουο πανηγύρι της ημέρας και το μεταμορφώνουν σε όνειρο.
Κάθε βήμα γίνεται φωτογραφία, κάθε ματιά, μια αποκάλυψη.
Το φως δεν φωτίζει, αλλά ψιθυρίζει. Ανοίγει ρωγμές στο σκοτάδι για να φανερώσει τη βαθύτερη όψη της πόλης, εκείνη που δεν φαίνεται, μα πάντοτε υπάρχει.

Τα Τρίκαλα της νύχτας είναι μια πόλη του στοχασμού.
Οι δρόμοι τους μοιάζουν να έχουν ψυχή, μια ψυχή που αφουγκράζεται τη σιωπή, τον απόηχο των βημάτων, τη μουσική που φτάνει μακρινή από κάποιο ανοιχτό παράθυρο.
Κι ο φωτογραφικός φακός αιχμαλωτίζοντας τις εικόνες, καταγράφει τον παλμό αυτής της σιωπής, την ανάσα του φωτός, το άγγιγμα του χρόνου που κυλά πάνω στις πέτρες και στα τζάμια.

Όταν τελειώνει ο περίπατος, η πόλη μοιάζει να έχει ξυπνήσει μέσα μας.
Όχι η πόλη της ημέρας, μα εκείνη η άλλη, η κρυφή, η πόλη των σκιών και των φώτων, η πόλη που θυμίζει πως κάθε νύχτα είναι ένα μικρό θαύμα φωτός μέσα στο σκοτάδι.

Υπαρξιακές αναζητήσεις – Του Δημήτρη Τσιγάρα

 Διάλογος μεταξύ Ανθρώπου και Θεού

Κάπου ανάμεσα στη σιωπή και στο άπειρο, ένας άνθρωπος υψώνει τη φωνή του προς τον ουρανό, όχι για να αμφισβητήσει, αλλά για να καταλάβει.
Και τότε… η σιωπή απαντά.

Άνθρωπος: Δεν θυμάμαι να υπέγραψα πουθενά το συμβόλαιο της ύπαρξης. Δεν με ρώτησε κανείς αν αποδέχομαι τους όρους. Κι όμως… ξύπνησα μέσα στο θαύμα και στην πληγή. «Θεέ μου, εγώ δεν σου ζήτησα ποτέ να γεννηθώ. Γιατί με καταδικάζεις να πεθάνω»;

Θεός: Κι αν δεν ήταν συμβόλαιο, αλλά πρόσκληση που έφτασε χωρίς ταχυδρόμο; Ανάθεση κι όχι συμφωνία. Εμπιστοσύνη κι όχι επιλογή.

Άνθρωπος: Ανάθεση; Εμπιστοσύνη; Χωρίς εγχειρίδιο, χωρίς οδηγίες, μόνο με τον πόνο για πυξίδα;

Θεός: Ο πόνος δεν δόθηκε για να σε οδηγεί, αλλά για να σε αφυπνίζει. Δεν σου δόθηκε για να τον υπηρετείς, αλλά για να μάθεις ότι δεν είσαι φτιαγμένος από αδιαφορία. Και η απώλεια… δεν υπάρχει για να σε αδειάζει, αλλά για να σε διδάσκει να αγαπάς χωρίς να κατέχεις.

Άνθρωπος: Κι ο θάνατος; Αν δεν είναι τιμωρία, τότε τι είναι;

Θεός: Η τελευταία σελίδα ενός βιβλίου που δεν έγραψες εσύ μα καλείσαι να το νοηματοδοτήσεις. Δεν είναι τέλος, αλλά υπογραφή. Δεν είναι ακύρωση, αλλά σφράγισμα.

Άνθρωπος: Άρα η ζωή είναι ένα «γιατί» που μου δόθηκε άλυτο;

Θεός: Κι εσύ καλείσαι να το μετατρέψεις σε «πώς». Όχι πώς να ξεφύγεις απ’ το αναπόφευκτο, αλλά πώς να το κατοικήσεις χωρίς να μικρύνει η ψυχή σου.

Άνθρωπος: Τότε γιατί με πληγώνει τόσο η σκέψη του τέλους;

Θεός: Δεν σε πληγώνει ο θάνατος. Σε πληγώνει ο φόβος ότι μπορεί να έζησες χωρίς να γεννηθείς πραγματικά. Ότι πέρασες από τον κόσμο σαν φιλοξενούμενος, όχι σαν δημιουργός θαύματος.

Άνθρωπος: Κι όταν σωπαίνεις; Όταν δεν απαντάς στις κραυγές μου;

Θεός: Δεν σωπαίνω επειδή δεν ακούω. Σωπαίνω επειδή η απάντηση δεν είναι φράση. Είναι διαδρομή. Δεν διδάσκεται, διανύεται.

Άνθρωπος: Άρα… δεν μου ζητήθηκε να γεννηθώ, αλλά αφού βρέθηκα εδώ, μου δωρίστηκε η ευθύνη να υπάρξω;

Θεός: Σου παραδόθηκε μια ιερή ελευθερία: να δώσεις δικό σου λόγο στην ύπαρξη. Να δικαιώσεις το απροειδοποίητο γεγονός της ζωής σου. Κανείς δεν σου ζήτησε άδεια για το πρώτο σου βήμα. Μα όλα τα υπόλοιπα… είναι δικά σου.

Άνθρωπος: Κι ο θάνατος; Θα είναι πάντα ο τοίχος στο τέρμα του δρόμου;

Θεός: Όχι. Θα είναι η πόρτα από όπου εξέρχεται μόνο ό,τι έχει ολοκληρωθεί. Όχι ό,τι έπαψε, αλλά ό,τι άνθισε ως εκεί που άντεχε η ανθρώπινη φύση του.

Άνθρωπος: Επομένως, δεν με καταδίκασες να πεθάνω…

Θεός: Σε εμπιστεύτηκα να ζήσεις. Γιατί μόνο ό,τι είναι θνητό γίνεται ακριβό. Μόνο ό,τι τελειώνει μπορεί να δοξαστεί. Και μόνο μια ζωή με τέλος μπορεί να σταθεί απέναντί Μου χωρίς παράπονο, μα με πληρότητα.

Άνθρωπος (χαμηλώνοντας τη φωνή, σαν προσευχή που επιτέλους συμφιλιώθηκε με τον άνεμο): Δεν σου ζήτησα να γεννηθώ… μα σε ευχαριστώ που μου έμαθες πώς να υπάρχω.

Θεός: Και αυτό είναι το μόνο συμβόλαιο που έχει ανάγκη η αιωνιότητα.

 

ΔΙΑΔΡΟΜΟΣ

 

Σιωπηλό απόγευμα. Ίσως ακούγονται χαμηλά βήματα, ίσως και όχι. Μάλλον μόνο κάποια θροΐσματα και αδιευκρίνιστοι μακρινοί ήχοι χωρίς κανένα φανερό ρυθμό. Κάποιες ανάσες με διαπερνούν σαν να ψαύουν τη ράχη ενός τυμπάνου. Ανατριχίλες. Στη γωνιά σαλεύουν γάτες τεμπέλες και μισοκοιμισμένες. Κι όμως η αίσθηση ότι κάποιος έρχεται με αναστατώνει. Ξανακοιτάζω καλά γύρω-γύρω. Δεν φαίνεται τίποτα. Εκτός από το φθινόπωρο που αργοπερνά, σκορπώντας κίτρινες μαδημένες φυλλωσιές, άλλος κανένας δεν πλησιάζει.

Του Ηλία Κεφάλα

Επίσκεψη του πατέρα Δωρόθεου στο Δημοτικό Σχολείο Βαλτινού – Μήνυμα αγάπης και παιδαγωγικής ευθύνης

 

Το Δημοτικό Σχολείο Βαλτινού υποδέχθηκε τη Δευτέρα 10 Νοεμβρίου 2025 τον πατέρα Δωρόθεο Κατσαρό, έπειτα από πρόσκληση του Διευθυντή της σχολικής μονάδας. Ο ιερέας είχε την ευκαιρία να συνομιλήσει με εκπαιδευτικούς και μαθητές, μέσα σε ένα θερμό και ανθρώπινο κλίμα, το οποίο ανέδειξε την αξία της επικοινωνίας μεταξύ σχολείου, Εκκλησίας και κοινωνίας.

Η παρουσία του πατέρα Δωρόθεου δεν περιορίστηκε σε έναν τυπικό χαιρετισμό, αλλά εξελίχθηκε σε ουσιαστική συνάντηση διαλόγου και σκέψης, όπου κυριάρχησαν η ενθάρρυνση, η στοργή και η πνευματική καθοδήγηση. Απευθυνόμενος στα παιδιά με απλότητα και ειλικρίνεια, τόνισε τη μοναδικότητα κάθε μαθητή και τον πολύτιμο ρόλο της αγάπης στη διαμόρφωση της προσωπικότητας.

Μετά την επίσκεψη, ο πατέρας Δωρόθεος μοιράστηκε στον προσωπικό του λογαριασμό στο Facebook σκέψεις και μηνύματα με βαθύ νόημα σε σχέση με την αγωγή των παιδιών. Από τα λόγια του συγκρατούμε ορισμένες βασικές και ιδιαίτερα ουσιαστικές επισημάνσεις:

Όπως χαρακτηριστικά υπογράμμισε:

·         «Τα παιδιά μας δεν είναι δικά μας με την έννοια της ιδιοκτησίας», αλλά ένα δώρο που μας έχει εμπιστευθεί ο Θεός.

·         Κάθε παιδί είναι μοναδικό, με δικά του χαρίσματα και αποστολή, που δεν καλείται να εκπληρώσει τα όνειρα των ενηλίκων, αλλά να ανακαλύψει τον δικό του δρόμο.

·         Οι μεγάλοι οφείλουμε να μην τα πιέζουμε, αλλά να τα στηρίζουμε με υπομονή και αγάπη, να μην φοβόμαστε τα λάθη τους, αλλά να τους μαθαίνουμε να σηκώνονται.

·         Η μεγαλύτερη ευθύνη και ευλογία των γονιών, των εκπαιδευτικών και όλων των ενηλίκων είναι να οδηγούν τα παιδιά στην αγάπη, στην πίστη και στην καλοσύνη, όχι απλώς στην καταξίωση και την επιτυχία.

Με συγκινητικό τρόπο, ο πατέρας Δωρόθεος ανέδειξε πως:

«Το παιδί που μεγαλώνει μέσα στην αγάπη του Θεού… γίνεται άνθρωπος που μπορεί να δώσει αυτή την αγάπη και στον κόσμο.»

Η επίσκεψη άφησε ένα δυνατό αποτύπωμα στο σχολείο, υπενθυμίζοντας ότι η αληθινή παιδεία δεν αφορά μόνο τη μετάδοση γνώσεων, αλλά και τη διαμόρφωση χαρακτήρων, μέσα σε ένα περιβάλλον σεβασμού, έγνοιας και πνευματικών αξιών.

«Το χαλί της γης» - Εικόνες από την Αθήνα που μας γυρίζουν στο χωριό

 

Μια απλή βόλτα στο άλσος της γειτονιάς της στην Αθήνα στάθηκε αφορμή να ξυπνήσουν μνήμες και αισθήσεις από το χωριό. Η συγχωριανή μας, Ρούλα Σταυρέκα, με την ευαισθησία που τη χαρακτηρίζει, μας έστειλε τρεις φωτογραφίες και ένα συγκινητικό σημείωμα, θέλοντας να μοιραστεί μαζί μας μια μικρή στιγμή καθημερινής μαγείας.

«Δημήτρη, αυτές οι φωτογραφίες είναι τραβηγμένες σήμερα το πρωί από το άλσος της γειτονιάς μου», γράφει. «Είχα την ευκαιρία να περπατήσω πάνω στο πιο όμορφο χαλί του κόσμου – το χαλί της γης. Κοίταξε τις δροσοσταλίδες, κάνε ζουμ πάνω στα χόρτα που λαμπυρίζουν σαν μικρές μπάλες με τα χρώματα του ουράνιου τόξου. Έριξε πολύ βροχή χθες και σήμερα πήγα να περπατήσω εκεί και ξετρελάθηκα από την ομορφιά της πρωινής δροσούλας! Έγινα μούσκεμα, έπιανα τις δροσοσταλίδες με τα χέρια μου και μου θύμισε το χωριό. Ο πιο όμορφος περίπατος ήταν!»

Στις φωτογραφίες φαίνονται πόδια βυθισμένα μέσα σε ένα χαλί από χλωρά φυτά και τριφύλλια, λουσμένα από το πρωινό φως, καθώς και διάφορες απόψεις από το άλσος. Το βλέμμα του θεατή δεν σταματά στα παπούτσια, αλλά ταξιδεύει στο πράσινο που απλώνεται άφθονο, σχεδόν απαλό, σαν υφαντό της φύσης. Είναι εικόνες που μας υπενθυμίζουν πόσο πολύτιμες είναι αυτές οι μικρές στιγμές, όταν σταματάμε, κοιτάζουμε γύρω μας και νιώθουμε ότι η γη ανασαίνει.

Μέσα από τον σύντομο αυτό περίπατο, η Ρούλα έφερε και σε εμάς ένα κομμάτι από την πρωινή δροσιά της πόλης. Αλλά πάνω απ’ όλα, έφερε τη μνήμη του χωριού: την επαφή με το χώμα, τη μυρωδιά της βροχής και την αίσθηση πως η φύση, όπου κι αν βρίσκεται κανείς, πάντα βρίσκει τρόπο να μας θυμίζει ποιοι είμαστε.

Μικρές στιγμές. Μεγάλη ομορφιά. Και κάποιες φωτογραφίες που μας ενώνουν όλους στην ίδια ανάσα γης.

Όταν το χωριό ήταν ο κόσμος όλος

Καλοκαίρι στο Βαλτινό του 1960.
Στο κέντρο του χωριού, εκεί όπου σήμερα περνούν αυτοκίνητα και άνθρωποι βιαστικοί, τότε απλωνόταν μια μεγάλη αλάνα, άγραφη, ανοιχτή, σαν λευκή σελίδα. Η γη ήταν ακόμη χώμα, κι ο άνεμος κουβαλούσε τη μυρωδιά από στάχυα και νερό. Στο βάθος διακρίνεται το κοινοτικό κατάστημα, ταπεινό κι αθόρυβο, σαν να επιτηρεί την καθημερινότητα των χωριανών χωρίς να την ορίζει.

Μπροστά του, μια ομάδα νέων. Αγόρια με γυμνά πόδια, φθαρμένα ρούχα, μάτια φωτεινά. Στέκονται γύρω από τέσσερα ποδήλατα - πανάκριβα αποκτήματα για την εποχή, σύμβολα ελευθερίας, κύρους, αλλά και ονείρων που άρχισαν να χωρούν σε τροχούς και σε δρόμους. Τα ποδήλατα είναι οι ελπίδες τους, οι διαδρομές που θα πάρουν, το μέλλον που φαντάζονται.

Τα πρόσωπά τους -άλλα σοβαρά, άλλα χαμογελαστά- μοιάζουν να κρατούν μια υπόσχεση: «Η ζωή είναι μπροστά». Δεν ξέρουν ακόμη τι θα συναντήσουν. Δεν ξέρουν πως τα χρόνια θα περάσουν σαν καλοκαιρινός άνεμος, πως οι δρόμοι τους θα ανοίξουν και θα κλείσουν, πως κάποιοι θα φύγουν για τις πόλεις, κάποιοι για άλλες χώρες και κάποιοι θα μείνουν εκεί, στις ρίζες.

Αλλά εκείνη τη στιγμή, όλα είναι παρόν.
Το χωριό είναι παντού. Η αλάνα ορίζεται από την παιδική φαντασία, χωρίς σύνορα. Και τα όνειρα των νέων χωρούν ολόκληρα κάτω από το φως του απογεύματος.

Ένα κλικ της φωτογραφικής μηχανής, και η στιγμή φυλακίζεται για πάντα, για να μας θυμίζει κάτι που συχνά ξεχνούμε: πως υπήρξε μια εποχή όπου αρκούσε ένα ποδήλατο για να γεννηθεί ένα ταξίδι, μια παρέα για να στηριχθεί ο κόσμος, μια αλάνα για να χωρέσει όλη η ζωή.

Κι ίσως, μέσα μας, αυτή η αλάνα δεν χάθηκε ποτέ.
Ίσως ζει ακόμη όπου ανθίζουν τα όνειρα και οι ελπίδες.

Ο φθινοπωρινός Ληθαίος: Μια σιωπηλή αφήγηση νερού και χρόνου

 

Κάθε φθινόπωρο, ο Ληθαίος ποταμός μεταμορφώνεται. Το νερό κυλά με την ίδια σταθερή επιμονή, αλλά οι όχθες του αλλάζουν ρυθμό, ντύνονται με αποχρώσεις χρυσοκίτρινες, πορτοκαλιές, βαθύ πράσινες, και κάπου-κάπου με το θαμπό καφέ των πεσμένων φύλλων. Ο ποταμός γίνεται καθρέφτης εποχών, ένας ζωντανός οργανισμός που αναπνέει στον ρυθμό της πόλης – κι όμως, μοιάζει να μην της ανήκει.

Οι φωτογραφίες της συλλογής «Ο φθινοπωρινός Ληθαίος», είναι στιγμές που αιχμαλωτίζουν την ήσυχη μετάβαση από το ρήγμα του καλοκαιρινού φωτός στη μελαγχολία της βροχής. Το ξύλινο παγκάκι, βρεγμένο και άδειο, γίνεται σύμβολο εσωτερικής παύσης: ένας τόπος που περιμένει κάποιο βλέμμα, κάποια σκέψη, έναν άνθρωπο που θα σταθεί και θα ανασάνει τη στιγμή.

Το μονοπάτι δίπλα στο ποτάμι δεν είναι μόνο δρόμος για ποδήλατα και περιπάτους. Είναι και ένα νοητό ταξίδι. Ο Ληθαίος υποδέχεται αμίλητος όποιον περπατά κοντά του, σαν να του ψιθυρίζει ότι εδώ υπάρχει ένα άλλο είδος χρόνου, πιο αργό, πιο ανθρώπινο. Δεν φωνάζει για να τραβήξει την προσοχή, απλώς υπάρχει, προσκαλώντας τη ματιά να ψηλαφήσει τα σημάδια του φθινοπώρου: μια λακκούβα γεμάτη ουρανό, ένα φύλλο που επιπλέει στο ρεύμα, την υγρασία που γυαλίζει το χώμα.

Σε κάθε φωτογραφία αναδεικνύεται η συνύπαρξη φύσης και πόλης. Η γέφυρα, τα κτίρια στο βάθος, οι δρόμοι και τα αυτοκίνητα δεν αναιρούν την ποτάμια γαλήνη. Αντιθέτως, τονίζουν τον διπλό παλμό αυτού του τοπίου: εδώ το νερό δεν ξεχνά ότι κυλά, αλλά η πόλη συχνά ξεχνά να το κοιτάξει.

Το φθινόπωρο στον Ληθαίο μας διδάσκει τη σπουδαιότητα της παρατήρησης. Μας θυμίζει ότι στο πέρασμα των εποχών υπάρχει μια ταπεινή σοφία: τίποτα δεν μένει ίδιο, όμως τίποτα δεν χάνεται πραγματικά. Τα φύλλα πέφτουν, για να αφήσουν χώρο στα επόμενα. Το νερό κυλά, για να δώσει συνέχεια σε ό,τι έρχεται.

Κι εμείς, σε εκείνη τη βουβή όχθη, ίσως αντιλαμβανόμαστε πως ο ποταμός δεν καθρεφτίζει μόνο τα δέντρα. Καθρεφτίζει και τις σκέψεις μας.

Καθώς ο φθινοπωρινός Ληθαίος μπορεί να είναι και μια υπόμνηση: να σταματάμε λίγο, να βλέπουμε και να ακούμε το νερό.

Α.Ο. Βαλτινού – Α.Ο. Πιαλείας 3-1

 Επτά στα επτά και κορυφή με καρδιά πρωταθλητή!

Με χαρακτήρα, πείσμα και ανατροπή πρωταθλητή, ο Α.Ο. Βαλτινού επικράτησε 3-1 του αξιόμαχου Α.Ο. Πιαλείας και συνέχισε το εντυπωσιακό του σερί, κάνοντας το 7 στα 7 σε όλες τις διοργανώσεις, παραμένοντας σταθερά στην κορυφή του βαθμολογικού πίνακα.

Ο αγώνας ξεκίνησε με την ατυχία να χτυπά νωρίς την πόρτα της ομάδας του Βαλτινού, καθώς μόλις στο 1ο λεπτό ο Θάνος Γρίβας αποχώρησε τραυματίας, αναγκάζοντας τον πάγκο σε πρόωρη αλλαγή. Κι ενώ οι γηπεδούχοι προσπαθούσαν να βρουν ρυθμό, η Πιαλεία εκμεταλλεύτηκε αδράνεια στην άμυνα μετά από κόρνερ και στην πρώτη της ουσιαστική φάση στο παιχνίδι, άνοιξε το σκορ.

Η αντίδραση από την πλευρά των γηπεδούχων ήταν άμεση. Ο ΑΟΒ πήρε μέτρα στο γήπεδο, πίεσε ψηλά και δημιούργησε ευκαιρίες. Ο Νικλητσιώτης και ο Αλέξανδρος Κοθράς έφτασαν μια ανάσα από το γκολ, όμως η ισοφάριση ήρθε τελικά στο φινάλε του ημιχρόνου: στο 45′, ο Νικλητσιώτης με εξαιρετικό σουτ έστειλε την μπάλα στα δίχτυα, γράφοντας το 1-1 και δίνοντας νέο παλμό στην ομάδα του πριν την ανάπαυλα.

Στο δεύτερο μέρος, το παιχνίδι εξελίχθηκε σε παράσταση για έναν ρόλο. Ο Α.Ο. Βαλτινού πίεσε ασφυκτικά, εγκλώβισε την Πιαλεία στην περιοχή της και δημιούργησε συνεχώς καταστάσεις απειλής, όμως ο τερματοφύλακας των φιλοξενούμενων πραγματοποιούσε τη μία εντυπωσιακή επέμβαση μετά την άλλη, κρατώντας ζωντανή την ομάδα του.

Η λύτρωση τελικά ήρθε στο 85ο λεπτό, όταν μετά από εκτέλεση κόρνερ, η μπάλα βρήκε σε χέρι αμυντικού και ο διαιτητής καταλόγισε αμέσως πέναλτι. Ο Αποστόλης Νικλητσιώτης ανέλαβε την εκτέλεση και με ψυχραιμία έκανε το 2-1, βάζοντας «φωτιά» στην εξέδρα και την ομάδα του μπροστά στο σκορ.

Τέσσερα λεπτά αργότερα, ήρθε και το κερασάκι στην τούρτα. Στο 89′, ο Αλέξανδρος Κοθράς εκτέλεσε υποδειγματικά ένα φάουλ, η μπάλα πήρε δύσκολη τροχιά, χτύπησε σε αμυντικό στην προσπάθειά του να απομακρύνει και κατέληξε στα δίχτυα για το τελικό 3-1, σφραγίζοντας μια σπουδαία νίκη με ανατροπή.

Οι 11 και οι αλλαγές του Α.Ο. Βαλτινού:

Ντανίκας, Γιώτας, Καραλής, Αλ. Κοθράς, Σπυρόπουλος, Καμέας (Κουφονίκος), Σφυρλίδας, Γιαννόπουλος, Μουρίτσας (Μάμαλης), Νικλητσιώτης, Γρίβας (Μαντέλλος)

Ο Α.Ο. Βαλτινού απέδειξε ξανά πως διαθέτει μέταλλο, λύσεις και νοοτροπία πρωταθλητή. Παρά τις δυσκολίες, δεν έχασε ούτε στιγμή την πίστη του, έβγαλε πάθος στο γήπεδο και επιβραβεύτηκε.

Επόμενος στόχος; Να συνεχιστεί το αήττητο σερί και να παραμείνει στην κορυφή!

Μπράβο σε παίκτες, τεχνικό επιτελείο και φιλάθλους – το ταξίδι συνεχίζεται με όνειρο και φιλοδοξία!

Ηθική αντίσταση μέσα στην Κατοχή: Το Βαλτινό που έγινε φως στο σκοτάδι

Η εισήγηση του Δημήτρη Τσιγάρα στο 13ο Συμπόσιο Τρικαλινών Σπουδών - Πρόταση για την ανέγερση μνημείου τιμής

Το Σάββατο 8 Νοεμβρίου 2025, στην αίθουσα του Δίδυμου Οθωμανικού Λουτρού - Μουσείου Τσιτσάνη στα Τρίκαλα, στο πλαίσιο του 13ου Συμποσίου Τρικαλινών Σπουδών του Φιλολογικού, Ιστορικού και Λογοτεχνικού Συνδέσμου (Φ.Ι.ΛΟ.Σ.), ακούστηκε μία από τις πιο συγκινητικές και ουσιαστικές εισηγήσεις.

Ο ερευνητής και ομιλητής Δημήτρης Τσιγάρας δεν μίλησε απλώς για τα χρόνια της Κατοχής. Αποκάλυψε την άγνωστη, σιωπηλή πλευρά του ηρωισμού: εκείνη που δεν κρατά όπλο, αλλά ψωμί. Όχι ηρωισμός των μετώπων, αλλά ηρωισμός της ανθρωπιάς.

«Θα μιλήσω για μια απάντηση στο σκοτάδι»

Με λόγο βιωματικό, σχεδόν ποιητικό, ο κ. Τσιγάρας μετέφερε το ακροατήριο στον ζόφο του χειμώνα 1941-42. Τότε που η Ελλάδα «δεν πολιορκήθηκε μόνο από στρατούς, αλλά και από την πείνα». Τότε που 100.000 άνθρωποι χάθηκαν από ασιτία - πολύ περισσότεροι απ’ όσους έπεσαν στα πεδία των μαχών.

Κι όμως, μέσα σε αυτή την εθνική νύχτα, ένα μικρό χωριό της Θεσσαλίας, το Βαλτινό Τρικάλων, έγινε φάρος ανθρωπιάς.

«Δεν είχαν περίσσευμα, είχαν έλλειψη. Δεν είχαν ασφάλεια, είχαν ανάγκη», τόνισε. Και όμως, οι κάτοικοι του χωριού, χωρίς υποχρέωση, χωρίς ανταμοιβή και χωρίς διαταγή, διέθεσαν το υστέρημά τους στα δημόσια συσσίτια, παραδίδοντας τα δικά τους σιτηρά.

Και η πράξη δεν σταμάτησε εκεί.

Με αυθόρμητο έρανο μεταξύ τους, συγκέντρωσαν 2.000 οκάδες επιπλέον σιτάρι, για να ενισχύσουν τους πεινασμένους συνανθρώπους τους.

«Δύο χιλιάδες οκάδες ανθρωπιάς.
Δύο χιλιάδες οκάδες αξιοπρέπειας.
Δύο χιλιάδες οκάδες ελπίδας», είπε χαρακτηριστικά.

Τιμή από την ίδια την Ιστορία

Την πράξη αυτή είχε αναγνωρίσει δημόσια ο τότε Νομάρχης Τρικάλων Σάββας Χώτζης, υπογραμμίζοντας πως «η Κατοχή μπορεί να κατακτά χώματα, δεν κατακτά όμως ψυχές».

Ο ομιλητής ανέδειξε την ουσία: ότι αυτή η κίνηση δεν ήταν απλώς φιλανθρωπία. Ήταν ηθική αντίσταση. Ήταν η απόδειξη ότι ακόμη και όταν όλα καταρρέουν, ο άνθρωπος μπορεί να μείνει όρθιος. Να μείνει άνθρωπος.

Πρόταση για Μνημείο στο Βαλτινό

Σε έντονα φορτισμένη ατμόσφαιρα, ο κ. Τσιγάρας, απευθυνόμενος στον παριστάμενο Πρόεδρο της Τοπικής Κοινότητας Βαλτινού, κατέθεσε μια πρόταση-χρέος:

«Να ανεγερθεί μνημείο στο Βαλτινό. Όχι μεγαλοπρεπές, μα αληθινό, όπως και οι άνθρωποι που τιμά».

Ένα μνημείο που:

-Θυμίζει ότι η γενναιότητα μετριέται στο μέγεθος της ψυχής,

-Διδάσκει πως «δεν σωζόμαστε κρατώντας, αλλά προσφέροντας»,

-Κάνει μνήμη, όχι για δόξα, αλλά για τιμή.

Η σχετική μελέτη, όπως αποκάλυψε, έχει ήδη εκπονηθεί και θα παραδοθεί επισήμως στην Κοινότητα, ώστε να γίνει το επόμενο βήμα.

Ένα μάθημα που ξεπερνά τα σύνορα του τόπου

Η ιστορία του Βαλτινού δεν ανήκει μόνο στο Βαλτινό.
Ανήκει στα Τρίκαλα.
Ανήκει στην Ελλάδα.
Και τελικά - ανήκει στον άνθρωπο.

Γιατί σε εκείνα τα χρόνια του σκοταδιού, κάποιοι απέδειξαν ότι η αληθινή σωτηρία δεν βρίσκεται στα οχυρά, αλλά στις καρδιές. Ότι ο μεγαλύτερος πλούτος δεν φυλάσσεται, αλλά προσφέρεται. Ότι η ιστορία της ανθρωπιάς γράφεται όχι με μελάνι, αλλά με πράξεις.

Και όπως ειπώθηκε στο τέλος εκείνης της εισήγησης, σε μια φράση που αξίζει να μείνει κι αυτή στην Ιστορία:

«Οι άνθρωποι δεν μένουν αθάνατοι για όσα κέρδισαν, αλλά για όσα χάρισαν».

Για να διαβάσετε την εισήγηση πατήστε εδώ

Το ταπεινό σπίτι και ο ίσκιος του χρόνου

 

Απέναντι από το επιβλητικό Κουρσούμ Τζαμί, ένα μικρό, σχεδόν ξεχασμένο σπίτι επιμένει να υπάρχει. Οι τοίχοι του, ραγισμένοι και φθαρμένοι, κρατούν ακόμη μέσα τους τη σιωπή μιας ζωής που πέρασε, τις ανάσες, τα βήματα, τα βλέμματα ανθρώπων που κάποτε το κατοίκησαν. Τώρα, το μόνο που του απομένει είναι η συντροφιά ενός δέντρου - που ξεπροβάλλει από τα θεμέλιά του σαν προέκταση της ψυχής του.

Το σπίτι αυτό μοιάζει με ψίθυρο μπροστά στη βροντερή αρχιτεκτονική του Τζαμιού, και όμως, ο ψίθυρος αυτός δεν σβήνει. Είναι η φωνή της ταπεινότητας απέναντι στη μεγαλοπρέπεια, της αντοχής απέναντι στη λήθη. Στέκει εκεί σαν να γνωρίζει ότι δεν έχει τίποτα πια να χάσει, και γι’ αυτό τίποτα δεν μπορεί να το τρομάξει.

Ο χρόνος περνά και το σπίτι μικραίνει, μα ταυτόχρονα μεγαλώνει μέσα στη σιωπή του. Γίνεται σύμβολο της επιμονής του ανθρώπινου μόχθου, της φτωχικής ζωής που δεν χρειάζεται επιδείξεις για να αφήσει ίχνος. Δίπλα του, το δέντρο, απλωμένο σαν προστάτης ή φίλος, κρατά τη σκιά του πάνω στα ερείπια, θυμίζοντας πως η φύση γνωρίζει να αγκαλιάζει ό,τι ο άνθρωπος εγκαταλείπει.

Κι έτσι, ανάμεσα στα χαλάσματα και στο μεγαλείο του ιερού, στέκει αυτό το ταπεινό σπιτάκι - μια μικρογραφία ζωής που αντιστέκεται, όχι με δύναμη, αλλά με αξιοπρέπεια.
Γιατί, στο τέλος, δεν είναι το μέγεθος που δίνει αξία στα πράγματα, αλλά η σιωπηλή τους ψυχή.

«Τα κουδούνια στο χιόνι» (της Ρούλας Σταυρέκα)

 

Δεν ήταν πολλά τα ρούχα που είχαμε, μα ήταν όμορφα, ζεστά, και μυρίζανε μαλλί και μητρική αγάπη. Τα έπλεκε η μάνα με τις βελόνες της, αργά τα βράδια στο φως της λάμπας, κι εμείς κοιμόμασταν ακούγοντας το κλικ-κλικ που έκαναν οι βελόνες της. Μπλούζες με έντονα χρώματα, ζακέτες λίγο μεγάλες για να μας χωρούν και τον άλλο χρόνο, φούστες κοντές που άφηναν τα γόνατά μας γυμνά στον αέρα, τσιρέπια που πάντα κατέβαιναν μέσα στις γαλότσες μας όσο κι αν τα ανεβάζαμε.

Οι γαλότσες, ίδιες για όλα τα παιδιά, μαύρες, λαστιχένιες, μέχρι τη μέση της γάμπας, δεν χάλαγαν ποτέ. Μα το κρύο περνούσε μέσα τους και πάγωνε τα δάχτυλά μας, κι όταν βγάζαμε τις γαλότσες, τα πόδια μας ήταν κόκκινα σαν να τα είχαμε βουτήξει στη χιονισμένη στέρνα. Τρέχαμε όμως στο χιόνι, στο χώμα, στις λάσπες, στο παγωμένο χωράφι, παίζαμε κυνηγητό και κρυφτό, κυλιόμασταν με τα γέλια να γεμίζουν τον αέρα, και σπάνια αρρωσταίναμε.

Το σπίτι μας ήταν έξω από το χωριό, κάτω στα χωράφια, εκεί που ο δρόμος το χειμώνα γινόταν ποτάμι. Όταν έβρεχε μέρες ολόκληρες, τα ρυάκια ξεχείλιζαν και έπνιγαν το χώμα, κάνοντας αδύνατο να περάσουμε για να πάμε σχολείο. Η μάνα φόραγε τις γαλότσες της, μας έπαιρνε έναν-έναν στην πλάτη και μας κουβαλούσε μέχρι τη δημοσιά. Κι έπειτα, έπαιρνε στην πλάτη της και τον πατέρα για να μη βραχούν τα παπούτσια του, γιατί είχε μόνο ένα ζευγάρι, που το κρατούσε να είναι στεγνό για τη μέρα στο μεροκάματο. Οι δυο τους μοιράζονταν ένα ζευγάρι μπότες, όπως μοιράζονταν και τη ζωή τους.

Στο χωριό, ο κεντρικός δρόμος ήταν λίγο καλύτερος, μα κι αυτός γεμάτος λάσπες, λακκούβες και νερά από το φθινόπωρο έως την άνοιξη. Περνούσαν μόνο κάρα, γαϊδούρια, καμιά φορά φορτηγά με βελέντζες για πλύσιμο στις δριστέλες ή ζώα για τα χειμαδιά. Το καλοκαίρι πάλι, η σκόνη ανέβαινε σύννεφο, και δεν έβλεπες ούτε άνθρωπο ούτε σπίτι, μα το είχαμε συνηθίσει.

Μια εικόνα που ποτέ δε θα ξεχάσω ήταν οι τσοπάνηδες που περνούσαν με τα κοπάδια τους, τα μουλάρια φορτωμένα με τις σκηνές και τα ρούχα τους, οι γυναίκες με τα μαντήλια τους, τα παιδιά να περπατούν ξυπόλυτα ή με τα ίδια μαύρα παπούτσια σαν τα δικά μας. Τα κουδούνια από τα πρόβατα και τα κατσίκια βρόνταγαν γλυκά στον αέρα, σπάζοντας τη σιωπή του πρωινού. Ο παππούς Χρήστος φώναζε τη μάνα μου και της έλεγε πως πάνε στα λιβάδια της Λάρισας για να ξεχειμωνιάσουν.

Αυτόν τον ήχο από τα κουδούνια δεν τον ξέχασα ποτέ. Όταν περνούσαν από τα χωράφια κοντά στο σπίτι μας, καθόμουν στην αυλή, έκλεινα τα μάτια κι άκουγα τον ήχο, σαν μουσική. Ήξερα πως ήταν ο παππούς με τη γιαγιά που πήγαιναν τα πρόβατα για βοσκή, κι έτρεχα να τους προλάβω, για να με πάρουν μαζί τους στα χωράφια. Ήθελα να βλέπω τα πρόβατα να τρώνε χορτάρι, να μυρίζω το θυμάρι και τη ρίγανη, να ακούω τις καμπανούλες τους.

Δεν ξέχασα ούτε τα σταφύλια που τρώγαμε, με το γλυκό ζουμί τους να κυλάει στα σαγόνια μας, ούτε τα τσαμπιά με τα άσπρα και τα κόκκινα σταφύλια που κουβαλούσαμε στο σπίτι. Ούτε τον Κόζιακα όταν μύριζε έλατο και ρίγανη μετά τη βροχή, ούτε τον αέρα που έφερνε τον ήχο από τα τσοπανόσκυλα στις ραχούλες, το γαύγισμά τους, το μουγκρητό τους, σαν να ήταν δίπλα μας.

Μπορεί να μην είχαμε πολλά, μπορεί να ξεπαγιάζαμε με τις κοντές φούστες και τις γαλότσες μας, μα εκείνα τα χρόνια μας έμαθαν να αντέχουμε. Να αγαπάμε τον ήχο της καμπανούλας, τη μυρωδιά του χώματος, το χιόνι που έλιωνε στα δάχτυλά μας, τη μάνα που μας κουβαλούσε στην πλάτη, τον πατέρα που έφευγε πρωί με τα παπούτσια στεγνά.

Κι έτσι, δεν φοβόμασταν το κρύο, γιατί ήμασταν γεμάτοι ζωή.

Το αρτεσιανό του Βαλτινού: Μαρτυρία μιας εποχής

 

Στη φωτογραφία από το Βαλτινό της δεκαετίας του ’60, ο χρόνος μοιάζει να έχει σταματήσει τη στιγμή που η κοινότητα στέκεται μπροστά στο καινούργιο αρτεσιανό με την κουπάνα, σύμβολο μιας εποχής που το νερό ήταν δώρο και θαύμα μαζί. Ο παππούς Τάσιος Κουφοχρήστος, καθιστός με τη γαλήνη εκείνου που έζησε πολλά, πλαισιώνεται από τις νεότερες γενιές: τον γαμπρό του Γεώργιο Μπαρούτα, τη Στεργιανή, την κόρη του, και τον Γιώργο Κατσιούλη. Όλοι τους, μπροστά στο σούδα νερό, στέκουν με τη σεμνότητα ανθρώπων που ξέρουν την αξία του κοινού αγαθού.

Η νέα γεώτρηση τώρα, ήταν υπόσχεση ζωής. Το νερό που ανάβλυζε από τα σπλάχνα της γης έφερνε μαζί του ευκολία, πρόοδο, έναν άλλο ρυθμό στην καθημερινότητα της γειτονιάς. Κάθε σταγόνα ήταν ανακούφιση, κάθε κουβάς που γέμιζε ήταν προέκταση της συλλογικής προσπάθειας. Εκεί, γύρω από το αρτεσιανό, χτιζόταν ξανά η έννοια της κοινότητας: οι άνθρωποι μοιράζονταν, βοηθούσαν, συζητούσαν, έπιναν το ίδιο νερό, το νερό της ζωής τους.

Στη γλώσσα των προγόνων, το «σούδα νερό» δεν ήταν μόνο δροσιά, ήταν ευλογία. Ήταν η συνέχεια μιας παράδοσης που συνέδεε τον άνθρωπο με το στοιχείο της φύσης, με την ίδια τη γη που τον έτρεφε. Και η φωτογραφία αυτή, με τα γυμνά δέντρα στο βάθος και τα πλίθινα σπίτια του χωριού να ανασαίνουν μέσα στη σιωπή, μοιάζει σήμερα σαν τελετουργία μνήμης: η στιγμή που το Βαλτινό απέκτησε τη δική του φλέβα ζωής, μια πηγή που έτρεξε όχι μόνο νερό, αλλά και ιστορία.

Όσοι ποζάρουν στον φακό ίσως δεν ήξεραν πως γίνονταν μάρτυρες μιας μικρής επανάστασης: της μετάβασης από την έλλειψη στην αφθονία, από την αγωνία στην ευκολία, από το μεροκάματο του κουβά στο ρέον θαύμα του σωλήνα. Και μέσα από αυτήν τη φωτογραφία, μένει για πάντα το μήνυμα της κοινής μοίρας - πως τίποτε δεν είναι αυτονόητο, και πως το πολυτιμότερο αγαθό, όπως το νερό, είναι εκείνο που μοιράζεται.

Η Σιωπή του Δέντρου

 

Νομίζω ότι το δέντρο της φωτογραφίας έχει ψυχή, ας του δώσουμε και φωνή μέσα από το κείμενο: Στέκει λοιπόν σαν μάρτυρας του χρόνου, σαν κουφάρι και μνήμη μαζί. Κάποτε φύλλα σκίαζαν το χώμα, πουλιά έκτιζαν φωλιές στους ώμους του, και οι εποχές το έντυναν με πράσινο, φως και βροχή. Τώρα, γυμνό και ξερό, θυμίζει τη σιωπή μετά τη μουσική: εκεί όπου δεν χρειάζονται πια οι νότες, γιατί ο ήχος έχει μείνει μέσα στο νου.

Δεν είναι νεκρό, είναι απλώς ήρεμο. Έχει περάσει τη φάση της βλάστησης, της καρποφορίας και της πτώσης. Κι εκεί, στην παραδοχή της φθοράς, βρίσκει μια άλλη μορφή δύναμης - την αποδοχή. Οι ρίζες του εξακολουθούν να κρατούν τη γη, όχι για να τραφεί πια, αλλά για να συνδεθεί με ό,τι υπήρξε. Κάθε χαρακιά στον κορμό του είναι γραφή του χρόνου, κάθε σάπισμα, υπόμνηση ότι τίποτε δεν χάνεται, μονάχα αλλάζει μορφή.

Όποιος σταθεί μπροστά του, ίσως δει κάτι απ’ τον εαυτό του - τα κλαδιά που έκοψε η ζωή, τις πληγές που δεν πόνεσαν μάταια, τη σιωπηλή αξιοπρέπεια του να στέκεσαι ακόμη, παρ’ όλα όσα πέρασαν. Το δέντρο αυτό δεν ζητά λύπηση, ζητά να το κατανοήσεις, όπως κατανοεί κανείς έναν γέροντα που δεν μιλά πολύ, γιατί όλα τα έχει ήδη πει μέσα του.

Κι όταν φυσά ο άνεμος, ακούγεται ένας ήχος βαθύς, σχεδόν ανθρώπινος - σαν ψίθυρος της ίδιας της φύσης που θυμίζει:
Η ζωή δεν τελειώνει με τη σιωπή. Απλώς αλλάζει τρόπο να μιλά.

Η λήψη της φωτογραφίας έγινε στο χωριό Μουριά Τρικάλων. 

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ προς τους κατοίκους του Βαλτινού

 

Ο Φιλολογικός Ιστορικός Λογοτεχνικός Σύνδεσμος (Φ.Ι.ΛΟ.Σ.) Τρικάλων και ο εισηγητής κ. Δημήτρης Τσιγάρας σας προσκαλούν στο 13ο Συμπόσιο Τρικαλινών Σπουδών, που θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο, 8 Νοεμβρίου 2025, ώρα 9:30 π.μ. στην αίθουσα του Δίδυμου Οθωμανικού Λουτρού – Μουσείου Τσιτσάνη Τρικάλων.

Στο πλαίσιο του Συμποσίου θα παρουσιαστούν νέες μελέτες που αναδεικνύουν την ιστορία, τον πολιτισμό και την πνευματική ζωή του τόπου μας.

Ιδιαίτερη τιμή αποτελεί η παρουσίαση της εισήγησης του Δημήτρη Τσιγάρα με θέμα:
«Μια πράξη ανθρωπιάς και αλληλεγγύης στο Βαλτινό κατά την περίοδο της Κατοχής (1941–1944)», που φωτίζει τη συλλογική γενναιότητα και το ήθος των κατοίκων του Βαλτινού.

Η παρουσία όλων των Βαλτινιωτών και φίλων του χωριού
θα αποτελέσει ξεχωριστή τιμή και συγκίνηση για την κοινότητά μας,
καθώς τιμούμε τους σιωπηλούς ήρωες της προσφοράς
και αναδεικνύουμε τη συμβολή τους στην ιστορική μνήμη του τόπου.

Με τιμή,
Η Οργανωτική Επιτροπή
του 13ου Συμποσίου Τρικαλινών Σπουδών

Το Μήλο: ο Καρπός της Γνώσης και της Πτώσης

 

Από τους αρχαίους μύθους ως τα σύγχρονα σύμβολα, το μήλο διατρέχει την ανθρώπινη ιστορία σαν ένας μικρός, στρογγυλός καθρέφτης της ανθρώπινης μοίρας. Γυαλιστερό, ελκυστικό, γεμάτο πειρασμούς, φέρει μέσα του την αντίφαση της ομορφιάς και της απώλειας, της αποκάλυψης και της καταστροφής. Είναι ο καρπός που, κάθε φορά που δαγκώνεται, γεννά ένα καινούργιο τραύμα στη συνείδηση του ανθρώπου.

Στην Παλαιά Διαθήκη, το μήλο -ή, καλύτερα, ο “καρπός της γνώσης του καλού και του κακού”- σφραγίζει την αρχή όλων των δεινών. Ο Αδάμ και η Εύα δεν έφαγαν απλώς ένα φρούτο, έσπασαν το όριο που χωρίζει τον άνθρωπο από τον Θεό. Ο απαγορευμένος καρπός έγινε το μέτρο της ανθρώπινης αλαζονείας, το σύμβολο της γνώσης που αποκτάται με τίμημα τον παράδεισο. Από τη στιγμή εκείνη, το μήλο έγινε συνώνυμο της πτώσης - της δίψας να γνωρίσουμε εκείνο που δεν μας ανήκει.

Αιώνες αργότερα, στο πεδίο της ελληνικής μυθολογίας, το μήλο ξαναπαίρνει ρόλο καταλυτικό. Το “μήλο της έριδος”, το δώρο της θεάς Έριδας στις τρεις θεές, φέρει χαραγμένη τη φράση “τῇ καλλίστῃ” – “στην ομορφότερη”. Η απλότητα του δώρου γεννά έναν κατακλυσμό: ο Πάρης, η κρίση του, η οργή της Ήρας, η εκδίκηση της Αθηνάς, ο πόλεμος της Τροίας. Ένα μήλο γίνεται η σπίθα που ανάβει την πυρά της ματαιοδοξίας, της φιλονικίας και της ανθρώπινης καταστροφής. Το φρούτο της ομορφιάς μετατρέπεται στο σύμβολο της έριδας, γιατί κάθε ομορφιά που διεκδικείται με εγωισμό, οδηγεί στον πόλεμο.

Στον κόσμο των παραμυθιών, το μήλο κρατά ξανά τη θέση του πειρασμού. Στη “Χιονάτη και τους επτά νάνους”, η κακιά μητριά προσφέρει το κόκκινο μήλο με χαμόγελο και δηλητήριο. Ο καρπός δεν είναι πια μέσο γνώσης ή έριδας, αλλά όργανο εξαπάτησης. Το μήλο, εδώ, αποκτά την απόχρωση της γοητείας του κακού, η επιφάνειά του λάμπει από αγνότητα, μα ο πυρήνας του κρύβει θάνατο. Είναι το σύμβολο της παραπλανητικής ομορφιάς, της κακίας που φορά τη μάσκα της αθωότητας.

Κι ύστερα, στους νεότερους χρόνους, ένα άλλο μήλο πέφτει. Ο Νεύτωνας, καθισμένος κάτω από μια μηλιά, βλέπει τον καρπό να κατρακυλά στη γη. Το μήλο αυτό δεν οδηγεί στην πτώση, αλλά στη γνώση της πτώσης, στην κατανόηση της βαρύτητας, του νόμου που συνδέει τα σώματα, γήινα και ουράνια. Το μήλο του Νεύτωνα γίνεται το αντίβαρο του μήλου της Γένεσης, το ένα καταδικάζει τον άνθρωπο για την αναζήτηση της γνώσης, το άλλο τον δικαιώνει μέσω της επιστήμης. Όμως και εδώ ελλοχεύει η ειρωνεία: κάθε νέα γνώση μάς φέρνει πιο κοντά στην ύβρη εκείνης της πρώτης δαγκωνιάς.

Και τέλος, το μήλο του σύγχρονου κόσμου – το δαγκωμένο μήλο που έγινε εμπορικό έμβλημα. Ένα σύμβολο που συνδέει ξανά την τεχνολογία με τον αρχαίο πειρασμό. Το δάγκωμα στο μήλο του λογότυπου θυμίζει τη δαγκωνιά της Εύας, η τεχνολογία, όπως η γνώση, υπόσχεται ελευθερία, μα φέρνει και εξάρτηση. Το μήλο εδώ δεν είναι καρπός, είναι σήμα: ένα νέο Ευαγγέλιο της ύλης, όπου η επιθυμία μετατρέπεται σε προϊόν και η γνώση σε κατανάλωση.

Έτσι, από τον Παράδεισο ως το λογότυπο των ψηφιακών μας οθονών, το μήλο διαγράφει έναν κύκλο, τον κύκλο της ανθρώπινης μοίρας. Είναι πάντα εκεί: ανάμεσα στο καλό και το κακό, στο φως και στο σκοτάδι, στη γνώση και στην πλάνη.
Ο άνθρωπος το δαγκώνει ξανά και ξανά, κάθε εποχή με διαφορετικό πρόσχημα, αλλά με την ίδια λαχτάρα: να γνωρίσει, να κατέχει, να υπερβεί.

Κι ίσως το αληθινό μήνυμα του μήλου να μην είναι ούτε η τιμωρία ούτε η λύτρωση, αλλά η διαρκής υπενθύμιση ότι η γνώση και η πτώση είναι ταυτόσημες όψεις του ίδιου καρπού, του καρπού της ανθρώπινης περιέργειας.

Ο Μύθος του Κυπάρισσου: Η Αιώνια Θλίψη που Έγινε Δέντρο

 

Σύμφωνα με τον αρχαίο ελληνικό μύθο, το κυπαρίσσι οφείλει την ονομασία του στον Κυπάρισσο, έναν όμορφο νέο από την Κω ή, κατά άλλες παραδόσεις, από την Κέα. Ο Κυπάρισσος ήταν αγαπημένος του θεού Απόλλωνα, ο οποίος του είχε χαρίσει ένα ιερό ελάφι, ήμερο και ήσυχο, που τον συνόδευε παντού και του κρατούσε συντροφιά. Το ζώο αυτό ήταν σύμβολο αγνότητας και θείας εύνοιας.

Μια μέρα όμως, καθώς ο Κυπάρισσος περιπλανιόταν στα λιβάδια με το τόξο του, χτύπησε κατά λάθος το αγαπημένο του ελάφι και το σκότωσε. Όταν αντιλήφθηκε το κακό που είχε κάνει, βυθίστηκε σε βαθιά θλίψη. Ο θρήνος του ήταν ασταμάτητος, δεν μπορούσε να συγχωρήσει τον εαυτό του και παρακαλούσε τους θεούς να του επιτρέψουν να πενθεί για πάντα.

Ο Απόλλωνας, συγκινημένος από την αγάπη και τον πόνο του νέου, αποφάσισε να τον απαλλάξει από τα ανθρώπινα βάσανα μεταμορφώνοντάς τον σε δέντρο - σε κυπαρίσσι. Από τότε, το δέντρο αυτό έγινε το αιώνιο σύμβολο της λύπης, της μνήμης και της αθανασίας. Η ψυχή του Κυπάρισσου, λέει ο μύθος, εξακολουθεί να ζει μέσα στα κυπαρίσσια που στέκουν αγέρωχα στους τόπους των νεκρών, υψώνοντας το βλέμμα τους προς τον ουρανό, ανάμεσα στη γη και το θείο φως.

Έτσι, το κυπαρίσσι δεν είναι απλώς ένα δέντρο, είναι η μορφή ενός νέου που η θλίψη του έγινε αιώνια ζωή - ένα δέντρο που θυμίζει πως ακόμη και μέσα στον πόνο, υπάρχει κάτι που δεν πεθαίνει ποτέ.

Η ποίηση της ερήμου

 

Λένε πως τέχνη είναι να παίρνεις το ασήμαντο και να το κάνεις σημαντικό. Να στέκεσαι μπροστά στην απεραντοσύνη του κενού και να της δίνεις φωνή. Ίσως η συγχωριανή μας ποιήτρια Γεωργία Κολοβελώνη να το γνωρίζει αυτό βαθιά, καθώς στέκει μέσα στην έρημο, εκεί όπου ο κόσμος μοιάζει να έχει σωπάσει, και κάθε κόκκος άμμου γίνεται σημείο αναφοράς, μια στιγμή στο άπειρο.

Η έρημος εδώ είναι ο καμβάς όπου η σιωπή αποκτά υπόσταση, όπου η απουσία μεταμορφώνεται σε παρουσία. Στην ποίηση της Κολοβελώνη, αυτή η σιωπή ίσως να είναι το πρώτο υλικό, η ύλη της έμπνευσης. Από την ξηρασία γεννιέται ο λόγος, από τη μοναξιά ξεπηδά η ανάγκη να επικοινωνήσεις με το άρρητο.

Να κάνει, λοιπόν, η ποιήτρια την έρημο γόνιμο έδαφος, να φυτέψει στίχους που ανθίζουν χωρίς νερό, να μετατρέψει την απουσία σε δροσιά νοήματος. Κι εκεί, κάτω από τον απέραντο ουρανό, να ψιθυρίσει στον άνεμο πως ακόμη και η πιο άνυδρη σιωπή μπορεί να γίνει ποίηση, όταν την κοιτάξεις με βλέμμα που ξέρει να βλέπει το θαύμα στο τίποτα.