Την Κυριακή 13 Αυγούστου 2023 και ώρα 7.45 μ.μ.,
στην κατάμεστη από Πλατανιώτες και άλλους φιλομαθείς, Πλατεία του Πλατάνου
Τρικάλων έγινε η παρουσίαση του βιβλίου του φιλολόγου & διδάκτορος ιστορίας
ΘΕΟΔΩΡΟΥ Α. ΝΗΜΑ, «Γλωσσάριο Πλατάνου
(Βάνιας) Τρικάλων», Θεσσαλονίκη, Εκδ. Σταμούλη, σελ. 309, στο οποίο
περιλαμβάνεται και η σύντομη Ιστορία του Πλατάνου. Την εκδήλωση συνδιοργάνωσαν
η Διεύθυνση Πολιτισμού του Δήμου Τρικκαίων, η Δημοτική Κοινότητα Πλατάνου και ο
Μορφωτικός Σύλλογος Απανταχού Πλατανιωτών.
Στην
αρχή απηύθυναν χαιρετισμούς με αναφορές στο έργο του Θ. Νημά ο πρόεδρος της
Τοπικής Κοινότητας Πλατάνου κ. Σωτήριος Καρατάσος, ο θεματικός αντιδήμαρχος
Τρικκαίων κ. Απόστολος Παππάς, ο εντεταλμένος σύμβουλος περιβάλλοντος της
Περιφέρειας Θεσσαλίας κ. Ντίνος Μπάρδας
και ο αντιδήμαρχος Πολιτισμού του Δήμου Τρικκαίων κ. Μιχάλης Λάππας.
Εν
συνεχεία ο δάσκαλος κ. Ιωάννης Ευθ. Μπίτος αναφέρθηκε στην αρχή στην συμβολή
του Θ. Νημά στην ανάδειξη και προβολή της πλούσιας ιστορίας και των
αρχαιολογικών μνημείων του Πλατάνου όσο και στο περιεχόμενο του Γλωσσαρίου, στο
οποίο, εκτός από το πλούσιο λεξιλόγιο (6.500 λέξεις με ερμηνεία και ετυμολογία,
γίνεται σύντομη αλλά ουσιαστική αναφορά στην ιστορία και τα μνημεία του
Πλατάνου. Στο τέλος ανέφερε χαρακτηριστικά αποσπάσματα από το Γλωσσάριο.
Κατόπιν
η εκ Πλατάνου φιλόλογος κ. Κωνσταντίνα Απ. Καμπαγιάννη αναφέρθηκε στο κυρίως
περιεχόμενο του βιβλίου τονίζοντας την συμβολή του στην έρευνα και μελέτη της
πλούσια θεσσαλικής διαλέκτου. Ειδικότερα μίλησε για τα βασικά γνωρίσματα του
γλωσσικού ιδιώματος του Πλατάνου, όπως αυτά παρατίθενται στην Εισαγωγή του
«Γλωσσαρίου», καθώς και για το κυρίως περιεχόμενο αυτού. Για να τονίσει την
σπουδαιότητα του βιβλίου ανέγνωσε αποσπάσματα από κρίσεις διαπρεπών
επιστημόνων:
1)
του καθηγητή Γλωσσολογίας Γεωργίου Μπαμπινιώτη, ο οποίος σε σχετική επιστολή
του έγραψε: Αλλά και ο πολύ γνωστός στο Πανελλήνιο καθηγητής γλωσσολογίας
Γεώργιος Μπαμπινιώτης σε σχετική επιστολή του γράφει:
«Αγαπητέ
κ. Νημά,
Σας
ευχαριστώ και σας συγχαίρω για το «Γλωσσάριο Πλατάνου (Βάνιας) Τρικάλων» που
μου προσφέρατε. Έχετε δουλέψει πολύ, συστηματικά, φιλολογικά και δημιουργικά,
πράγμα φανερό στο βιβλίο που συνθέσατε. Χρειαζόμαστε τέτοια ερευνητικά κείμενα
– γλωσσάρια των ιδιωμάτων μας που συνεχώς υποχωρούν. Η Θεσσαλική διάλεκτος
γίνεται καλύτερα γνωστή με το ερευνητικό έργο σας. Φιλικά. Γ. Μπαμπινιώτης».
2)
του αειμνήστου καθηγητή γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Θανάση Νάκα, ο
οποίος στον προλογίζει το βιβλίο και, μεταξύ άλλων, σημειώνει:
«Το έργο του Θεόδωρου Νημά που σχετίζεται με
την έρευνα και τη μελέτη θεμάτων ιστορίας, τοπικής ιστορίας, λαογραφίας,
νεοελληνικής φιλολογίας και γλώσσας είναι ιδιαίτερα πλούσιο, πρωτότυπο και
σημαντικό. Το παρόν βιβλίο αποτελεί μια σημαντική συμβολή στον τομέα της
νεοελληνικής διαλεκτολογίας και, ειδικότερα, στην έρευνα και τη μελέτη των
θεσσαλικών ιδιωμάτων.
Στο
Γλωσσάριο Πλατάνου (Βάνιας) Τρικάλων γίνεται μια σφαιρική αποτύπωση του
γλωσσικού ιδιώματος του γενέθλιου τόπου του συγγραφέα. Στην αρχή του βιβλίου,
σε δύο εισαγωγικά σημειώματα, δίνονται «σύντομα ιστορικά και αρχαιολογικά
στοιχεία» για το χωριό Πλάτανος (πρώην Βάνια), αφενός, και, αφετέρου, χρήσιμες
πληροφορίες σχετικά με τη φωνητική και τη γραμματική του ιδιώματος. Στην
εξακρίβωση των στοιχείων της έρευνάς του, ο συγγραφέας στηρίχθηκε και σε
μαρτυρίες συγχωριανών του, καθώς και σε γλωσσάρια άλλων θεσσαλικών χωριών, ενώ
σε ό,τι αφορά την ετυμολογία συμβουλεύθηκε τα πλέον έγκυρα λεξικά (αναφέρονται
στη Βιβλιογραφία). Με βάση και την προσωπική μου πολυετή εμπειρία σε θέματα
καταγραφής και μελέτης των γεωγραφικών ποικιλιών της γλώσσας μας, ενθάρρυνα τον
συγγραφέα να μην αποκλείσει από τη συλλογή του λέξεις που είναι γνωστές και από
άλλα γλωσσικά ιδιώματα. Όχι μόνο αθησαύριστες έως τώρα λέξεις, αλλά και μία
επιπλέον σημασία ή απόχρωση σημασίας γνωστής ήδη λέξης να διασώζεται στο ιδίωμα
του Πλατάνου, το κέρδος για τη γλώσσα είναι μεγάλο. Όπως πολύ σωστά
υπογραμμίζει στην εισαγωγή του και ο συγγραφέας: “Και μια ελληνική λέξη να
χαθεί είναι κρίμα!».
Κλείνοντας
την ομιλία της η κ. Καμπαγιάννη ανέφερε χαρακτηριστικά παραδείγματα λέξεων από
το «Γλωσσάριο».
Η
εκδήλωση έκλεισε με τις ευχαριστίες του Θ. Νημά προς τους διοργανωτές της και
τους ομιλητές κ. Ντίνα Καμπαγιάννη και κ. Γιάννη Μπίτο, καθώς και προς τους
συγχωριανούς και φίλους που παρέστησαν σ’ αυτή. Μεταξύ άλλων, είπε:
«Ο
κάθε άνθρωπος είναι δεμένος με τον τόπο που γεννήθηκε και τον αγαπά. Και αυτοί
που βρίσκονται μακριά τον θυμούνται και τον νοσταλγούν. Εγώ είμαι σε μια
ενδιάμεση κατάσταση, είμαι και κοντά και μακριά. Τα παιδικά μου βιώματα εδώ με
τους συγγενείς, τους συμμαθητές μου στο Δημοτικό Σχολείο και τους άλλους
συγχωριανούς μου είναι βαθιά χαραγμένα μέσα μου και με συνοδεύουν πάντα.
Την
αγάπη μου για το χωριό μου την έχω δείξει με έργα, τα οποία οι καλοπροαίρετοι
γνωρίζουν και αναγνωρίζουν. Τους ευχαριστώ. [...]Εκτός από το βιβλίο μου που
παρουσιάστηκε απόψε ενώπιόν σας, και σε όλα τα άλλα που έγραψα για τον Νομό
Τρικάλων αλλά και ολόκληρη την Θεσσαλία, ο Πλάτανος κατέχει ξεχωριστή θέση.
Όπως θα δείτε στο Παράρτημα του Γλωσσαρίου, η Βάνια πριν από 600 περίπου χρόνια
ήταν το τέταρτο σε πληθυσμό χωριό του Ν. Τρικάλων και αυτό δηλώνει πολλά.
Επομένως έχουμε χρέος να αναδείξουμε την πλούσια ιστορία του. Και στα άλλα
βιβλία μου καταγράφονται η συμβολή και οι θυσίες των Πλατανιωτών κατά τους
εθνικούς αγώνες, καθώς και ο λαογραφικός του πλούτος (δημοτικά τραγούδια, λαϊκά
παιγνίδια και έθιμα). Άφησα τελευταίες τις σημαντικές αρχαιότητες που κρύβει η
γη του Πλατάνου. Ήδη έχουν γίνει δύο ανασκαφές από τις αρχαιολογικές υπηρεσίες
και φάνηκε η σπουδαιότητά τους. Όμως ο μεγάλος καημός μου είναι να γίνουν
συστηματικές ανασκαφές σε όλο το εύρος του απέραντου αρχαιολογικού χώρου του
Πλατάνου [...], ώστε να αναδειχτούν όλες οι αρχαιότητες και να μάθουμε ποια
αρχαία πόλη κρύβεται στα σπλάχνα της γης του χωριού μας. Η αποκάλυψη και
ανάδειξή τους θα καταστήσει, πιστεύω, τον Πλάτανο σημαντικό πόλο επισκέψεων και
θα δώσει ευκαιρίες για εργασία στους συγχωριανούς μας για πολλά χρόνια.
Επιπλέον σε όλα τα σχετικά βιβλία Ελλήνων και ξένων αρχαιολόγων ο Πλάτανος θα
κατέχει τη θέση που του αξίζει».
Στο
τέλος ευχαρίστησε και εκείνους που τον βοήθησαν στη συγγραφή του Γλωσσαρίου του
Πλατάνου.
