Ο κύκλος της τιμής: προσευχή, παιδί, τραγούδι

 

Κάθε χρόνο, το Βαλτινό ξανασμίγει με τη μνήμη του. Ο Οκτώβρης φέρνει μαζί του τον ήχο της καμπάνας, τα σημαιάκια που κυματίζουν πάνω από την πλατεία και τη σιωπή της αναπόλησης. Μα φέτος, κάτι καινούργιο φώτισε την τελετή, μια νέα παρουσία, μια νέα πνοή. Ο πατέρας Δωρόθεος, ο νεαρός ιερέας του Αγίου Αθανασίου, στάθηκε για πρώτη φορά μπροστά στο μνημείο των πεσόντων, θυμιατίζοντας τον αέρα με ευλάβεια και προσήλωση. Το θυμίαμα ανέβαινε σαν προσευχή, και μέσα στο φως του βουνού, πίσω απ' το σιντριβάνι και τον ουρανό, έμοιαζε να ανταμώνει με τις ψυχές των παλιών ηρώων.

Κι έπειτα, τα παιδιά, εκείνα τα μικρά, που κάθε χρόνο σκαρφαλώνουν στα σκαλοπάτια του μνημείου, με τα λευκά τους ρούχα και τα καθαρά τους πρόσωπα, κάθισαν πάλι στη σειρά. Δεν γνωρίζουν ίσως τα ονόματα των πεσόντων, μα γνωρίζουν κάτι βαθύτερο: την αξία του να θυμάσαι. Με το παιδικό τους βλέμμα αποδίδουν τιμή όχι με λόγια, αλλά με την παρουσία τους, με τη σιωπή που γίνεται ευχή, με το χαμόγελο που γίνεται υπόσχεση. Έτσι, το μνημείο δεν είναι πια πέτρα. Είναι σχολείο ψυχής, είναι βήμα μέλλοντος.

Και ανάμεσά τους, λίγο πιο πίσω, ο άνθρωπος που φροντίζει να ακουστεί η μουσική, εκείνος με τα καλώδια, τις κονσόλες και την ήρεμη συγκέντρωση. Ο άγνωστος «μαέστρος» της τελετής, που χωρίς να φαίνεται, εμψυχώνει τη στιγμή. Από τα χέρια του περνούν οι ήχοι των εμβατηρίων, τα τραγούδια της μνήμης, οι ρυθμοί της συγκίνησης. Είναι κι αυτός ένας κρίκος στην αλυσίδα της τιμής, ο άνθρωπος της καθημερινότητας που, με τη σιωπηλή του τέχνη, υπηρετεί την κοινή μνήμη.

Έτσι, στο Βαλτινό, η 28η Οκτωβρίου είναι μια πράξη συνέχειας. Από τον ιερέα που προσεύχεται, στα παιδιά που κοιτούν, και ως τον άνθρωπο που ρυθμίζει τον ήχο, όλοι συμμετέχουν σε ένα άγραφο συμβόλαιο με την ιστορία: να μη χαθεί ποτέ το νήμα που συνδέει το χθες με το σήμερα. Και όσο κυματίζουν οι σημαίες κάτω από τον καθαρό ουρανό της Πίνδου, η μνήμη θα παραμένει ζωντανή σαν φως.