Η φωτογραφία θυμίζει αυλή χωριάτικου σπιτιού, τότε που το μπάνιο δεν ήταν
δωμάτιο αλλά ώρα. Μια λεκάνη, μια καρέκλα, λίγο νερό ζεσταμένο στο μάτι, και
δυο χέρια πρόθυμα. Το πλύσιμο των μαλλιών δεν ήταν ιδιωτική υπόθεση, ήταν
οικογενειακή πράξη, σχεδόν τελετουργία της εβδομάδας. Κυρίως πριν τη γιορτή,
πριν την εκκλησία, πριν «βγούμε στον κόσμο».
Η φράση «η καθαριότητα είναι μισή αρχοντιά» δεν
γεννήθηκε στα σαλόνια. Γεννήθηκε εδώ, στις αυλές και στα χωμάτινα δάπεδα, εκεί
όπου η φτώχεια δεν σήμαινε ατημελησία. Το καθαρό κεφάλι, το πλυμένο πρόσωπο, το
τακτοποιημένο ρούχο ήταν τρόπος να σταθείς όρθιος απέναντι στη ζωή, να πεις
«μπορεί να μη μου περισσεύουν, αλλά σέβομαι τον εαυτό μου και τον άλλον».
Στη φωτογραφία δεν υπάρχει βιασύνη. Υπάρχει
γνώριμη κίνηση. Το κεφάλι σκύβει χωρίς ντροπή και τα χέρια δουλεύουν με
φροντίδα, όπως έμαθαν από άλλα χέρια παλιότερα. Το νερό τρέχει λίγο, γιατί δεν
περισσεύει. Μα φτάνει. Πάντα έφτανε.
Αυτή η καθαριότητα δεν ήταν μόνο σωματική.
Ήταν μια προετοιμασία για τη μέρα, για την κοινότητα, για το «τι θα πει ο
κόσμος», όχι από φόβο, αλλά από μέτρο. Γιατί η αρχοντιά, στην παλιά της έννοια,
δεν είχε σχέση με πλούτη. Είχε σχέση με το πώς εμφανίζεσαι, πώς στέκεσαι, πώς
κρατάς τον εαυτό σου.
Κι
έτσι, μέσα σε μια απλή λεκάνη και μια ξύλινη καρέκλα, χωρούσε ολόκληρη η σοφία
μιας εποχής:
ότι η καθαριότητα μπορεί να είναι μισή αρχοντιά,
αλλά το άλλο μισό είναι η φροντίδα, η συνήθεια και η ανθρώπινη εγγύτητα.
