Τα
παλιά πλίνθινα σπίτια του Βαλτινού αποτελούν χαρακτηριστικό δείγμα παραδοσιακής
λαϊκής αρχιτεκτονικής και είναι στενά συνδεδεμένα με την αγροτική ζωή του
παρελθόντος. Κατασκευασμένα κυρίως τον 19ο και τις αρχές του 20ου αιώνα, αυτά
τα σπίτια φτιάχνονταν με απλά, φυσικά υλικά που υπήρχαν άφθονα στην περιοχή:
χώμα, άχυρο, νερό και ξύλο.
Η
πλίνθος - δηλαδή το πλιθάρι – ήταν το βασικό δομικό στοιχείο. Πρόκειται για
άψητο πηλό αναμεμειγμένο με άχυρο, τον οποίο οι κάτοικοι έπλαθαν και άφηναν να
στεγνώσει στον ήλιο. Τα πλίθινα σπίτια χτίζονταν πάνω σε πέτρινη βάση (ζώνη),
που τα προστάτευε από τη υγρασία του εδάφους. Οι τοίχοι ήταν χοντροί,
προσφέροντας δροσιά το καλοκαίρι και ζεστασιά το χειμώνα.
Η
στέγη ήταν συνήθως ξύλινη με κεραμίδια, και πολλές φορές ενισχυόταν με
καλάμια. Το εσωτερικό των σπιτιών ήταν λιτό, με κάποιους κύριους χώρους στο ισόγειο και κάποια δωμάτια στον επάνω όροφο που
εξυπηρετούσαν τις βασικές ανάγκες της οικογένειας.
Αν
και σήμερα πολλά από αυτά τα σπίτια έχουν εγκαταλειφθεί ή γκρεμιστεί,
εξακολουθούν να έχουν ιστορική και πολιτιστική αξία. Αποτελούν ζωντανή μαρτυρία
της παραδοσιακής ζωής και της σχέσης του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον.
Η
καθημερινή ζωή μέσα στα παλιά πλίθινα σπίτια του Βαλτινού ήταν λιτή αλλά γεμάτη
ουσία, δεμένη με τη φύση και τους ρυθμούς της αγροτικής ζωής. Τα σπίτια συνήθως
αποτελούνταν από έναν κεντρικό χώρο - τη «σάλα» - όπου συγκεντρώνονταν η
οικογένεια, μαγείρευαν, έτρωγαν και κοιμούνταν, ειδικά τους χειμερινούς μήνες.
Συχνά υπήρχε κι ένα μικρότερο δωμάτιο ή σοφίτα για ύπνο ή αποθήκευση. Η φωτιά
στο τζάκι ήταν το κέντρο του σπιτιού - προσέφερε ζεστασιά και ήταν ο χώρος
μαγειρέματος.
Οι
γυναίκες ασχολούνται με το νοικοκυριό, την ύφανση, την παρασκευή ψωμιού και τη
φροντίδα των παιδιών, ενώ οι άντρες εργάζονταν τους αγρούς ή ασχολούνταν με τα
ζώα. Όλα τα μέλη της οικογένειας συμμετείχαν σε καθημερινές εργασίες, όπως το
άλεσμα, το κουβάλημα νερού από τη βρύση ή το μάζεμα καυσόξυλων.
