Ο Καραγκιόζης είναι κεντρικός χαρακτήρας του παραδοσιακού τουρκικού και ελληνικού Θεάτρου Σκιών, το οποίο σε πολλές περιπτώσεις αποκαλείται με το όνομα του πρωταγωνιστή του. Στα τούρκικα ονομάζεται Karagöz (Καραγκόζ) ή Karagiöz (Καραγκιόζη) που σημαίνει Μαυρομάτης. Επίσης είναι ο μόνος λαϊκός μας ήρωας.
Στην
Ελλάδα ο Καραγκιόζης, ως λαϊκός ήρωας, εκπροσωπεί το φτωχό, εξαθλιωμένο,
πονηρό Έλληνα, στο περιβάλλον της Τουρκοκρατίας. Είναι καμπούρης και
περιστοιχίζεται από την οικογένειά του, το φίλο του Χατζηαβάτη, το θείο του
Μπάρμπα-Γιώργο και άλλους χαρακτήρες. Ζει σε παράγκα (Η παράγκα του
Καραγκιόζη), είναι ξυπόλητος και μένει απέναντι από το σεράι (το παλάτι) του
Βεζίρη.
Σε
κάθε έργο μπορεί να αναφέρονται και άλλοι βοηθητικοί χαρακτήρες, αλλά οι πιο
συνηθισμένοι από αυτούς είναι:
Ο Χατζηαβάτης
ή Χατζεηβατης,
δουλοπρεπής φίλος του Καραγκιόζη, συνήθως κάνει θελήματα του Πασά (π.χ. ως
τελάλης).
Το Κολλητήρι (ή
Σπίθας), ο Κοπρίτης ή Σβούρας ή Σκορπιός και ο Μυριγκόγκος ή
Μπυρικόκος ή Πιτσικόκος (ή Μπιριγκόγκος ή Μιρικόκος ή ακόμα και
Μπιτσικόκος),
τα τρία παιδιά του Καραγκιόζη (ή και Κολλητήρια, όταν τα φωνάζει όλα μαζί). Ο
Πιτσικόκος είναι το μικρότερο παιδί του Καραγκιόζη. Ο Κοπρίτης, το μεσαίο παιδί
του Καραγκιόζη, είναι εύσωμος παρά την έλλειψη φαγητού. Ο Κολλητήρης είναι ο
μεγαλύτερος γιος του Καραγκιόζη και η μικρογραφία του.
Η Αγλαΐα, η γυναίκα του
Καραγκιόζη. Συνήθως δεν εμφανίζεται στην σκηνή, αλλά η χαρακτηριστικά γκρινιάρα
της φωνή ακούγεται μέσα από το σπίτι του Καραγκιόζη. Είναι πάντα υπομονετική με
τα καμώματα του Καραγκιόζη και πάντα έγκυος.
Ο Μπάρμπα-Γιώργος, μεγαλόσωμος φουστανελοφόρος (με την ανάλογη προφορά) που φορά φουστανέλα, δυνατός και γενικά αγριάνθρωπος, συνήθως δέρνει το Βεληγκέκα για να προστατεύσει τον ανιψιό του, τον Καραγκιόζη.
