Τα εικονοστάσια του Βαλτινού

Γνήσιο δείγμα λαϊκής τέχνης αποτελούν τα χιλιάδες εικονοστάσια που βρίσκονται σε κάθε σημείο της ελληνικής υπαίθρου, πιο συχνά σε δρόμους, αλλά πολλές φορές και σε χωράφια ή σε υψώματα.

Εικονοστάσια που είναι συνυφασμένα με την απαράμιλλη πτύχωση κάθε γωνιάς της ελληνικής γης.

Τέτοια εικονοστάσια υπήρχαν αλλά και υπάρχουν ακόμα και στο Βαλτινό, σε διάφορα σημεία του χωριού.

Συνήθως κατασκευάζονται από τους συγγενείς κάποιου που έχασε τη ζωή του σε αυτοκινητικό δυστύχημα και είναι αφιερωμένα στον άγιο το όνομα του οποίου έφερε ο σκοτωμένος. Επίσης, μπορεί ακόμη να σημαίνουν: τη διάσωση ενός ατόμου από δυστύχημα ή φυσική καταστροφή, κάποιο «τάμα» για την ευόδωση μιας προσπάθειας ή την ανάρρωση από βαριά ασθένεια.

Οι κατασκευές αυτές, οι οποίες αποτυπώνουν με τον πιο κραυγαλέο πολλές φορές τρόπο την αισθητική του μάστορα που τις φιλοτέχνησε, έχουν συνήθως ύψος 1,60 μ. και η κάτοψή τους είναι 0,50 μ. χ 0,50 μ.

Η συνήθως κυβόσχημη κατασκευή, στην οποία τοποθετούνται οι εικόνες ή ένα καντήλι και τα απαραίτητα για το άναμμά του (λάδι, φιτιλάκι, σπίρτα κ.λ.π..), φέρει ένα πορτάκι και απολήγει σε σταυρό. Συνήθως έχει σχήμα ναού, είναι διακοσμημένη (συχνά μνημονεύεται και το όνομα του δωρητή σε μεταλλική πινακίδα) και στηρίζεται σε βάση παραλληλόγραμμη ή κυλινδρική.

Οι παλαιότερες κατασκευές είναι συνήθως χτιστές, όπου μπορεί να χρησιμοποιήθηκαν πλίνθοι, τούβλα, πέτρες, τσιμέντο, μάρμαρα, κεραμίδια, σχιστόλιθος, ενώ οι μεταγενέστερες σιδερένιες ή από αλουμίνιο.

Ανεξάρτητα πάντως από το υλικό κατασκευής τους, τα λαϊκά αυτά αναθήματα τονίζουν δραματικά τη μεταφυσική διάσταση του ελληνικού τοπίου και το χρωματίζουν με μια πινελιά μεταρσιωτικής κατάνυξης. Αποτελούν δε τους ιδιότυπους δίαυλους επικοινωνίας με το επέκεινα.

Και εκεί ανάμεσα στις καθημερινές ασχολίες κάποιες ηλικιωμένες γυναίκες δεν ξεχνούνε το θρησκευτικό τους καθήκον, να ανάψουν το καντιλάκι στο εικόνισμα και να εκφράσουν την αγάπη και τον σεβασμό τους προς τα Θεία.

Εικονοστάσια εθνικών δρόμων

Και για να γίνουμε και λίγο επικριτικοί με την νοοτροπία μας επισημαίνουμε ότι, oι Ελληνικοί δρόμοι διατηρούν το σπάνιο προνόμιο (ελάχιστες άλλες χώρες το κατέχουν) να ξεδιπλώνουν στα χιλιόμετρά τους τις μεταφυσικές ερμηνείες της οδικής δυστοκίας μας ως συμπλήρωμα της ατελέστατης σήμανσης αλλά και ως δειγματισμό της λαϊκής αρχιτεκτονικής. Γι’ αυτό, μπορεί οι δρόμοι μας να υστερούν σε κατασκευαστική ποιότητα, αλλά διαθέτουν πλεόνασμα σε λαογραφική αξία. Κι αποκαλύπτουν ένα λαό τόσο αυτάρεσκο, που αποδίδει τα σφάλματά του στη θεϊκή δυσμένεια την οποία δεν θέλει να πολεμά, αλλά να την εξευμενίζει.
Τα εικονοστάσια των δρόμων το αποδεικνύουν…