Πατσίλας, ο τελάλης των Τρικάλων

Γύρω στα 1890 με 1895 έκανε την εμφάνιση του στα Τρίκαλα ο Πατσίλας, ένας γραφικός τύπος, που άφησε εποχή σαν δημόσιος κήρυκας (τελάλης) της πόλη μας. Το πραγματικό του όνομα ήτανε Νίκος Καλογερόπουλος, μα όλοι τον ήξεραν με το όνομα «Πατσίλας» που ίσως προέρχονταν από κάποιο παρατσούκλι, που του κόλλησε οριστικά.

Εκείνη την εποχή δεν είχανε αρχίσει να εκδίδονται στην πόλη μας καθημερινές εφημερίδες. Υπήρχαν μονάχα εβδομαδιαίες, μια από τις όποιες ήτανε η «Αναγέννησις». Έτσι για την πληροφόρηση του κοινού σε ορισμένα συμβάντα χρησιμοποιούνταν ο τελάλης, που επίσημα ονομάζονταν δημόσιος κήρυκας.

Αυτός περνούσε από διάφορες γειτονιές (μαχαλάδες), σταυροδρόμια και τρίστρατα και διαλαλούσε με δυνατή φωνή τα νέα της μέρας, που αφορούσαν συνήθως την κοινωνική ζωή της πόλης, όπως γάμους, κηδείες, μνημόσυνα, πανηγύρια, θεατρικές παραστάσεις, δημοπρασίες, πτωχεύσεις και άλλα πολλά, ενώ παράλληλα διαφήμιζε διάφορα είδη ή προϊόντα της τρικαλινής αγοράς.

Γι’ αυτή τη δουλειά ο πιο κατάλληλος τότε κρίθηκε ο Πατσίλας, ιδιαίτερα γιατί είχε πολύ δυνατή και καθαρή φωνή. Όταν ο Πατσίλας άνοιγε το στόμα του, η φωνή του ακούγονταν χιλιόμετρα μακριά. Ήτανε ο Πατσίλας πανταχού παρών και πολύ απαραίτητος στην καθημερινή ζωή και κίνηση των Τρικάλων. Από τη φωνή του, όλοι, μικροί και μεγάλοι, περίμεναν να μάθουν τα νέα και όταν τον έβλεπαν παρατούσαν τις δουλειές τους και έτρεχαν κοντά του ή έστηναν αυτί για να τον ακούσουν.

Κάθε Δευτέρα, ο Πατσίλας βρίσκονταν στις μεγάλες δόξες του. Από το πρωί ως αργά το απόγευμα τριγυρνούσε συνέχεια στο χώρο του εβδομαδιαίου παζαριού και διαλαλούσε τα πάντα. Αν κανένας χωρικός έχανε το άλογο ή το γαϊδούρι ή την αγελάδα του, σ’ αυτόν κατέφευγε για να το βρει.

Αλλά και όσοι παζαριώτες χάνανε πορτοφόλια ή άλλα πράγματα αξίας, πάλι σ’ αυτόν πήγαιναν. Και ο Πατσίλας με τη δυνατή φωνή του γνωστοποιούσε την απώλεια του ζωντανού ή του πράγματος και καλούσε εκείνον, που το βρήκε να το παραδώσει και «θα αμειφθεί γενναίως». Συνήθως το χαμένο γαϊδούρι βρίσκονταν, εκείνα όμως που σπάνια ή και καθόλου δεν βρίσκονταν, ήτανε τα πορτοφόλια ή άλλα πράγματα αξίας, συνήθως τιμαλφή, που όποιος τα έβρισκε έκανε πώς δεν άκουσε τον Πατσίλα!

Ο Πατσίλας ήταν στην πραγματικότητα ο προπομπός της διαφημίσεως κάθε εμπορεύματος της παλιάς εποχής, και των «ζητείται» και «απωλέσθη», δηλαδή των μικρών αγγελιών, όπως θα λέγαμε σήμερα.

Θα δούμε εδώ μερικά δείγματα των ανακοινώσεων, που έκανε τότε ο Πατσίλας, όπως τα διέσωσε ο αείμνηστος συμπολίτης λόγιος Αλέκος Κουσκολέκας, σ’ ένα γλαφυρό δημοσίευμά του στο περιοδικό «Μετέωρα» του ΕΜΟΤ:

Για τις κηδείες βροντοφωνούσε:

- Ώραααα στας 2. -Να βρίσκεστε στην Αγία Επίσκεψη εις το λείψανο του μακαρίτη Κώστα Γκίγκααα.

Για τα μνημόσυνα:

-Αύριο στας 10, στην Αγία Φανερωμένη γίνεται συλλείτουργο για το μνημόσυνο του μακαρίτη Γιώργου Άβδελάααα.

Για θεατρικές παραστάσεις και ιδιαίτερα του Καραγκιόζη, που εκείνη την εποχή ήταν το πιο προσφιλές θέαμα των Τρικαλινών:

-Στην Μάντρα, όπου πωλούν τα πεπόνια, κοντά στο καφενείο «Τά Ωραία Τρίκαλα» απόψε θα παραστήσει ο Καραγκιόζης το δράμα «ο Κατσαντώνης». Είσοδος δύο δεκάρες… τρέξατε να απολαύσετεεεε.

Και μερικές από τις πρωτότυπες διαφημίσεις του:

-Κάτω στην αγορά φέρανε ψάρια θαλασσινά μία και είκοσι η οκά. Ιδού και το δείγμα (και επιδείκνυε ένα θαλασσινό ψάρι, που κρέμονταν με ένα σκοινί από το χέρι του).

-Στα χασάπικα του Δραγούτσου σφάξανε ωραίο μοσχάρι, τρέξατε να προλάβετε, γιατί θα πουληθεί γρήγορααα…

Αλλά πιο απολαυστικός ο Πατσίλας, ήταν στις δημοπρασίες. Με ένα σφυράκι στο χέρι μπροστά στο στρόγγυλο τσίγκινο τραπεζάκι του καφενείου φώναζε:

-Πάσα προσφορά δεκτή… μία, δύο… αλά… Έχει κανείς άλλος; μία; δύο; θα κατακυρωθεί, μία; δύο;… Αλά… τρέ!!!

«Τουλάχιστον μια ολόκληρη γενιά -γράφει ο Αλέκος Κουσκολέκας -πληροφορούσε ο καημένος ο Πατσίλας με την δυνατή του φωνή και τα ακούραστα πόδια του τούς Τρικαλινούς για τα σημαντικότερα γεγονότα της πόλης. Μόνον αρραβώνες απόφευγε να διαλαλεί. Θέλησαν και άλλοι να τον μιμηθούν, αλλά απέτυχαν και έδυσαν γρήγορα, γιατί ούτε τη φωνή, ούτε την τέχνη του Πατσίλα είχαν.

Όταν ο Πατσίλας πέθανε δεν βρέθηκε τελάλης να ντελαλήσει την κηδεία του!!! Είχε εν τω μεταξύ προχωρήσει ο πολιτισμός!.., Κυκλοφορούσαν πια στα Τρίκαλα καθημερινές εφημερίδες και τα νεκρώσιμα τοιχοκολλήματα επικράτησαν και πληροφορούσαν τον κόσμο για τις κηδείες, τα μνημόσυνα, τα θέατρα κλπ. Μαζί με τον Πατσίλα εξέλειπε και το τελευταίο λείψανο του επαγγέλματος του τελάλη του παλιού καιρού».

ΕΡΕΥΝΑ – ΚΕΙΜΕΝΑ: ΣΩΤΗΡΗΣ Α. ΜΠΑΚΟΒΑΣΙΛΗΣ