Ωραία πορτρέτα –προσωπογραφίες του Βαλτινού

 Ανύποπτα κλικ του φωτογραφικού φακού, προκαθορισμένες ή ακαθόριστες στιγμές του χρόνου επιλεγμένες για το παιχνίδι «το πέρασμα προς την αιωνιότητα».

«Τυχαίες» ή «Ωραίες» φωτογραφήσεις που παγώσανε το χρόνο και έδωσαν την ευκαιρία ή την έμπνευση, στην προέκταση και στη συνέχισή τους, να γίνουν έργα τέχνης, να γίνουν «ωραία πορτρέτα».

Η προσωπογραφία του ανθρώπου παραμένει ένα από τα αρχέγονα και παντοτινά δυνατά θέματα που απασχολούν την καλλιτεχνική φωτογραφική δημιουργία.

Κατά τη διαδικασία λήψης ενός πορτρέτου εμπλέκονται δύο έμψυχοι παράγοντες: το φωτογραφιζόμενο πρόσωπο (μοντέλο) και ο φωτογράφος. Η διαλεκτική σχέση αυτών των συνιστωσών δίνουν τη συνισταμένη της προσωπογραφίας.

Θα παρατηρήσουμε ότι τρεις είναι οι εκδοχές, οι στάσεις που μπορεί να υπάρξουν από πλευράς μοντέλου κατά τη φωτογράφηση.
1.Να μην έχει επίγνωση της διαδικασίας φωτογράφησης του.
2.να έχει επίγνωση της φωτογράφησής του και να μη συμμετέχει, να αδιαφορεί σαν να μη συμβαίνει τίποτα.
3.να συμμετέχει πλήρως, να συναινεί.
Τα χαρακτηριστικά και τα δεδομένα που διέπουν και σχηματοποιούν το τελικό πορτρέτο και στις τρεις περιπτώσεις θα είναι διαφορετικά.

Στην πρώτη περίπτωση όπου το φωτογραφιζόμενο άτομο δεν έχει επίγνωση του γεγονότος ότι μια κάμερα έχει στραφεί κατά πάνω του, συνεχίζει να στέκεται ή να δρα απόλυτα φυσικά. Μόνο η παρουσία του συμβάλλει στο πορτρέτο. Δεν υπάρχει διαλεκτική σχέση αυτού και του φωτογράφου. 

Η σχέση είναι άνιση και την απόλυτη ευθύνη για το αποτέλεσμα την έχει ο φωτογράφος ο οποίος καλείται μέσω των χαρακτηριστικών του προσώπου ή και του σώματος να ανακαλύψει την αλήθεια του εικονιζομένου, να υπερβεί την ξερή αντιγραφή και να δημιουργήσει το αποτέλεσμα που επιθυμεί.

Στη δεύτερη περίπτωση όπου το μοντέλο έχει συνείδηση της φωτογράφησής του αλλά δεν αντιδρά, δε συμμετέχει, αδιαφορεί, συμβαίνουν περίπου τα ίδια και με την πρώτη περίπτωση. Στο σημείο αυτό θα μπορούσε να γίνει η παρατήρηση ότι το μοντέλο αδιαφορεί γιατί ο πολιτισμός της φωτογραφίας στη σύγχρονη εποχή έχει καταστήσει τη φωτογράφηση και κατά συνέπεια τη φωτογραφία κάτι το κοινότοπο και επομένως αδιάφορο. Μπορεί όμως η στάση αυτή από ψυχαναλυτική άποψη να σημαίνει και αδιαφορία του ατόμου για την εικόνα του στην κοινωνία ή και χαμηλό βαθμό αυτοεκτίμησης.

Στην Τρίτη εκδοχή το μοντέλο έχει απόλυτη επίγνωση της φωτογράφησης αφού με τη συναίνεσή του συντελείται η διαδικασία. Έχουμε εδώ ένα συμβόλαιο, μια συναποδοχή και συγχρόνως μια αντίστιξη. Από τη μια μεριά στήνεται το μοντέλο και από την άλλη η φωτογράφος. Το μοντέλο με πλήρη συνείδηση εγκαταλείπει τις ενστικτώδεις άμυνές του, αφήνεται, ξεγυμνώνεται και δέχεται την ανελέητη ματιά του φακού που το σημαδεύει. Αποδέχεται την επιθετικότητα του φωτογράφου και παίζει το ρόλο της λείας. 

Υπάρχει η περίπτωση όμως το μοντέλο με τη δυνατή προσωπικότητά του να γίνει κυρίαρχος του παιχνιδιού και να επιβάλει αυτό τους όρους του στο φωτογράφο, με το βλέμμα, με την έκφραση, με την κίνηση και στάση του. 

Ο φωτογράφος μια τέτοια πληθωρική προσωπικότητα μάλλον δεν πρέπει να προσπαθήσει να την τιθασεύσει, αλλά να την αφήσει να ξεδιπλωθεί και να παρασυρθεί στο γοητευτικό παιγνίδι της εσωτερικής επικοινωνίας.