Τριάδα στο φως της μνήμης

 

Στην καινούρια λάμψη της πλατείας, εκεί όπου το φως γυαλίζει πάνω στις πέτρινες βάσεις και τα νερά αφήνουν τη νύχτα να μοσχοβολά ιστορία, η τριάδα των προτομών: Καραϊσκάκης, Στουρνάρας, Βλαχάβας, στέκει σαν φρουρός ενός χρόνου που δεν μοιάζει να περνά. Κι όμως, ανάμεσά τους, σαν αδιόρατη σκιά, αναδύεται μέσα σου μια άλλη τριάδα: ο Κώστας Κατσιούλης, ο Γιάννης Καραθανάσης κι ο Βαγγέλης Στάθης. Τρία παιδιά από το Βαλτινό, τρεις φίλοι, τρία νεανικά βήματα που γύρευαν να σταθούν μπροστά στον φακό, κάτω από το άγαλμα του Καραϊσκάκη, τότε που η πλατεία είχε ακόμη την παλιά της μορφή και η ζωή των ανθρώπων κυλούσε με λιγοστά μέσα και μεγάλες προσδοκίες.

Ήταν η δεκαετία του ’60, όταν οι οικογένειες από τα χωριά ζούσαν με κόπο, συχνά με στερήσεις, αλλά με μια αφοσίωση σχεδόν ιερή, να μορφωθούν τα παιδιά. Να ανοίξουν δρόμους εκεί όπου οι ίδιοι είχαν περπατήσει σε μονοπάτια δύσβατα. Τα γυμνασιόπαιδα του Βαλτινού, με τα βιβλία κάτω από τη μασχάλη, μες στο ολοκαίνουριο κοστούμι της Κυριακής, φωτογραφίζονταν λες και αποτύπωναν την υπόσχεση του μέλλοντος. Μπροστά στον Καραϊσκάκη, ήρωα της ελευθερίας, στάθηκαν σαν μαθητευόμενοι μιας ιστορίας που συνέχιζε να τους εμπνέει, μια ιστορία αντίστασης, αγώνα, πίστης.

Και τώρα, εξήντα χρόνια μετά, περνάς από την πλατεία ανακαινισμένη, λαμπερή, σχεδόν αγνώριστη. Βλέπεις τις τρεις προτομές στοιχισμένες στην ίδια ευθεία, να καθρεφτίζονται στα υγρά πλακάκια, και μέσα σου γεννιέται μια παράξενη συγκίνηση. Σου φαίνεται σαν να γύρισαν οι τρεις παλιοί φίλοι στην ίδια θέση, όχι πια ως παιδιά, αλλά ως σκιές μιας εποχής που δεν ξεχνιέται. Κι είναι σαν να σου γνέφουν, να σου χαμογελούν διακριτικά μέσα από μια άλλη διάσταση, εκείνη όπου οι μνήμες μένουν άφθαρτες, εκεί όπου κάθε στιγμή γίνεται σύμβολο.

Οι προτομές δεν έχουν πια μόνο τα ονόματα των αγωνιστών, μοιάζουν να έχουν αποκτήσει και τα πρόσωπα των τριών εκείνων μαθητών που κάποτε στάθηκαν περήφανοι μπροστά στον φακό. Γιατί η ιστορία δεν γράφεται μόνο με τα μεγάλα γεγονότα, αλλά και με τις μικρές ζωές που πασχίζουν να προκόψουν. Και η πλατεία των Τρικάλων, ενώνει τώρα δύο τριάδες, μία από μάρμαρο και μπρούντζο, και μία από σάρκα, όνειρα και παλιές ελπίδες.

Κι εσύ, περνώντας, νιώθεις για λίγο πως ο χρόνος δεν χωρίζει αλλά γεφυρώνει. Πως εκεί, ανάμεσα στα αγάλματα, υπάρχουν ακόμα τα βήματα των φίλων σου, ήχοι από μια νεότητα που επιμένει να σου μιλά.