Όταν η Αξιοπρέπεια Σκοντάφτει σε Ένα ΑΤΜ

 

Ένα από τα πιο σιωπηλά αλλά οδυνηρά κοινωνικά φαινόμενα της εποχής μας εκτυλίσσεται καθημερινά μπροστά από τα ΑΤΜ των τραπεζών. Εκεί, ηλικιωμένοι άνθρωποι, που για δεκαετίες εξυπηρετούνταν από τον υπάλληλο στο γκισέ με ανθρώπινη επαφή και κατανόηση, βρίσκονται ξαφνικά αντιμέτωποι με ψυχρές οθόνες αφής, μπερδεμένα μενού και οδηγίες που αναβοσβήνουν χωρίς έλεος. Και πίσω τους μια ουρά που γκρινιάζει, κοιτάζει με δυσφορία ή –ακόμα χειρότερα– με ειρωνεία.

Η ψηφιακή μετάβαση, που υποσχέθηκε ταχύτητα και ευκολία, μετατράπηκε σε εφιάλτη για όσους δεν πρόλαβαν να εκπαιδευτούν στον νέο κόσμο. Εκείνοι που στήριξαν την κοινωνία με την εργασία τους για δεκαετίες, βρίσκονται τώρα αντιμέτωποι με έναν αόρατο και αμείλικτο αποκλεισμό: τον ψηφιακό αναλφαβητισμό. Δεν είναι ότι δεν θέλουν να μάθουν· απλώς κανείς δεν τους έδωσε τον χρόνο, την υπομονή και το δικαίωμα στο λάθος.

Το τραγικότερο όλων; Οι υπάλληλοι των τραπεζών, που άλλοτε έσκυβαν με χαμόγελο πάνω από το βιβλιάριο, έχουν πλέον εντολές «να μην βοηθούν». Ο ανθρώπινος παράγοντας έχει υποκατασταθεί από τις οδηγίες της διοίκησης, που βλέπει τους πελάτες ως «όγκους συναλλαγών» και όχι ως πρόσωπα. Έτσι γεννιούνται σκηνές θλιβερές και τραγελαφικές μαζί: ηλικιωμένοι να ζητούν βοήθεια και να απομακρύνονται αμήχανα, να πατούν τυχαία κουμπιά με ελπίδα, να τρέμουν μήπως «κλέψει» το μηχάνημα την κάρτα τους, να δέχονται υποδείξεις από αγνώστους της ουράς – συχνά με φωνές, καβγάδες ή συγκαταβατικά «άσε, γιαγιά, θα το κάνω εγώ».

Κι όταν η ταπείνωση ξεπεράσει τα όρια, πολλοί απλώς τα παρατούν. Φεύγουν με σκυφτό κεφάλι, χωρίς τα χρήματα που χρειάζονταν, χωρίς τη σύνταξη που δικαιούνται. Όχι μόνο διεκπεραίωση συναλλαγής δεν επιτεύχθηκε, αλλά χάθηκε και κάτι πολυτιμότερο: η αξιοπρέπεια. Γιατί όταν το κράτος και οι θεσμοί εγκαταλείπουν τους πολίτες τους στην τύχη ενός μηχανήματος, το μήνυμα είναι σαφές: «δεν ανήκετε πια εδώ».

Η κοινωνία όμως δεν μπορεί να χτίζεται μόνο πάνω στην ταχύτητα, την "αποδοτικότητα" και τα κέρδη. Ο πολιτισμός μας κρίνεται από το πώς φερόμαστε στους πιο ευάλωτους – όχι από το πόσο γρήγορα κάνουμε ανάληψη από ένα ΑΤΜ. Χρειάζεται άμεσα να επανέλθει η ανθρώπινη παρουσία μέσα στις τράπεζες, να προβλεφθούν ειδικοί υπάλληλοι ή εθελοντές που να συνοδεύουν τους ηλικιωμένους στις συναλλαγές τους, να οργανωθούν δωρεάν εκπαιδευτικά προγράμματα για τη χρήση βασικών ψηφιακών υπηρεσιών.

Γιατί η τεχνολογία είναι εργαλείο – όχι φράχτης. Και η αξιοπρέπεια δεν μπορεί να μπαίνει σε αναμονή με τον αριθμό προτεραιότητας.

Δ.Τ.