ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΙΔΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΒΑΛΤΙΝΟΥ

ΠΑΛΙΕΣ ΛΕΞΕΙΣ - ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΙΔΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΒΑΛΤΙΝΟΥ

Οι Βαλτσινιώτες όπως και όλοι οι άλλοι κάτοικοι της περιοχής μας διατήρησαν μαζί με τα πολλά, παλιά τους ήθη και έθιμα και την προγονική τους γλώσσα. Σε μια προσπάθεια μελέτης για τα γλωσσικά ιδιώματα, συγκεντρώσαμε και δημοσιεύουμε υλικό από λέξεις παλιές, που ακούγονται ακόμα και σήμερα από τους πρεσβυτέρους του χωριού μας, και οι οποίες δεν υπάρχουν στο Ελληνικό λεξικό.

Α

Αγλήγουρα = γρήγορα
Αλιμούρα = όποιος προφθάσει αρπάζει
Αλτσιάρκου = λυσσασμένο σκυλί
Αμαλαιά = βοσκοτόπι

Αναμεράω = παραμερίζω
Απαριάζω = αφήνω, εγκαταλείπω
Απουμώνω = κλείνω την είσοδο αναπνοής
Αποτιμάου = περιφρονώ
Αστρέχα = αυλή

Β

 

Βιργιάνι = ξέφραγα
Βιρέμκα = χαλαρά, μπόσικα
Βουργάει = ερωτοτροπεί, λέγετε για τα ζώα
Βούρλους = τρελός, ανόητος

Γ

Γκαλιούρης = αλλήθωρος
Γκαφάλι = ανόητος, άξεστος
Γκιζεράω = τριγυρίζω, σεργιανάω
Γκιντέρια = Βάσανα
Γκλαμπαντζιάρης = αρρωστιάρης
Γκουργκουλιάγκος = λάριγκας
Γκουρλώθκα = πνίγηκα στο φαγητό
Γκουτζιάμ = μεγάλο

Δ

Δάχλου = δάκτυλο

Ζ

Ζάντζα = ιδιοτροπία, κακό ελάτωμα
Ζιμπράγκαλα = μικροπράγματα
Ζιόγκος = ρόζος
Ζλάπι = μικρό άγριο ζώο
Ζόρμπα = με το ζόρι
Ζούμπα = σπρώξε

Κ

Καθόρι = δυνατή κι απότομη βροχή
Καλνάω = προσκαλώ
Κάργα = πάρα πολύ
Καταντιά = περιουσία
Κάτκας = κοτέτσι
Κιουτεύω = απελπίζομαι, φοβάμαι
Κόγκσες = παραξενιές
Κουκούδια = αποβαλλόμενη ύλη από τη μύτη
Κουλιάντερο = αδύνατο, ισχνό
Κουσεύω = τρέχω
Κουτ-κο = επιφώνημα για κάλεσμα σκυλιών
Κούτσκους = μικρός
Κτσιούμπι = κούτσουρο

Λ

Λαγκόνι = μέρος του σώματος
Λαίνι = δοχείο νερού
Λαμανάω = καταστρέφω, χαλάω
Λέλια μου = επιφώνημα αγανάκτησης
Λούνη = λάκκος με λασπόνερα

Μ

Μαρκάλισμα = το ζευγάρωμα των προβάτων
Μαρκότσι = αγροτικό μηχάνημα
Μασλάτι = αστείο, κουτσομπολιό
Μαχμούτης = αυτός που μιλάει από τις μύτες
Μούρτζιους = μουτζουρωμένος
Μουσκίδα = θηλυκό μοσχάρι
Μπαίρι = το χέρσο
Μπάρα = λασπόνερα
Μπιζέρσα = βαρέθηκα
Μπιμπίλια = στραγάλια
Μπλάζω = συναντώ
Μπομπόλια = μικροί στρόγγυλοι καρποί
Μπόουλο = μπαούλο
Μπουκουσιά = μπουκιά
Μπουρμπουλουμένος = μασκαρεμένος
Μπουτινέλος = ξύλινος μακρόστενος κάδος
Μπουχαρί = καπνοδόχος
Μσκάρι = μοσχάρι
Μσούρα = βαθύ πιάτο

Ν

Νομ κι μένα = δώσε και σε μένα
Νουγάου = καταλαβαίνω
Νταικώνω = Στηρίζω, υποστηλώνω
Ντιπ κατα ντίπ = καθόλου

Ξ

Ξαστοχάω = ξεχνάω
Ξεσυλλόιαστους = αμέριμνος
Ξετσάντζει = κακόμαθε
Ξιαστόχαστους = αφηρημένος
Ξιζάρκουτους = κακοντυμένος, ατημέλητος
Ξιμπλέτσουτους = γυμνός

Π

Παρμάκι = η ακτίνα στη ρόδα του κάρου
Παράδες = χρήματα
Παρτσιακλός = κουτσός
Πιστρώνω = διπλώνω
Πλατσιανάω = χτυπάω στα νερά
Πλουκάρι = μαλλί προβάτων

Ρ

Ρούπωσα = γέμισα την κοιλιά, χόρτασα

Σ

Σάρισμα = γκρέμισμα
Σαρμάντζα = η κούνια του μωρού
Σβαρνιάρης = τσαπατσούλης
Σιακάτ = προς τα κάτω
Σιακεί = προς τα εκεί
Σιαπάν = προς τα πάνω
Σιαπού = προς τα που
Σιάλτσ = αλμυρό
Σκανταλίθρα = σπινθήρας
Σκόλασι = τελείωσε
Σούρλου = μουσούδα
Στράνια = ρούχα
Σφούρλα = στροφή

Τ

Ταλάνι = ξυλοδαρμός
Τανάω = τεντώνω
Ταπιτώρια = πριν, προηγουμένως
Τλουπώνω = σκεπάζω
Τσάχαλα = σκουπίδια, χόρτα
Τσιακατόρι = αγροτικό μηχάνημα
Τσιαμασούρια = μικροπράγματα
Τσινιάρης = γκρινιάρης
Τσιούκα = εξόγκωμα στο κεφάλι
Τσιουκάνι = κουδούνι
Τσιούρλα = νερουλά κόπρανα
Τσιρέπια = κάλτσες
Τσούπρα = μικρό κορίτσι
Τσουρτσούφι = ξυλοδαρμός

Φ

Φιλουγάω = διηγούμαι
Φουκάλι = σκούπα

Χ

Χάβδα = με ανοιχτά τα πόδια
Χαλεύω = ζητάω
Χάλπος = ξύλινο υποστήριγμα του κάρου
Χλαπάκουσα = έφαγα λαίμαργα, χορταστικά
Χλιάρας = ανόητος, βλάκας
Χλιάρι = ξύλινο κουτάλι
Χνάρι = άγρια χήνα
Χουσμέτι = περιποίηση, εξυπηρέτηση