Το χωριό - Δρόμοι - Πλατείες

Του Ευαγγέλου Στάθη φιλολόγου

Σήμερα το χωριό έχει σχετικά καλή ρυμοτομία. Μεγάλοι και φαρδοί δρόμοι, μικρότεροι και στενότεροι χωρίζουν το χωριό σε γειτονιές, σε μαχαλάδες και πλατείες. Όλοι αυτοί οι δρόμοι ασφαλτοστρώθηκαν τα τελευταία χρόνια. Ένας μεγάλος δρόμος, ο κεντρικός, που παλιότερα λεγόταν δημοσιά, χωρίζει στενόμακρα το χωριό σχεδόν στα δύο. Παλιότερα όλοι οι δρόμοι ήταν χαλικοστρωμένοι, ενώ πριν το 1960 ήταν χωματόδρομοι. Το χειμώνα λίμναζαν, γέμιζαν λάσπες και λασπόνερα «ως το γόνατο», ενώ το καλοκαίρι οι λάσπες αυτές «έκοβαν κουρνιαχτό «ως το κότσι». Έτσι δυσκολεύονταν στην κίνηση και την κυκλοφορία όχι μόνο τα κάρα και τα ζώα, αλλά και οι άνθρωποι. Τα λασπόνερα του χειμώνα δημιουργούσαν στους δρόμους το καλοκαίρι γούρνες και «ζντραγκάνες», δυσκολεύοντας πολύ τα φορτωμένα κάρα. Το χειμώνα, πέρα από τις δυσκολίες και τα εμπόδια, παρατηρούσες συχνά γραφικές σκηνές και εικόνες σε ορισμένα σημεία των δρόμων εκείνων: παπιά να κολυμπούν στα ξεχειλισμένα από χαντάκια νερά, άνθρωποι, ιδίως μικρά παιδιά, να κολλάν με τα καουτσούκια και τις γαλότσες στις λάσπες, μεγαλύτερα παιδιά να κινούνται στη γειτονιά ως «ξυλοπόδαροι» (με ψηλά ξύλινα πόδια – φούρκες).

 Η πλατεία στην Εκκλησία (Αγίου Αθανασίου)

Στο Βαλτινό, εκτός από την πλατεία της Γελαδαριάς υπάρχει και η άλλη πλατεία, μπροστά στην εκκλησία, μια έκταση 2 στρεμμάτων περίπου. Το σχήμα της ήταν ορθογώνιο τετράπλευρο. Οι δύο στενές πλευρές ενώνονταν με τους ίδιους δρόμους που υπάρχουν και σήμερα: αυτόν που ξεκινάει από το σπίτι του Στέφου Ψύχου και φθάνει ως το σπίτι του Γιάννη Γεωργίου και τον άλλον τον μεγάλο, όπου ακριβώς βρίσκεται το σημερινό νηπιαγωγείο. 

Οι άλλες δύο πλευρές, οι μακρινές, συνόρευαν με τα σημερινά οικόπεδα του Γιάννη Βαγγελού και του Γιάννη Βερβέρα η μία και με το οικόπεδο της εκκλησίας η άλλη. Ένας δρόμος που ξεκινούσε από το σημερινό Νηπιαγωγείο ως το ξυλουργείο του Βερβέρα χρησιμοποιούνταν κυρίως από τους κατοίκους που έμεναν σ’ εκείνους τους μαχαλάδες ή γειτονιές: τους Παπαδαίους, τους Αποχαίους, τους Σταμουλαίους. Αλλά και για όλους τους κατοίκους του χωριού αποτελούσε πέρασμα ο δρόμος αυτός, κυρίως για όλους από τους κάτω μαχαλάδες που πήγαιναν στην εκκλησία ή για κείνους που διοχετεύονταν στο ζευγαρολίβαδο και στα αλώνια.

Μια σειρά από πανύψηλους φτελιάδες ξεκινούσε ακριβώς απέναντι από το σπίτι του Θανάση Σωτ. Σταμούλη, έκανε το γύρω της πλευράς προς το σπίτι του Γιάννη Βερβέρα και έφτανε ακριβώς λίγα μέτρα μπροστά από το σημερινό Νηπιαγωγείο. 

Σ’ αυτόν τον χώρο, σχήματος Π, απέναντι από την εκκλησία υπήρχαν 10 περίπου τέτοιοι φτελιάδες. Τα δέντρα αυτά μαζί με τα δέντρα της Παναγίας και του Λόγκου τα’ Σιμή, εκτός από την ομορφιά, τη μεγαλοπρέπεια και επιβλητικότητά τους, είχαν και τη δική τους ιστορία: ήταν συνέχεια – κατάλοιπα των δέντρων που αποτελούσαν τα δάση του Κόζιακα. Υπήρχε μια παράδοση κι ένας άγραφος θρησκευτικός νόμος «τα δέντρα αυτά δεν κάνει να τα κόψεις είναι του Αγίου της εκκλησίας, είναι βακούφκα». Και στην εκκλησία στην Παπαράντζα υπήρχαν τέτοια δέντρα και στον Αη Δημήτρη στην Καρακοφωλιά.

Στο βάθος της εικόνας διακρίνονται τα αιωνόβια δέντρα δρυός της πλατείας Αγίου Αθανασίου. Η φωτογραφία είναι τραβηγμένη από την πλατεία της Γελαδαριάς τη δεκαετία του ΄60.

Τα δέντρα αυτά μαζί με τα πολλά πεύκα και τα κυπαρίσσια του οικοπέδου της εκκλησίας δημιουργούσαν ένα πανέμορφο αλσύλιο. Αυτό το αλσύλιο, καθώς και ένα άλλο παρόμοιο στο Δημοτικό Σχολείο, θεωρώ πως ήταν τα στολίδια του χωριού για τα χρόνια εκείνα. Τώρα οι φτελιάδες δεν υπάρχουν. Κόπηκαν ή μάλλον τους έκοψε ο «πολιτισμός». Έπεσαν θύματα ενός ψεύτικου εκσυγχρονισμού ή ενός εξωραϊσμού δήθεν. Κόπηκαν χωρίς κανέναν λόγο, χωρίς να μας δώσουν λόγο εμάς τους άλλους. Δε ρώτησα να μάθω, δε θέλησα να ρωτήσω, ποιοι το έκαναν αυτό. Πάντως τα έκοψαν και στη θέση τους έριξαν μπετόν, πολύ μπετόν. Ας είναι. Και τα άλλα δέντρα της εκκλησίας πεύκα κυπαρίσσια, κόπηκαν κι αυτά.

Επανερχόμαστε πάλι στην πλατεία της εκκλησίας. Προς τη μια γωνία της πλατείας, προς τη μεριά του οικοπέδου της εκκλησίας και ακριβώς απέναντι από το σπίτι του Στέργιου Απόχα τότε, σήμερα του εγγονού του Νίκου, υπήρχε ένα μικρό κτίριο με ένα χώρο - δωμάτιο. Ήταν το παλιό κοινοτικό γραφείο. Αυτό το γραφείο αργότερα κατά το 1962 περίπου, έγινε καφε-παντοπωλείο από τους αδελφούς Ευάγγ. Καλαμπάκα. Ο μεγαλύτερος αδελφός ο Νίκος, το ονόμασε «ΚΑΦΕΠΑΝΤΟΠΩΛΕΙΟ ΤΑ 1000 ΔΕΝΤΡΑ». Πολύ πετυχημένη ονομασία. Θυμάμαι σ’ όλους είχε κάνει εντύπωση αυτό.

Στην άλλη γωνία της πλατείας, διαγώνια από το Γραφείο, υπήρχε ένα αρτεσιανό, ένα από τα 4 κοινοτικά αρτεσιανά. Εξυπηρετούσε όλη τη γειτονιά κι όλον τον απάνω μαχαλά, εξυπηρετούσε και τον κόσμο όλο στις γιορταστικές εκδηλώσεις, στα σεργιάνια που γίνονταν μπροστά στην εκκλησία.

Σήμερα η πλατεία διαμορφώθηκε, εξωραΐστηκε και αποτελεί ένα πραγματικό στολίδι για το χωριό μας.