Οι «κουδαραίοι», ήταν οι άνθρωποι που ασχολούνταν με την πέτρα, οι μάστορες, οι χτίστες. Ήταν περιοδεύοντα οικοδομικά συνεργεία που προέρχονταν από άγονα μέρη, ορεινά χωριά της Ηπείρου, τα μαστοροχώρια της Κόνιτσας, τα Τζουμέρκα και από πολλές άλλες περιοχές της Μακεδονίας και της Θράκης. Επικεφαλής της παρέας ήταν ο πρωτομάστορας, συνήθως ο καλύτερος χτίστης ή πελεκάνος, ακολουθούσαν οι πελεκάνοι ή πετροφάηδες (λιθοξόοι), οι μαστόροι, οι νταμαρτζήδες, τα μαστορόπουλα («κουδαρόπουλα» ή «λαγούλια»).
Η
ανάγκη να κρύβουν τα μυστικά του επαγγέλματος και η επιθυμία τους να
συνεννοούνται χωρίς να τους αντιλαμβάνονται οι άλλοι ώθησε τους χτίστες αυτούς να
δημιουργήσουν μια συνθηματική «γλώσσα» της συντεχνίας, άγνωστη στους πολλούς.
Παρακάτω παρατίθεται ένα γλωσσάρι Κουδαρίτικων λέξεων που συνέταξε ο Χρήστος Έξαρχος.
Γλωσσάρι Κουδαρίτικων
κουδαρίτικα
= η γλώσσα των μαστόρων
κούδαρος
= ο μάστορας
κουδαρίνα
= η γυναίκα του
κουδαρόπουλο
= το παιδί του
άρματα
= τα εργαλεία
μανεύω
= τρώγω
μάνο
= το ψωμί
μάνιμα
= το φαγητό
αβντάλι
= το τυρί
τρουχό
= το κρασί
οξιά
ή λουψιώτι = το νερό
μπαρός
= τ’ αφεντικό
μπαρίνα
= η αφεντικίνα
κολοβό
= το μεροκάματο
κράνια
= τα χρήματα
κρανίζω
= πληρώνω
ακράνιαστος
= απλήρωτος
δέξιος
= ο Έλληνας
ζέρβος
= ο Τούρκος
αγκίδα
= το κορίτσι
κουτσάκια
= τα βυζιά
λαγός
= το αγόρι
μόκος
= η σιωπή
κάλω
= η ασβέστη
τσιόκος
= το σφυρί
ασπρούδι
= το γάλα
γκαβές
= οι ξυλιές
αγωγιάτης
= τα πόδια
κούφιο
= το σπίτι
βίτσιου = η πόρτα
βιτσούλι
= το παράθυρο
ζιούπινα
= η πίτα
θόδουρη
= η ρακή
ντούκανος
= ο πρωτομάστορας
πραχάλα
= η δουλειά
σκρούμος
= ο καφές
πέρδικες
= οι σταλαματιές σπιτιού
χουζούρω
= η βροχή
μούκα
ή ντέντσκα = η νύφη
καψαλνάω
= φεύγω
καψάλα
= η φυγή
φουράδια
= τα ξύλα, σανίδια
κρεμμύρι=
το ρολόγι
τζιουκάλω=
η ώρα
τσιουλίζω=
ξέρω
τσέρος=
το κρέας
μαυρομάτες
= οι ελιές
κλέρος=
ο γέρος
κλέρου
= η γριά
Αγουιάτες
(αγωγιάτες)= Πόδια
Καστανόζουμους=
Καφές
Ντένα=
Οκά
Αγγίδα=
Κορίτσι
Καστόρου=
Αχερώνας
Στράγια=
Ρούχα
Αλαμανίσουμε=
Κλέψουνε
Καφτερά=
Κρεμμύδια
Ντισέρια=
Άλογα
Αμούχηρτος=
Ανύπαντρος
Καψάλτσι=
Έφυγε
Ντούκανος=
Μηχανικός
Αρβανίτσες=
Καρύδια
Κιούρου=
Εκκλησία
Ντουντούκα=
Έγκυος
Αρκουδοκέφαλος=
Καρπούζι
Κλαγκαρού=
Γάτα
Σιόρο=
Κρασί
Γκάτσιος=
Δραγάτης
Κράνα=
Λεφτά
Σούλιος=
Σφυρί
Γρίβας=
Χιόνι
Λαγός=
Παιδί
Σουφρώνω=
Κλέβω
Δεκράνια=
Χέρια
Λιαγγρόβα=
Φαγητό
Σντράγκου=
Ώρα
Δήμος=
Κοντός
Λιαμπίρω=
Το καλό ρακί
Στιρνάρια=
Αυγά
Διακονιάρι=
Εικονοστάσι
Λιάνωμα=
Χρήματα
Τσίμπλια=
Ρύζι
Δικρανάς=
Δάσκαλος
Μαγκάρου=
Ζέστα
Σωλήνες=
Μακαρόνια
Δρουτσίλω=
Φακή
Μακρουσκούφω=
Τέντζερης
Ταρταρούχα=
Χελώνα
Έβαξι=
Πέθανε
Μαναφίνες=
Καρφιά
Τζαμάλω=
Φωτιά
Ζαφείρης=
Ποντικός
Μαυρομάτες=
Ελιές
Τσίκαρης=
Ήλιος
Ζήνας=
Χωροφύλακας
Μέκους=
Χαζός
Τσιρλίρω=
Φακή
Ζιούπινα=
Πίτα
Μέτσιανο=
Ψέμα
Τσιόκας=
Γουρούνι
Θόδουρους=
Ρακί
Μπάλω=
Σκιά
Τσόκος=
Σφυρί
Ιζάμ=
Φαντάρος
Μπαλτσίκω=
Λάσπη
Τσουρκάλισμα=
Φιλί
Μουστούρης=
Φούρνος
Φουσκουκίλδις=
Φασόλια
Καρκαλίσκι=
Τελείωσε
Μχός=
Νοικοκύρης
Χουματόμπλα
(χωματόμηλα)= Πατάτες
Κατούρω=
Βρύση
Μουχούσα=
Νοικοκυρά
Ξιπουλτάρ’=
Σκύλος
Ασπρούδου=
Ασβέστης
Kλoυτσουτά=
Γίδια
Ξισιρνιέτι=
Έρχεται
Αφουράδιαστου=
άφκιαχτο
Κλωστή=
Τηλέγραφος
Οξιά=
Νερό
Βαζάκα=
Πετεινός
Κόκκινα=
Κεραμίδια
Όρματ=
Καλό
Βουλιότ’
ή απαλά= Λάδι
Κούδαρος=
Μάστορας
Παρλιαγκού=
Γάλα
Βουρλή=
Δραχμή
Κουδαρούλ=
Μαστορούλι
Πατσιουμάς=
Κατοστάρικο
Γάτος=
Αποσκευή
Κουζβέ=
Σταφύλια
Περιστέρια=
Τσολιάδες
Γυαλίζει=
Κοιτάει
Κουκουρότσου=
Καλαμπόκι
Πηληκούδα
(πελεκούδα)= Κορίτσι
Γιαλιστιρό=
Παράθυρο
Κουπί=
Κουτάλι
Πραχάλα=
Εργασία
Γιώργος=
Καλαμπόκι
Κούρκουλας=
Παπάς
Πραχαλνώ=
δουλεύω
Γκαβό=
Ψάρι
Κουρνούς=
Βλάχος
Ρούτσουμι=
Να φάμε
Γκάβρου=
Τυρί
Κουτσουλουπόντκα=
Γράμματα
Σιατάν=
Λαγός
Γκαλίνα=
Κότα
Κούφιο=
Σπίτι
Σιουμουτό=
Σιτάρι
Γκάριξε=
Θύμωσε
Κραβασαράς=
Χάνι
Ζαβόρτσα=
Πόρτα
Μανάρης=
Καρφί
Τζιρτζέλτς=
Φτωχός
Ζαγκλέρ’=
Γαϊδούρι
Μανεύου=
Τρώω
Τροχός=
Κρασί
Ζαμπαφλόρου=
Μπακαλιάρος
Μάνο=
Ψωμί
Τσαλδάρω=
Βρίζα
Ζαπεύω=
Κοιμάμαι
Μανούρα
= Πέτρα
Τσέτσιου
= Κρέας
Ζάπω
= Ώρα
Ματσιφταριό=
Αποχωρητήριο
Τσιαρχός
= Μεθυσμένος
Κάβα=
Φτυαριά
Μπαρός=
Αφεντικό
Καλίρου=
Γριά
Μπουλουμάχου=
Πατέρας
Φλουέρα=
Ανόητος
Καναβός=
Γύφτος
Μούκους=
Σώπα
Φουράδια=
Ξύλα
Καπνιρό=
Τζάκι
αβδάλι,
το = το τυρί
αράζω
= δίνω
ασπρούδι,
το = το γάλα
βαλαζόνι,
το = το πρόβατο
βλαστάρι,
το = ο αδελφός
γκαβιάζω
= κτυπώ
γκουλιάτ’ς,
ο = ο χωροφύλακας
θόδω,
η = η ρακή
κάλω,
η = η ασβέστη
καντζιουμέν’,
η = η έγκυος
καρόφ’λλου,
το = το τσιγάρο
καψάλα,
η = η φυγή
κλωνάρια,
τα = τα χέρια
κούφιο,
το = το σπίτι
κράνια,
τα = τα χρήματα
λαγός,
ο = το παιδί
μάνο,
το = το ψωμί
μακρινίτσα,
η = δρόμος
μαλέτσ’κους,
ο = ο μικρός
μπαζμάδι,
το = το γαϊδούρι
ντάρος,
ο = ο γάμος
ξισέρουμι
= έρχομαι, πηγαίνω, φεύγω
ράικους,
ο = ο ήλιος
σαλούτω,
η = η δραχμή
στήσος,
ο = ο τοίχος
στουρνάρια,
τα = τα αυγά
τσλίζου
= ομιλώ, γνωρίζω
φουράου
= έχω, είμαι
Κράνια
= χρήματα
Πραχάλα
= εργασία,
Πραχαλίζω=
εργάζομαι
Χουζούρω
= βροχή
Μπαρός
= νοικοκύρης, αφεντικό
Μπαρέσιω
= νοικοκυρά
Στρογγυλομύτης
= αγριογούρουνο
Στενοβράκης
= χωροφύλακας
Κούφιο
= σπίτι
Λίρες
= αλούπες, αλεπούδες
Λαγούλι
= παιδί
όρματος,
η , ο = όμορφος, η, ο
σκρούμος
= καφές
γυαλίζω
= βλέπω
κοκορόζιο
= μπομπότα
ντιβόλκο
= νερό
μάνεμα
= φαγητό
ξοφλιάζω
= λέω
ζούπινα
= πίτα
τροχεύω
= πίνω
φορώ
= έχω
στράνια
= ρούχα
δέντρος
= αδελφός
γκινεύω
= κοιμάμαι
νεροπούλι
= ψάρι
ξυνός
= γύφτος
τσέρο
= κρέας
στερνάρια
= αυγά
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου