Οι Καραγκούνηδες είναι Ελληνική πληθυσμιακή
ομάδα που παλαιότερα κατοικούσε στα πεδινά της δυτικής Θεσσαλίας. Ζώντας
για αιώνες στη Θεσσαλία διαμόρφωσαν την ιδιαίτερη φυσιογνωμία τους.
Για την ονομασία των
Καραγκούνηδων υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Μία από τις εκδοχές για το προσωνύμιο
που αφορά την εθνοτοπική ομάδα τους, λέγεται ότι προήλθε από τα συνθετικά «καρά-γκούνα»
(τουρκιστί), η μαύρη γούνα που φορούσαν και η οποία ήταν κατασκευασμένη από
δέρμα προβάτου. Μια άλλη εκδοχή που αναφέρεται στο προσωνύμιο των Καραγκούνηδων
προήλθε από τη συνήθειά τους να κινούν το κεφάλι τους «κάρα-κούνα».
Ξεχωριστή είναι η θέση των
γυναικών, των καραγκούνων της θεσσαλικής γης, με την αξιοσημείωτη τελετουργική
αρχαιότροπη συμπεριφορά τους, η οποία εξωτερικεύεται με διάφορα εθιμικά
δρώμενα, όπως τα Ρογκατσάρια το Δωδεκαήμερο, καθώς και το λεγόμενο «Καραγκούνικο
σεργιάνι» με τη συμμετοχή των γυναικών στις επίσημες μέρες του χρόνου, (τα Χριστούγεννα
και τις Αποκριές). Το Σεργιάνι αποτελεί την επίσημη έξοδο των γυναικών
παντρεμένων και ανύπαντρων οι οποίες συμμετέχουν στον χορό.
Ο χαρακτηριστικός χορός
των Καραγκούνηδων του κάμπου της Θεσσαλίας, ο οποίος πήρε την ονομασία του από τις
γυναίκες Καραγκούνες, παρουσιάζεται με δύο βασικές μορφές στη μουσικοποιητική
του φόρμα, της «Σβαρνιάρας» και της «Καραγκούνας».
Οι ντόπιοι κάτοικοι της περιοχής θεωρούν ότι η οργανική «Σβαρνιάρα» είναι από τις παλιότερες συνθέσεις της περιοχής, από την οποία προήλθε η πιο γνωστή «Καραγκούνα».
Στίχοι
Αιντε κάντε πέρα, Πέρα να
περάσω,
Αιντε το χορό, χορό σας μη χαλάσω.
Άιντε μωρή …γκού… …γκούνα
Καραγκούνα
άιντε σένα πρέ… σένα πρέπουν τα σεγκούνια,
αμ’ πως ’δα αμ’ πεις ’δα την προκοπή σ’ την είδα
αμ’ πως ’δα αμ’ πεις ’δα κάνα καλό δεν είδα.
Άιντε πέρασε ένα καλοκαίρι
άιντε και δε μου δε μου ‘στειλες χαμπέρι,
αμ’ πως ’δα αμ’ πεις ’δα στο παραθύρι σ’ είδα
αμ’ πως ’δα αμ’ πεις ’δα την προκοπή σου είδα.
Άιντε τι χαμπέ- χαμπέρι να
σε στείλω
Άιντε που πιασες
καινούργιο φίλο
αμ’ πως ’δα αμ’ πεις ’δα στο
παραθύρι σ’ είδα
αμ’ πως ’δα αμ’ πεις ’δα κάνα καλό δεν είδα.
Άιντε θα πουλή… πουλήσω τα
κατσίκια
άιντε να σου πά… σου πάρω σκουλαρίκια,
αμ’ πως ’δα αμ’ πεις ’δα στο παραθύρι σ’ είδα
αμ’ πως ’δα αμ’ πεις ’δα την προκοπή σου είδα.
Άιντε θα πουλή… πουλήσω
και τα γίδια
άιντε να σου πά… σου πάρω και στολίδια,
αμ’ πως ’δα αμ’ πεις ’δα στο παραθύρι σ’ είδα
αμ’ πως ’δα αμ’ πεις ’δα την προκοπή σου είδα.
Άιντε θα πουλή… πουλήσω
και την στάνη
άιντε να σου πά… σου πάρω ένα φουστάνι,
αμ’ πως ’δα αμ’ πεις ’δα στο παραθύρι σ’ είδα
αμ’ πως ’δα αμ’ πεις ’δα την προκοπή σου είδα.
Άιντε πέρασε ένα καλοκαίρι
άιντε και δε μου, δε μου ’στειλες χαμπέρι,
αμ’ πως ’δα αμ’ πεις ’δα στο μπαλκονάκι σ’ είδα
αμ’ πως ’δα αμ’ πεις ’δα σε γέλασα σε πήρα.
