Η ιστορία της σοκολάτας στην Ελλάδα

Η είσοδος της σοκολάτας στην Ελλάδα οφείλεται στον πρωτοπόρο Σπυρίδωνα Παυλίδη. Με το γλυκυσματοποιείον του, που βρισκόταν στη συμβολή των οδών Αιόλου και Βύσσης και το οποίο πρωτάνοιξε το 1841, προσέφερε ένα καινούριο προϊόν στην ελληνική αγορά, το οποίο αγαπήθηκε από μικρούς και μεγάλους. 

Ο Παυλίδης αρχικά παρήγαγε παραδοσιακά γλυκά, όπως μπακλαβά και λουκούμια, ενώ εμπορευόταν και μέλι, φιστίκια εισαγόμενα, καθώς και κάποια οινοπνευματώδη ποτά. Η παρασκευή της πρώτης σοκολάτας τοποθετείται το 1852.

Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι την εποχή εκείνη δε γίνονταν εισαγωγές κακάο στην Ελλάδα.

Η όλη διαδικασία έγινε με τη χρήση ενός μύλου για καφέ που είχε εισαχθεί αρκετά χρόνια νωρίτερα και με τη βοήθεια ενός Πολωνού τεχνίτη που εργαζόταν στο κατάστημα του Παυλίδη.

Τα χρόνια που ακολούθησαν ο Σπυρίδων Παυλίδης πραγματοποίησε διάφορα ταξίδια, λαμβάνοντας μέρος σε διάφορες εκθέσεις στο εξωτερικό όπου και βραβεύτηκε για τη σοκολάτα του.

Μετά από τη σοκολατοβιομηχανία Παυλίδου ακολούθησαν διάφορες εταιρείες που ασχολήθηκαν με την παραγωγή σοκολάτας και κακάο, καθώς και προϊόντων που την περιέχουν. 

Χρονολογικά συναντούμε πρώτη τη βιομηχανία Ζαβορίτου, Λόγγου και Μουλά, Γαβριήλογλου, έπειτα την Ίρις, την ΑΒΕΖΑΠ, την ΑΣΤΗΡ, την Άλφα, την ΙΟΝ, την εταιρεία Ατσάρου και Φλόκα.

Άλλες βιομηχανίες που παρήγαγαν προϊόντα με συστατικό τους τη σοκολάτα ή το κακάο ήταν: η εταιρεία Ρούσσος, η ΕΒΓΑ, η Παπαδοπούλου, η ΜΕΛΟ, η Mabel, η ΓΚΛΑΡΙΣ, η ΣΕΡΑΛ και ο Λουμίδης. Η εταιρεία Nestle εμφανίστηκε το 1912 και ασχολήθηκε αποκλειστικά με εισαγωγές.

Από το 1852 έως το 1970, η ποικιλία των διαθέσιμων προϊόντων στο εμπόριο αυξήθηκε σημαντικά. 

Ορόσημο στην ιστορία της σοκολάτας για την Ελλάδα αποτελεί το έτος 1859, όταν ο Παυλίδης παράγει και βραβεύεται για τη γνωστή σοκολάτα "Υγείας". 

Σταδιακά και άλλα είδη σοκολάτας άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους στην ζωή των Ελλήνων. 

Διαφημίσεις και κατάλογοι που έχουν διασωθεί μας πληροφορούν για παράδειγμα ότι το 1912 η βιομηχανία Ζαβορίτου παράγει σοκολάτα γάλακτος, ενώ την ίδια χρονιά το προϊόν αυτό εισάγεται και από τη Nestle. 

Τη δεκαετία του '20 ο Παυλίδης προχωρά σε μία ακόμη καινοτομία παράγοντας την πρώτη σοκολάτα αμυγδάλου στην Ελλάδα, ενώ το 1930 ακολουθεί η εταιρεία Ίρις και λίγο αργότερα η ΕΒΓΑ και η ΙΟΝ. 

Κάθε εταιρεία εμπλούτισε την αγορά με ποικίλα προϊόντα, άλλα από τα οποία υπάρχουν και σήμερα και άλλα όχι.

Κατά περιόδους χρησιμοποιήθηκαν διάφορα σκεύη για την προετοιμασία και την κατανάλωση των γλυκισμάτων σοκολάτας ή κακάο.

Πριν το 1900, τα περισσότερο πρωτότυπα σκεύη που βρίσκουμε είναι: το χουλιάρι, η ταμίνα, η τερίνα, η μπασίνα, πετσέτες για το σερβίρισμα και άλλα. 

Αργότερα, εμφανίζονται: η κάσσα του σουφλέ ή σαχάνι, το σκεύος σοκλ, οι κασολέτες από χαρτί, η παγωτιέρα κλπ.

Από τις συνταγές που καταγράφηκαν, φαίνεται ότι τα περισσότερα παρασκευάσματα είναι ψημένα στο φούρνο ή στην κατσαρόλα. Ορισμένα γλυκίσματα είναι τηγανητά, ενώ υπάρχουν και κάποια που δε χρειάζονται ψήσιμο.

Όσον αφορά τα συστατικά, αυτά που συναντώνται πιο συχνά είναι τα αυγά, το γάλα, η ζάχαρη και το βούτυρο. 

Σε κάποιες συνταγές περιέχονται συστατικά ιδιαίτερα ευρηματικά όπως: οι γόμες τραγακανθίνης, το λαρδί, ο πουρές πατάτας, το παξιμάδι και άλλα.

Αρχικά η σοκολάτα και το κακάο θεωρούνταν είδη πολυτελείας εξαιτίας του υψηλού κόστους τους. 

Στην πορεία όμως, η μαζική παραγωγή τους έκανε τα προϊόντα αυτά περισσότερο προσιτά στο ευρύ κοινό, ενώ και οι διαφημίσεις βοήθησαν στη διείσδυση της σοκολάτας σε όλες τις ηλικιακές ομάδες και κοινωνικές τάξεις.

Τέλος, η σοκολάτα κατέχει σημαντική θέση σε διάφορα συσσίτια. Βρίσκουμε διάφορες αναφορές για την κατανάλωση σοκολάτας σε περιόδους πολέμου και στο στρατό γενικότερα. Τα περισσότερα στοιχεία όμως, αφορούν παιδικά και μαθητικά συσσίτια καθώς και εράνους ή φιλανθρωπικές κινήσεις.

ION Η γλυκιά συνταγή της επιτυχίας

Οι κ.κ. Κωτσιόπουλος και Καρκαζής αποδείχτηκαν και μεγάλοι μαέστροι στο μάρκετινγκ. Ήδη από τις δεκαετίες του ’60 και του ’70 χρησιμοποίησαν τη δύναμη της διαφήμισης όπως ελάχιστοι Έλληνες επιχειρηματίες τα κατάφεραν ποτέ. 

Έντυπες στην αρχή και στη συνέχεια στην τηλεόραση, πολλές από αυτές έχουν μείνει αξέχαστες στις παλιότερες γενιές.

Και βέβαια ήταν οι διοικητικές τους ικανότητες που έκαναν την διαφορά. Διευθύνοντας την εταιρεία με μαεστρία, κατάφεραν να την κάνουν μέσα σε λίγα χρόνια μια από τις μεγαλύτερες του είδους της στην Ευρώπη και μια από τις 50 πιο σημαντικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα.

Έστησαν ένα εξαιρετικό δίκτυο διανομής με κέντρα στην Αθήνα, το Βόλο και την Θεσσαλονίκη, άνοιξαν νέο εργοστάσιο στην Άρτα και ξεκίνησαν και εξαγωγές!

Όλα αυτά ήταν φυσικό να προσελκύσουν το ενδιαφέρον των ξένων πολυεθνικών. 

Δεν ήταν μόνο η Kraft Jacobs Suchard που προσπάθησε να εξαγοράσει την Ίον (μολονότι οι συνεργάτες της στην σοκολατοβιομηχανία Παυλίδου είχαν ενημερώσει τους ιθύνοντες της πολυεθνικής ότι δεν θα κατάφεραν ποτέ να λυγίσουν τους Κωτσιόπουλο και Καρκαζή).  

Η Nestle, η Vivartia και η RJR Nabisco προσέγγισαν με τη σειρά τους την Ίον, για να λάβουν αρνητική απάντηση.  

Ο κ. Γιάννης Κωτσιόπουλος πείσμωσε ακόμη περισσότερο μετά την έμμεση κίνηση της KJS και επένδυσε ακόμη πιο πολλά πάνω στην πίστη του ότι οι κόποι μιας ζωής δεν εξαγοράζονται με κανένα τίμημα.

Ο Παυλίδης και η σοκολάτα υγείας 

Η ιστορία της σοκολάτας στην Ελλάδα συνδέεται με το όνομα του Σπύρου Παυλίδη, ο οποίος το 1845 άνοιξε στο κέντρο της Αθήνας, στην οδό Αιόλου 11, ένα σύγχρονο για την εποχή μεγάλο Ζαχαροπλαστείο.  Το νέο αυτό στέκι έγινε αμέσως κέντρο πνευματικό και κοινωνικό της τότε Αθηναϊκής κοινωνίας.

Το 1852 με την βοήθεια ενός Πολωνού τεχνικού αρχίζει να παρασκευάζει  στο υπόγειο του ζαχαροπλαστείου του, σοκολάτα με εργαλεία "Ski Genetis" και είχε μεγάλη επιτυχία στην Αθηναϊκή κοινωνία. 

Το 1861 φέρνει από την  Ευρώπη ένα χειροκίνητο μηχάνημα για την παρασκευή της πρώτης μάζας της σοκολάτας.

Το 1860 προσλαμβάνει σαν υπάλληλο τον Δημήτριο, τον οποίο αργότερα τον παντρεύει με την ανιψιά του με βασιλικό διάταγμα: Δημήτριος Παυλίδης. 

Αυτός φέρνει την πρώτη ατμομηχανή  στην Αθήνα για τις ανάγκες του εργοστασίου και μια παγωτομηχανή από την Γαλλία, πράγμα που θεωρήθηκε ιστορικό γεγονός στην Αθήνα. 

Όταν ο Σπύρος Παυλίδης πεθαίνει, ο Δημήτρης αγοράζει ένα μεγάλο κτήμα 10 στρεμμάτων στην οδό Πειραιώς και μεταφέρει εκεί το εργοστάσιο της σοκολάτας. 

Φέρνει από την Ελβετία την καλύτερη γκαζομηχανή  και από την Γαλλία τα πιο σύγχρονα μηχανήματα σοκολατοποιΐας. 

Συγχρόνως αναπτύσσει και τη βιομηχανία Ζαχαροπλαστικής. Κάθε χρόνο ταξιδεύει στην Γαλλία και την Ελβετία και φέρνει τεχνίτες, πρώτες ύλες και άλλα προϊόντα. 

Σπουδάζει τον γιό του, Αλέξανδρο, χημικό μηχανικό, που μπαίνει και αυτός στη δουλειά το  1900. 

Μετά τον 1ο Παγκόσμιο πόλεμο, η φήμη του έχει εξαπλωθεί σε όλη την  Ελλάδα και την Μ. Ασία. 

Το όνομα "Παυλίδης" έχει γίνει συνώνυμο με τη σοκολάτα.

Σήμερα η "Παυλίδης"πέρασε στην ιδιοκτησία της Ελβετικής JACOBS SUCHARD. Μαζί με τις ΙΟΝ και τη "Λουμίδης" συγκεντρώνουν το 94% της συνολικής παραγωγής, ενώ οι πωλήσεις σημείωσαν αύξηση 59 % τα τελευταία 3 χρόνια. 

Διατροφικές και άλλες χρήσιμες πληροφορίες

Πολύτιμη

Η βιολογική αξία της σοκολάτας οφείλεται στις πρωτεΐνες και τους υδατάνθρακες που αποτελούν τα κύρια συστατικά τους. 

Περιέχει τόσες περίπου πρωτεΐνες όσες και το κρέας, ενώ έχει λιγότερα λιπαρά συστατικά, τα οποία βεβαίως είναι φυσικά. Η περιεκτικότητά της σε υδατάνθρακες είναι ελάχιστα χαμηλότερη από τα όσπρια.  

Τα συστατικά της αφομοιώνονται από τον οργανισμό το ίδιο εύκολα με τα συστατικά του κρέατος και των φυσικών τροφίμων, αλλά πολύ πιο γρήγορα. 

Γι’ αυτό δίνουν άμεσα ενέργεια, όποτε την έχουμε ανάγκη. Αυτό οφείλεται στη ζάχαρη που περιέχεται στη σοκολάτα και η οποία απελευθερώνει ενέργεια σε ταχύτερους ρυθμούς.

Η σοκολάτα δεν παχαίνει όταν η κατανάλωσή της γίνεται με μέτρο και σύνεση, κάτι που ισχύει βεβαίως και για τις περισσότερες τροφές. 

Το βούτυρο κακάο, που περιέχει, από διατροφικής άποψης ανήκει στα «καλά» λίπη, όπως όλα τα φυτικά, που επηρεάζουν ελάχιστα ή και καθόλου τα επίπεδα της χοληστερίνης.

Τονωτική     

Η σοκολάτα και το κακάο περιέχουν τη θεοβρωμίνη που μαζί με το μαγνήσιο και το φώσφορο είναι συστατικά που μειώνουν την κούραση, διώχνουν την υπνηλία και φτιάχνουν αμέσως τη διάθεση.

Τονώνουν τις πνευματικές δυνάμεις και δραστηριοποιούν το σώμα, για να παράγει περισσότερα έργα. Γι’ αυτό η σοκολάτα είναι λατρεμένη τροφή από μικρούς και μεγάλους.

Αγχολυτική    

Η σοκολάτα περιέχει μικρές ποσότητες φαινυλαιθυλαμίνης, συστατικό που έχει τη δύναμη να καταστέλλει το στρες, να διεγείρει τον εγκέφαλο και να προκαλεί αίσθημα ευφορίας. 

Μαζί περιέχονται και μικρές ποσότητες θεοβρωμίνης. Έτσι πετυχαίνει να αναζωογονεί το κουρασμένο μυαλό ενώ πολλαπλασιάζει την αντοχή για δημιουργική εργασία, διώχνοντας το άγχος.

Απαραίτητη     

Για όλους αυτούς τους λόγους η σοκολάτα είναι βασικό συμπλήρωμα της διατροφής των αθλητών των στρατιωτών των ορειβατών, των αστροναυτών, αλλά και όσων επιτελούν πνευματικό έργο.

Η σοκολάτα είναι μια από τις χαρές της ζωής. Είναι προϊόν φυσικό, που χαρίζει απόλαυση και ζωντάνια.