Σχεδόν σε κάθε χωριό του νομού Τρικάλων υπάρχει ένα ηρώο, το οποίο αποτελεί το επίκεντρο των εορταστικών εκδηλώσεων, (εθνικών εορτών και επετείων, με κατάθεση στεφάνων και λουλουδιών, με απαγγελίες ποιημάτων και με λόγους). Τα ηρώα συνήθως είναι τοποθετημένα είτε σε κεντρικό σημείο του χωριού ή κοντά στα σημαντικά κτήρια της πολιτικής και θρησκευτικής ζωής, και της ιστορίας του τόπου, όπως στην κεντρική πλατεία, στον περίβολο του κοινοτικού καταστήματος, της εκκλησίας ή του δημοτικού σχολείου.
Παρακάτω παρουσιάζονται τα μνημεία.- ηρώα των χωριών της Δημοτικής Ενότητας Κόζιακα και γίνεται μια αναφορά στους ποικίλους συμβολισμούς και στα νοήματα που αποδίδονται.
Ηρώον Πρίνους
Το μνημείο βρίσκεται στην κεντρική πλατεία του χωριού. Πρόκειται για μια επιτύμβια συμπαγή ορθογώνια παραλληλόγραμμη μαρμάρινη πλάκα, στην πρόσοψη της οποίας υπάρχει ένα εγχάρακτο στεφάνι δάφνης, σύμβολο ειρήνης, δόξας και τιμής και από κάτω αναγράφεται η φράση: «ΓΙ ΑΥΤΟΥΣ ΠΟΥ ΕΠΕΣΑΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΠΡΟΣ ΜΙΜΗΣΗ». Η επιτύμβια πλάκα είναι τοποθετημένη πάνω σε ένα τετράγωνο βάθρο, και όλο μαζί εδράζεται πάνω σε μια τετράγωνη μαρμάρινη πλακόστρωτη εξέδρα. Πάνω στην εξέδρα, από δεξιά και αριστερά, υπάρχουν δύο διακοσμητικές συμπαγείς μαρμάρινες πλάκες, τραπεζοειδούς σχήματος, οι οποίες πλαισιώνουν το μνημείο, και για την πρόσβαση σ’ αυτό, υπάρχει μπροστά ένα σκαλοπάτι.
Ηρώον Ανταλλάξιμων
Το μνημείο ηρώων του Ανταλλάξιμων βρίσκεται στον προαύλιο χώρο του ιερού ναού αγίου Αποστόλου Θωμά του χωριού. Πρόκειται για μια ορθογώνια παραλληλεπίπεδη, μαρμάρινη επιτύμβια στήλη, τοποθετημένη σε ένα μαρμάρινο βάθρο, και όλο μαζί εδράζεται πάνω σε μια τετράγωνη μαρμάρινη εξέδρα. Στην πρόσοψη της επιτύμβιας στήλης, υπάρχει ανάγλυφη αναπαράσταση, μιας ολόσωμης γυναικείας μορφής να κρατάει στο δεξί της χέρι τον ιστό με την ελληνική σημαία. Η εικόνα παραπέμπει στην ενσαρκωμένη μορφή της ιδέας της Ελευθερίας, η οποία, κρατώντας τη σημαία της Επανάστασης μας διδάσκει ότι η Ελευθερία δεν είναι πάντοτε ένα δεδομένο αγαθό και η κατάκτησή της απαιτεί ομοψυχία, ενότητα, αλλά και θυσίες και ενίοτε ακόμη και ανθρώπινες ζωές. Στην πρόσοψη του βάθρου αναγράφεται ο στίχος του Κάλβου: «ΘΕΛΕΙ ΑΡΕΤΗ ΚΑΙ ΤΟΛΜΗ Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ».
Δίπλα από το μνημείο ηρώων Ανταλλαξίμων υπάρχει ένα μικρότερο σε μέγεθος μνημείο, μια ορθογώνια παραλληλεπίπεδη, μαρμάρινη επιτύμβια στήλη, τοποθετημένη σε ένα μαρμάρινο βάθρο. Στην κορυφή του μνημείου υπάρχει τοποθετημένος ένας ιστός με σταυρό στην κορυφή του. Στην πρόσοψη της στήλης υπάρχει ανάγλυφη η μορφή ενός νεαρού ανθρώπου και κάτω ακριβώς στην πρόσοψη του βάθρου αναγράφονται εγχάρακτα τα εξής: «ΔΩΡΕΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΓΙΑΝΝΟΥΧΟΥ»
Ηρώον Γενεσίου
Το μνημείο βρίσκεται στον προαύλιο χώρο του Δημοτικού σχολείου του χωριού. Πρόκειται για μία μαρμάρινη επιτύμβια στήλη, ορθογώνιου παραλληλεπιπέδου, σχήματος κόλουρης πυραμίδας, η οποία στηρίζεται πάνω σε ένα τετράγωνο βάθρο δύο επιπέδων και όλο μαζί εδράζεται σε μια εξέδρα (ύψους 60 εκατοστών), με δύο σκαλοπάτια. Πάνω στην στήλη υπάρχουν εγχάρακτα ένα δάφνινο στεφάνι, σύμβολο ειρήνης, δόξας και τιμής. Στη συνέχεια αναγράφονται τα ονόματα των πεσόντων ως εξής:
ΠΕΣΟΝΤΕΣ
ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙΔΟΣ
ΚΑΡΑΪΣΚΟΣ
ΣΤΕΦΑΝΟΣ
ΓΚΟΥΝΙΑΡΗΣ
ΙΩΑΝΝΗΣ
ΝΤΕΛΛΑΣ
ΧΡΗΣΤΟΣ
ΚΑΡΑΛΗΣ
ΚΩΝ/ΝΟΣ
ΚΑΣΚΑΝΗΣ
ΣΤΕΦΑΝΟΣ
ΖΑΜΠΡΑΣ
ΚΩΝ/ΝΟΣ
ΚΑΡΑΪΣΚΟΣ
ΘΕΟΔΩΡΟΣ
ΝΤΕΛΛΑΣ
ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ
ΝΤΕΛΛΑΣ
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ
ΚΑΡΑΪΣΚΟΣ
ΠΕΤΡΟΣ
ΓΚΟΥΝΙΑΡΗΣ
ΣΤΕΦΑΝΟΣ
ΝΤΕΛΛΑΣ
ΘΕΟΔΩΡΟΣ
ΤΣΙΑΜΗΣ
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
ΚΑΡΑΒΑΓΓΕΛΗΣ
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
ΓΕΩΡΓΟΥΛΑΣ
ΓΕΩΡΓΙΟΣ
ΝΤΕΛΛΑΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ
Το μνημείο κοσμείται από τον ιστό με την ελληνική σημαία, που βρίσκεται στο πλάι του.
Ηρώον Γοργογυρίου
Το ηρώον Γοργογυρίου βρίσκεται στον προαύλιο χώρο του ναού «Γενεσίου της Θεοτόκου», του χωριού, το οποίο ανεγέρθηκε τον Ιανουάριο του 2002. Πρόκειται για μια πυραμοειδή μαρμάρινη επιτύμβια στήλη, σχήματος κόλουρης πυραμίδας, με πυραμοειδές επιστέγασμα, η οποία βασίζεται πάνω σε μια τετράγωνη μαρμάρινη βάση και όλο μαζί εδράζεται σε μια πλακόστρωτη τετράγωνη εξέδρα με τρία σκαλοπάτια. Πάνω στην πρόσοψη της στήλης είναι γραμμένα τα ονόματα των πεσόντων ως εξής:
Η
ΚΟΙΝΟΤΗΣ ΓΟΡΓΟΓΥΡΙΟΥ ΕΙΣ ΤΑ ΤΕΚΝΑ ΤΗΣ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΕΝ ΠΟΛΕΜΟΙΣ
1912-1913
ΜΙΧΑΗΛ
Ι. ΤΣΙΟΥΚΑΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ
Δ. ΤΣΙΡΚΑΣ
ΝΙΚΟΛΑΟΣ Γ.
ΛΙΑΤΙΦΗΣ
ΓΕΩΡΓΙΟΣ
ΚΑΡΑΜΠΑΣΗΣ
ΙΩΑΝΝΗΣ
Κ. ΜΠΑΛΑΤΣΟΥΚΑΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ
Δ. ΜΠΑΛΑΤΣΟΥΚΑΣ
1922
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ
ΡΕΜΠΕΛΟΣ
ΣΤΕΦΑΝΟΣ Ι.
ΑΡΓΥΡΙΟΥ
1940-1941
ΓΕΩΡΓΙΟΣ
Ν. ΜΠΕΗΣ
ΣΤΕΦΑΝΟΣ
Δ. ΜΠΟΥΚΑΣ
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
Β. ΜΠΛΑΤΣΑΣ
ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ
Α. ΧΡΙΣΤΑΝΤΩΝΗΣ
1947-1949
ΧΡΗΣΤΟΣ
ΑΧ. ΒΕΡΒΕΡΑΣ
ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ
Β. ΤΣΙΑΝΤΑΚΗΣ
1944-1949
ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ
ΑΠ. ΑΡΓΥΡΙΟΥ
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΧ. ΒΕΡΒΕΡΑΣ
ΝΙΚΟΛΑΟΣ
Δ. ΓΑΚΟΠΟΥΛΟΣ
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
Κ. ΓΟΥΝΑΡΗΣ
ΛΑΜΠΡΟΣ
Δ. ΚΟΥΤΣΙΟΥΜΠΑΣ
ΓΕΩΡΓΙΟΣ
ΑΠ. ΚΩΣΤΑΡΕΛΟΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ
Γ. ΛΑΜΠΡΟΥ
ΕΥΑΓΓΕΛΗ
ΑΠ. ΛΙΑΤΙΦΗ
ΣΩΤΗΡΙΟΣ
ΑΘ. ΜΑΡΓΩΝΗΣ
ΣΩΤΗΡΙΟΣ
ΑΘ. ΜΠΑΛΑΤΣΟΥΚΑΣ
ΣΩΤΗΡΙΟΣ
ΑΧ. ΜΠΕΓΑΣ
ΑΧΙΛΛΕΑΣ
Κ. ΜΠΕΗΣ
ΚΩΝ/ΝΟΣ
Γ. ΜΠΕΗΣ
ΓΕΩΡΓΙΟΣ
Ν. ΣΤΑΘΗΣ
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
Γ. ΣΤΕΡΓΙΟΠΟΥΛΟΣ
ΚΩΝ/ΝΟΣ
ΑΘ. ΣΤΕΡΓΙΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ
Κ. ΤΣΙΑΝΤΑΚΗΣ
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
Χ. ΤΣΙΟΥΝΗΣ
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
Ι. ΤΣΟΥΡΚΑΝΑΣ
Δεξιά κι αριστερά του μνημείου υπάρχουν δύο ιστοί, ο ένας με την ελληνική σημαία και ο άλλος με την σημαία της ορθοδόξου εκκλησίας.
Ηρώον Ξυλοπάροικου
Στην πλατεία του χωριού Ξυλοπάροικου, υπάρχει το μνημείο των πεσόντων, το οποίο ανεγέρθηκε σύμφωνα με την εγχάρακτη χρονολογία το 1976. Πρόκειται για μια λιθόκτιστη επιτύμβια στήλη πάνω στην οποία είναι τοποθετημένη μαρμάρινη πλάκα όπου στο επάνω μέρος φέρει σταυρό περικλειόμενο με δυο κλώνους και στη συνέχεια αναγράφονται το όνομα της κοινότητας και τα ονόματα των θυμάτων του 1912 -1947.
ΚΟΙΝΟΤΗΣ ΞΥΌΠΑΡΟΙΚΟΥ ΠΕΣΟΝΤΕΣ 1912-1947
ΝΙΚ.
Κ. ΚΟΚΚΙΝΗΣ
ΔΗΜ.
ΑΔ. ΝΤΟΓΚΑΣ
ΝΙΚ.
ΣΤ. ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣ
ΓΕΩΡΓ.
ΣΤ. ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣ
ΣΩΤ.
Ν. ΧΑΤΖΗΣ
ΗΛ.
Κ. ΠΑΤΟΥΚΑΣ
ΣΩΤ.
Π. ΘΕΜΕΛΗΣ
ΛΕΩΝ
Γ. ΜΟΚΚΑΣ
ΣΤΕΦ.
Χ. ΜΠΙΛΙΑΛΗΣ
ΣΠΥΡ Ι.
ΓΕΡΑΓΩΡΗΣ
ΓΕΩΡΓ.
Α. ΜΠΙΛΙΑΛΗΣ
ΑΧΙΛ.
Ι. ΡΕΜΠΕΛΟΣ
ΦΩΤ.
Μ. ΤΖΕΡΕΜΕΣ
ΔΗΜ.
Ι. ΘΕΜΕΛΗΣ
ΔΗΜ.
Ε. ΚΑΛΑΤΖΗΣ
ΒΑΙΟΣ
Ε. ΧΑΤΖΗΣ
ΣΤΕΦ.
Ι. ΠΑΤΟΥΚΑΣ
ΦΩΤ.
Δ. ΜΟΚΚΑΣ
ΑΘΑΝ.
Χ. ΚΑΡΤΣΙΟΥΚΑΣ
ΣΤΥΛ. ΑΘ. ΜΠΙΛΙΑΛΗΣ
Ηρώον Προδρόμου
Το ηρώον Προδρόμου βρίσκεται στην κεντρική πλατεία του χωριού. Πρόκειται για μια μαρμάρινη επιτύμβια στήλη σχήματος κόλουρης πυραμίδας, τοποθετημένη πάνω σε ένα ορθογώνιο παραλληλόγραμμο βάθρο. Την κορυφή της στήλης κοσμεί ένας ολόγλυφος ορειχάλκινος αετός με ανοιγμένα φτερά, που συμβολίζει τη δύναμη, την άγρυπνη επιτήρηση, τη γενναιότητα, την ελευθερία και την αναγέννηση. Η στήλη με το βάθρο είναι τοποθετημένα πάνω σε μια μαρμάρινη εξέδρα δύο επιπέδων. Το πάνω επίπεδο είναι κατασκευασμένο σε σχήμα (Π), με δύο σκαλοπάτια και πάνω σ’ αυτό εδράζεται το μνημείο. Το κάτω επίπεδο είναι τετράγωνο και αποτελεί την βάση και σκαλοπάτι για το επάνω επίπεδο της εξέδρας. Περιμετρικά της εξέδρας σε μια πλακόστρωτη επιφάνεια, κοσμούν και οριοθετούν το μνημείο μια σειρά από μαρμάρινοι κιονίσκοι. Στην πρόσοψη του βάθρου αναγράφεται εγχάρακτη αναθηματική επιγραφή: «ΕΓΕΝΕΤΟ ΕΝ ΕΤΕΙ 1968 ΤΗ ΣΥΝΔΡΟΜΗ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΙΔΙΩΤΩΝ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΟΣ». Στην πρόσοψη της στήλης αναγράφονται, στο πάνω μέρος ένα εγχάρακτο στεφάνι δάφνης που συμβολίζει την δόξα και την τιμή. Στη συνέχεια από κάτω ακολουθούν εγχάρακτα τα ονόματα των πεσόντων:
«ΦΟΝΕΥΘΕΝΤΕΣ
1912-1922
ΒΑΣΔΕΚΗΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΕΥΘ.
ΒΑΣΔΕΚΗΣ
ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΝΙΚ.
ΓΙΩΤΑΣ
ΙΩΑΝΝΗΣ ΝΙΚ.
ΓΙΩΤΑΣ
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΔΗΜ.
ΚΟΥΡΕΝΤΑΣ
ΑΧΙΛΛΕΥΣ ΚΩΝ.
ΚΑΛΟΓΡΙΑΣ
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΑΘΑΝ.
ΚΑΡΑΜΠΟΥΛΑΣ
ΗΛΙΑΣ ΣΤΑΥΡΟΥ
ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ
ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΓΕΩΡ.
ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ
ΣΩΤΗΡΙΟΣ ΣΤΑΥΡΟΥ
ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ
ΗΡΑΚΛΗΣ ΧΡΗΣΤ.
ΦΟΝΕΥΘΕΝΤΕΣ
1940-1949
ΓΙΩΤΑΣ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΑΘΑΝ. ΥΠΟΛΟΧΑΓΌΣ
ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΣ
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΙΩΑΝ.
ΝΤΑΣΚΑΣ
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΩΝ. ΣΤΡ/ΤΗΣ
ΝΤΑΣΚΑΣ
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΩΝ. ΣΤΡ/ΤΗΣ
ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ
ΣΩΤΗΡΙΟΣ ΛΕΩΝ.
ΒΑΚΚΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΛΕΩΝ.
ΜΑΝΤΑΣ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ ΝΙΚ.
ΓΟΥΛΑΣ
ΗΛΙΑΣ ΙΩΑΝ. ΣΤΡ/ΤΗΣ
ΖΑΦΕΙΡΗΣ
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΑΘΑΝ.
ΚΑΡΑΜΠΟΥΛΑΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΝΙΚ.
ΚΑΡΑΜΠΟΥΛΑΣ
ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΝΙΚ.
ΚΑΛΟΓΡΙΑΣ
ΚΩΝ/ΝΟΣ ΑΧΙΛ.
ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΣ
ΚΩΝ/ΝΟΣ ΙΩΑΝ.
ΝΤΑΣΚΑΣ
ΘΩΜΑΣ ΚΩΝ.
ΒΑΣΔΕΚΗ
ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΓΕΩΡ.
ΑΡΓΥΡΙΟΥ
ΜΙΧΑΗΛ ΓΕΩΡ.
ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ
ΣΩΤΗΡΙΟΣ ΑΝΤΩΝ.
ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΘΕΟΦ.
ΒΑΚΑΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΒΑΣ
ΑΡΓΥΡΙΟΥ
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΔΗΜ.
ΚΑΡΑΔΗΜΑΣ
ΔΗΜΗΤΙΟΣ ΕΥΘ.
ΚΩΝ/ΝΟΣ
ΓΙΩΡΓΑΝΤΑΣ ΚΩΝ.».
Από
το Βιβλίο «ΜΝΗΜΕΙΑ ΗΡΩΑ ΤΩΝ ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΤΡΙΚΑΛΩΝ» του Δημήτρη Τσιγάρα.
