Οι Λούστροι των Τρικάλων (αλλοτινές εποχές)

 

Λούστρος ή λουστραδόρος ονομάζεται ο πλανόδιος που το επάγγελμα του ήταν να γυαλίζει τα παπούτσια των περαστικών. Στη δουλειά τους οι λούστροι χρησιμοποιούσαν κασελάκι που μέσα έχει τα βερνίκια και τις βούρτσες για το γυάλισμα των παπουτσιών. 

Το επάγγελμα του λουστραδόρου γνώρισε άνθηση παλιότερα, τότε που ο κόσμος περπατούσε σε χωμάτινους δρόμους και τα παπούτσια σκονίζονταν ή λασπώνονταν εύκολα.

Οι λούστροι ή λουστραδόροι μ’ ένα κασελάκι μπροστά τους, αληθινό κομψοτέχνημα, όπου γύρω του κρέμονταν οι βούρτσες και τα βερνίκια με τα διάφορα χρώματα, κάθονταν σ’ ένα χαμηλό σκαμνάκι, στη σειρά κι αντικριστά στην κεντρική πλατεία των Τρικάλων, και περίμεναν υπομονετικά τους πελάτες. Για να προσελκύσουν τους πελάτες χτύπαγαν με τις βούρτσες τους ρυθμικά το κασελάκι και πολλές φορές έκαναν διάφορα ταχυδακτυλουργικά κόλπα για να τραβήξουν την προσοχή τους.

Όταν ο πελάτης ήθελε να λουστράρει τα παπούτσια του, πλησίαζε και τοποθετούσε το πόδι του επάνω στην ειδική μεταλλική ή ξύλινη θέση (καλούπι) της κασέλας κι ο λούστρος άρχιζε την εργασία του. Αναδίπλωνε μια, δυο  φορές το μπατζάκι του παντελονιού του πελάτη του και τοποθετούσε ανάμεσα από το πόδι και το παπούτσι τις προστατευτικές κάρτες για να μην λερωθούν οι κάλτσες του. Στη συνέχεια άρχιζε το βάψιμο των παπουτσιών με το βερνίκι. Ανάλογα με τον χρωματισμό των παπουτσιών χρησιμοποιούσε και το αντίστοιχο χρώμα βερνικιού. Όταν τελείωνε το βάψιμο του ενός παπουτσιού, συνέχιζε την ίδια διαδικασία και με το άλλο. Μετά την βαφή, ακολουθούσε το γυάλισμα. Στην αρχή άλειφε με μια γυαλιστερή κρέμα λούστρου τα παπούτσια, στη συνέχεια τα γυάλιζε με το βούρτσισμα και τελείωνε το γυάλισμα με ένα απαλό τρίψιμο με πανάκι.

Έβγαζε στο τέλος τις προστατευτικές κάρτες, κατέβαζε τις δίπλες του παντελονιού και εύχονταν στον πελάτη «με γεια σου». Ο πελάτης πλήρωνε ευχαριστημένος τον λούστρο και η διαδικασία ελάμβανε τέλος.

Ο τελευταίος λουστραδόρος των Μοϊκανών

Παρουσίαση του βιβλίου «Η Παναγία του Βαλτινού»

 

Ένα βιβλίο έρευνας και καταγραφής των ιστορικών, ηθογραφικών και τοπιογραφικών στοιχείων του σπάνιου για την περιοχή, δάσους με το ξωκλήσι της Παναγίας Βαλτινού, που εκδόθηκε από τις Γραφικές Τέχνες «Δημήτρη Τσιγάρα», παρουσιάζεται και διατίθεται ελεύθερα στο διαδίκτυο.

Στις 192 σελίδες του περιλαμβάνονται μελέτες, κείμενα, εικόνες και τεκμήρια, τα οποία ως ένα ενιαίο σύνολο, σκιαγραφούν και δίνουν το καθένα με τον δικό του τρόπο, την συνολική ανάγλυφη εικόνα, το αποτύπωμα και την φυσιογνωμία της Παναγίας του Βαλτινού.

Πολλοί άνθρωποι εναπόθεσαν τις ελπίδες επάνω της, άλλοι εμπνεύστηκαν και εκφράστηκαν δημιουργικά με έργα τέχνης, και άλλοι απλά εισέπραξαν την ομορφιά και το μεγαλείο του τοπίου της.

Αυτή η αρμονία ανθρώπου και τοπίου της φύσης, αυτή η σύμπνοια ανάμεσά τους, συνιστά τη θελκτική φυσιογνωμία του, αλλά και τη βασική προϋπόθεση για τη διεκδίκηση της ξεχωριστής φυσικής καλλονής του. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο που το δάσος της Παναγίας με το (ΦΕΚ  164/Δ΄/ 11-03-2020), χαρακτηρίστηκε Διατηρητέο Μνημείο της Φύσης.

Για να περιηγηθείτε και να διαβάσετε το βιβλίο πατήστε εδώ.

Δρόμοι και πάλι δρόμοι

 

Αλλά δρόμοι στην εξοχή, στην ερημιά, στην απόλυτη ησυχία. Μου αρέσει που προπορεύονται οι ίσκιοι των δέντρων λες και μου δείχνουν την κατεύθυνση που πρέπει να πάρω. Κι εγώ ακολουθώ, σύροντας μαζί και την αγαπημένη μου, που με φωτογραφίζει. Τα δέντρα της στενής αλέας σχηματίζουν ένα χαρούμενο τούνελ γεμάτο ψιθυρίσματα φύλλων και μικρών εντόμων. Τα γυμνά κλαδιά και οι ντυμένοι με κισσό κορμοί συνομιλούν με νεύματα και φωτοσκιάσεις. Κι εκεί που βυθίζομαι στο απόλυτο νιρβάνα, περνάει αναπάντεχα ένα αγροτικό, κόβει ταχύτητα, επιστρέφει με την όπισθεν και ο οδηγός του, αφού με κοιτάζει για λίγο καχύποπτα, στη συνέχεια θέλει να πιάσει κουβέντα. Πώς να του πω και πώς εκείνος να το αντιληφθεί πως εγώ ήδη βρίσκομαι σε κουβέντα με τα δέντρα και τα μακρινά βουνά και δεν θέλω με τίποτα να διακόψω΄

Εκεί τελειώνει η μέρα μου και μπαίνω στον δρόμο της επιστροφής

Του Ηλία Κεφάλα

Τελικά, οι τάφοι (που αποκαλύφθηκαν) στην πλατεία Τρικάλων ήταν σημαντικοί!

Πέραν πάσης αμφιβολίας ΔΕΝ ήταν μουσουλμανικοί.

Βρέθηκαν τρία (3) μέτρα κάτωθεν του γνωστού ιστορικώς οθωμανικού νεκροταφείου και παρά την απουσία ευρημάτων (κτερίσματα ή νομίσματα) παραπέμπουν σε προγενέστερη εποχή.

Γιατί δεν διενεργείται από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Τρικάλων χρονολογική ταυτοποίηση των οστών που όντως βρέθηκαν;

Οι τάφοι που ανακαλύφθηκαν είναι ένα μέτρο κάτω από το επίπεδο της πλατείας. Καθώς δεν βρέθηκαν κτερίσματα ή νομίσματα (ήταν προφανώς συλημένοι) η χρονολογική ταυτοποίηση των οποίων θα έδινε σαφείς απαντήσεις για την ιστορικότητα τους.

Πριν από δώδεκα ημέρες (στις 15 Σεπτεμβρίου 2022) κατά την διάρκεια των εργασιών ανάπλασης της κεντρικής πλατείας των Τρικάλων αποκαλύφθηκαν ένας και κατόπιν δεύτερος (συνολικώς δύο τάφοι) αδιευκρίνιστης αρχικώς ταυτότητας και εποχής.

Ο υπογράφων, όπως και η εφημερίδα “Διάλογος”, τήρησαν στάση αναμονής όσον αφορά την ιστορικότητα και κυρίως την θρησκευτική ταυτότητα των λειψάνων που αποκαλύφθηκαν εκεί. Αντιθέτως το σύνολο σχεδόν των ενημερωτικών sites της πόλης έσπευσαν να αναφερθούν σε μουσουλμανικούς τάφους που αποκαλύφθηκαν, είδηση που αναπαρήγαγαν και μεγαλύτερης -πανελλαδικής- εμβέλειας ιστοσελίδες.

Όντως, στον χώρο όπου σήμερα εκτείνεται η κεντρική πλατεία των Τρικάλων κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας λειτουργούσε το κεντρικό μουσουλμανικό νεκροταφείο. Αυτό είναι γεγονός ιστορικώς τεκμηριωμένο και φωτογραφικώς αποτυπωμένο. Δεν το ανακαλύψαμε σήμερα όπως διάφορα δημοσιεύματα διατύπωναν.

Υπήρχε όμως σοβαρός λόγος για τον οποίο τηρούσαμε επιφυλακτικότητα όσον αφορά τα πρόσφατα ευρήματα: Το μουσουλμανικό νεκροταφείο, όπως καθαρά διακρίνουμε στη φωτογραφία του 1883 κατά την διάρκεια των εργασιών απόσυρσης των εκεί τάφων, ήταν (ξεπερνώντας το ύψος ενός μέσου ανθρώπου) τουλάχιστον δύο (2) περίπου μέτρα πάνω από το σημερινό επίπεδο. Μαζί με τις εργασίες απόσυρσης των λειψάνων και επιτύμβιων στηλών (επί δημαρχίας Γεωργίου Κανούτα) διενεργήθηκαν και εργασίες ισοπέδωσης του χώρου ούτως ώστε να ευθυγραμμισθεί με τους παρακείμενους δρόμους, που επίσης διακρίνουμε στην φωτογραφία της εποχής.

Το ξήλωμα των οθωμανικών μνημάτων από την γνωστή φωτογραφία του Δημητρίου Μιχαηλίδη (βρίσκεται στην συλλογή του Ε.Λ.Ι.Α.) το 1883. Τότε οθωμανικό νεκροταφείο βρίσκονταν, όπως σαφώς διακρίνουμε περί τα 2 μέτρα υψηλότερα από το σημερινό επίπεδο της πλατείας.

Αντιθέτως οι τάφοι κατά τις πρόσφατες εργασίες βρέθηκαν σε βάθος ενός και περισσότερο μέτρων κάτω από το σημερινό επίπεδο. Τουτέστιν τρία (3) μέτρα κάτω από το επίπεδο του μουσουλμανικού νεκροταφείου.

Απολύτως εύλογη λοιπόν η αρχική επιφυλακτικότητά μας.

Λίγη αναδρομή στην ιστορία

Ας κάνουμε εδώ μια ιστορική ανασκόπηση: Η Θεσσαλία (και τα Τρίκαλα) κατακτήθηκαν από τους Οθωμανούς στα τέλη του 14ου αιώνα (τα Τρίκαλα το 1395). Προηγουμένως, παρά τις εισβολές (Γότθοι το 396, Ούννοι το 447, Σλάβοι το 577, Βούλγαροι το 976-1025, Νορμανδοί το 1081, Καταλανοί το 1309-1311 και Φράγκοι το 1204) η πόλη κατοικείτο από αμιγώς χριστιανικό πληθυσμό. Εξάλλου μετά τους Φράγκους και μέχρι την οθωμανική κατάκτηση τα Τρίκαλα είχαν ενσωματωθεί εκ νέου στην Βυζαντινή Αυτοκρατορία και το Δεσποτάτο της Ηπείρου.

Όλες οι μέχρι σήμερα αρχαιολογικές ανασκαφές έχουν δείξει πως από την αρχαιότητα μέχρι και την πρώιμη οθωμανική περίοδο η πόλη εκτείνονταν από τα ριζά των λόφων του Φρουρίου και του Προφήτη Ηλία, από το ύψος πάνω από την σημερινή συνοικία της Μπάρας μέχρι τις ανατολικές όχθες του Ληθαίου ποταμού. Δεν είχε επεκταθεί στις απέναντι (δυτικές) όχθες κυρίως για τον λόγο πως αυτές οι περιοχές δεν ήταν αρκούντος επικλινείς έτσι ώστε να προστατεύονται από τις συχνές και καταστροφικές πλημμύρες του ποταμού. Περιοχές όπως η Αγία Μονή, το Φλαμούλι, του Καραμαλή κ.ά. ήταν οικισμοί ή χωριά εκτός της τότε πόλεως.

Χάρτης της πόλης των Τρικάλων στα τέλη του 19ου αιώνα. Τους προηγούμενους αιώνες η πόλη εκτείνονταν από τα ριζά των λόφων του Φρουρίου και του Προφήτη Ηλία μέχρι στις όχθες του Ληθαίου ποταμού.

Η έκταση της σημερινής πλατείας βρίσκονταν αρχικώς εκτός του πολεοδομικού ιστού, ή στην άκρη του, και γι’ αυτόν τον λόγο προτιμήθηκε (πολύ πριν την έλευση των μουσουλμάνων) για την λειτουργία νεκροταφείου, όπως συνήθως συμβαίνει σε κάθε δομημένη πολιτεία. Αργότερα, τον 18ο και 19ο αιώνα η πόλη επεκτάθηκε πέραν του Βαρουσίου, με την αγορά της (συμπεριλαμβανομένης και της Εβραϊκής) να γειτνιάζουν με το κατοπινό οθωμανικό νεκροταφείο.

Βεβαίως, μαρτυρίες για την ύπαρξη χριστιανικού νεκροταφείου στα Τρίκαλα προ του 1300-1400 μ.Χ. δεν έχουν καταγραφεί (δεν θεωρείτο σημαντικό στοιχείο για ιστορικούς, όπως η Άννα Κομνηνή, ή περιηγητές της εποχής) αλλά ουδεμία αμφιβολία υπάρχει πως οι ορθόδοξοι (για πάνω από 1.000 χρόνια) κάτοικοι τους φρόντιζαν να ταφούν οι εκλιπόντες σε κάποιο συγκεκριμένο σημείο εγγύς της πόλεως όταν έφθανε η ώρα τους.

Το μουσουλμανικό νεκροταφείο (να υποθέσουμε πως λειτούργησε κάπου στα 1489 όταν κατασκευάστηκε και το παρακείμενο Παζάρ τζαμί) σε υπερυψωμένη έκταση όπου η σημερινή πλατεία των Τρικάλων, θα μπορούσε να αποδοθεί στις προσχώσεις του ποταμού Ληθαίου (κάτι ανάλογο συνέβαινε και στην έκταση της σημερινής πλατείας του πρώην ΚΤΕΛ που ήταν όντως περίπου δύο μέτρα πάνω από το σημερινό επίπεδο, για όσους θυμούνται) εάν δεν αποκαλύπτονταν οι δύο τάφοι οι οποίοι προφανέστατα ΔΕΝ είναι μουσουλμανικοί, αλλά προγενέστεροι.

Γιατί ήταν προγενέστεροι των οθωμανών

Αρκετά στοιχεία αποδεικνύουν πως οι συγκεκριμένοι τάφοι ΔΕΝ ήταν μουσουλμανικοί:

1. Αναφερθήκαμε ήδη στην υψομετρική διαφορά (3 μέτρων) μεταξύ των μεταγενέστερων μουσουλμανικών τάφων και των ανακαλυφθέντων πρόσφατα. Δεν είχαν κανένα λόγο οι μουσουλμάνοι έποικοι (και αφέντες πλέον της πόλης) να σκάψουν τρία μέτρα για να θάψουν τους εκλιπόντες τους. Πόσο μάλλον που οι τάφοι αυτοί ήταν πετρόκτιστοι και πιθανότατα αφορούσαν σημαίνοντα πρόσωπα, των οποίων οι οικείοι τους επεδίωκαν να προβάλουν και να τιμήσουν την μνήμη τους εμφανέστερα.

2. Παρόλο που αποκαλύφθηκαν επιτύμβιες πλάκες, καμιά τους δεν παραπέμπει σε μουσουλμανικό τάφο. Καθώς η μουσουλμανική θρησκεία απαγορεύει ρητώς όχι μόνο την απεικόνιση αλλά και οποιαδήποτε γλυπτή (ανθρώπινη) αναπαράσταση στους τύμβους των θανόντων, οι επιτύμβιες στήλες τους περιορίζονταν στην εγχάραξη (τότε στην αραβική) των στοιχείων του εκλιπόντος ή οποιουδήποτε άλλου αποχαιρετιστήριου μηνύματος επιθυμούσαν οι συγγενείς του. Να σημειωθεί πως κάποιες από τις επιτύμβιες πλάκες του οθωμανικού νεκροταφείου (με αραβικά στοιχεία) έχουν διασωθεί και βρίσκονται στο τρίτο διάζωμα του Φρουρίου των Τρικάλων.

3. Εάν αποτελούσαν τμήμα του τότε οθωμανικού νεκροταφείου και μάλιστα στο ίδιο σημείο (βόρειο-βορειοανατολική πλευρά της σημερινής πλατείας, απέναντι από την αρχή της σημερινής οδού Κονδύλη), είναι σίγουρο πως θα είχαν ξηλωθεί μαζί με όλους τους άλλους τάφους από τον αείμνηστο Δήμαρχο Γεώργιο Κανούτα στα 1883, όταν το οθωμανικό αυτό νεκροταφείο καταργήθηκε ως ένδειξη αποτίναξης του τουρκικού ζυγού από τα Τρίκαλα.

4. Το γεγονός πως στους εν λόγω τάφους (πέραν των οστών) δεν βρέθηκαν άλλα αντικείμενα (τιμαλφή, κτερίσματα ή νομίσματα, με τα οποία συνόδευαν τους νεκρούς τους οι Έλληνες ήδη από την αρχαιότητα) μας οδηγεί στο συμπέρασμα πως ήταν συλημένοι.

Η άποψη του υπογράφοντος είναι πως είχαν συληθεί (λεηλατηθεί) από τους Τούρκους στα πρώτα χρόνια της κατάκτησης, όταν η ισλαμική δυναμική βρίσκονταν στο απόγειό της. Επιδεικνύοντας πυγμή στους ραγιάδες, απέσπασαν ότι θεωρούσαν πολύτιμο από τους τάφους και κατόπιν τους μπάζωσαν προκειμένου από πάνω (επιδεικνύοντας επιπλέον πως ήταν οι νέοι αφέντες του τόπου) να στήσουν το δικό τους νεκροταφείο. Η υψομετρική διαφορά μεταξύ του προγενέστερου (χριστιανικού) και του μεταγενέστερου (οθωμανικού) είναι αδύνατον να οφείλεται σε προσχώσεις του ποταμού. Ουδείς κάτοικος της πόλης (η οποία σε καμιά στιγμή της ιστορίας της δεν ερήμωσε) θα άφηνε στην τύχη του έναν ιερό τόπο όπως αυτό του νεκροταφείου της.

Επιλεκτική αδιαφορία από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Τρικάλων που προβληματίζει

Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Τρικάλων μετά από ολιγοήμερες ανασκαφικές εργασίες αποφάσισε και ανακοίνωσε πως η ανακάλυψη των δύο τάφων στην κεντρική μας πλατεία δεν ήταν σημαντική και πως θα επιτραπεί η συνέχιση των εργασιών ανάπλασης του χώρου.

Σε πλήρη αντίθεση με τον ενθουσιασμό που ή ίδια υπηρεσία είχε επιδείξει κατά την ανακάλυψη των οθωμανικών λουτρών (στο νυν Μουσείο Τσιτσάνη), απαξίωσε πλήρως τα πρόσφατα ευρήματα. Όντως δεν βρέθηκε κάτι σπουδαίο στους τάφους, αλλά ακόμη και τα οστά που αποκαλύφθηκαν δεν ήταν αμελητέα ευρήματα. Εξάλλου οι τεχνικές χρονολογικής ταυτοποίησης αρχαίων ή μεταγενέστερων θραυσμάτων οστών, που έχουν εξελιχθεί ραγδαίως τα τελευταία χρόνια, μπορούν να αποδείξουν την περίοδο θανάτου των.

Ας κάνουν τουλάχιστον αυτό, ελπίζοντας πως τα οστά της κεντρικής μας πλατείας δεν τα… πέταξαν.

 

Του Σωτήρη Κύρμπα. Πρώτη δημοσίευση εφημερίδα “Διάλογος” Τρικάλων, 26 Σεπτεμβρίου 2022.

Οι βαρελοποιοί του Μετσόβου

Τέσσερις και πέντε γενιές πίσω μετράνε οι τεχνίτες του βαρελιού στο Μέτσοβο και στο απέναντι χωριό, το Ανήλιο. Λαξεύουν το ξύλο με μαστοριά ασυναγώνιστη και προμηθεύουν με τυροβάρελα όλη την Ελλάδα.

Μια τέχνη παλιά, κληρονομιά των παππούδων τους, συνώνυμη με την περιοχή. Οι ελάχιστοι εναπομείναντες βαρελοποιοί – μαθαίνω ότι έχουν απομείνει μόλις πέντε-έξι, ενώ παλαιότερα υπήρχαν πάνω από 15 μικρά εργαστήρια– αξιοποιούν τα πλούσια δάση οξιάς στα αλπικά τοπία της κεντρικής Πίνδου και σμιλεύουν το ξύλο, ώστε να γίνει βαρέλι της φέτας. Περπατήσαμε στο κρύο Μέτσοβο και στα γύρω χωριά κι επισκεφθήκαμε τρία παλιά βαρελοποιεία που συνεχίζουν την παλιά τέχνη.

 

Το εργαστήριο της οικογένειας Τέσια

Μέτσοβο, ώρα 07.30. Οι δρόμοι στρωμένοι με πάγο, η ανάσα μας αχνίζει, βαδίζουμε προσεκτικά και μπαίνουμε, τρίβοντας τα χέρια μας να ζεσταθούν, μέσα στο πρατήριο της Βαρελοποιίας Μετσόβου από την μπροστινή είσοδο, από τη μεριά του κεντρικού δρόμου που οδηγεί στην πλατεία του χωριού. Εκεί, η οικογένεια Τέσια έχει τη βιτρίνα της. Κατεβαίνουμε στο εργαστήριο, περνάμε μέσα από ένα σύννεφο ξυλόσκονης και συναντάμε τον Δημήτρη και τον αδερφό του Αποστόλη, τρίτης γενιάς βαρελοποιούς.

 

Ετοιμάζουν μια μεγάλη ποσότητα βαρελιών για εξαγωγή στην Αμερική. Από τα χέρια τους περνάνε περί τα 4.000 με 5.000 βαρέλια ετησίως, κυρίως τυροβάρελα. «Παλιότερα κάναμε και πολύ περισσότερα βαρέλια κρασιού, αλλά τώρα δεν έχουν και τόση ζήτηση. Προμηθεύουμε κυρίως το οινοποιείο του Μετσόβου, το Κατώγι Αβέρωφ», μου εξηγεί ο Δημήτρης, επισημαίνοντάς μου ότι, ενώ την οξιά τη βρίσκει στον τόπο τους, τη δρυ για τα κρασοβάρελα πρέπει να την αναζητά από τη Χαλκιδική, τα Γρεβενά αλλά και την Κεντρική Ευρώπη, ώστε να έχει την ποιότητα του ξύλου που χρειάζεται το δρύινο βαρέλι. «Έχουν πολλές διαφορές από τα βαρέλια της φέτας κι όχι μόνο ως προς το είδος του ξύλου, αλλά και στην τεχνική κατασκευής». Ο ίδιος έχει φοιτήσει σε σχολή βαρελοποιίας στο Μπορντό και γνωρίζει πολλά για την κατάλληλη δρυ, για τα αρώματά της, που διαφοροποιούνται ανάλογα με τα τερουάρ και διαμορφώνονται με το κάψιμο, μια τεχνική που εφαρμόζεται στα βαρέλια του κρασιού. Φοράμε σκούφους, γάντια και κασκόλ και ξαναμπαίνουμε στο αυτοκίνητο.

 

Οι Τσίμποι είναι βαρελάδες από το ’69

Ανήλιο, ώρα 09.00. Στο βαρελοποιείο των Τσίμπων γίνεται ένας μικρός χαμός. Σύσσωμη η πενταμελής οικογένεια: ο μπαρμπα-Νίκος και η κυρά του Γεωργία, και τα παιδιά τους, ο Δημήτρης, ο Γιάννης κι ο Γιώργος. Βαρελάδες από το ’69, παίρνουν πρώτης τάξεως οξιές από το Τσουτσουμίτσι και τη Ρόνα στις πλαγιές της Πίνδου, όπου είναι ριζωμένο και το μικρό χωριό τους, το Ανήλιο. Καθείς στο πόστο του, ετοιμάζουν μια μεγάλη παρτίδα βαρέλια για την Κεφαλονιά. Εκεί συναντήσαμε και τον τυροκόμο Βασίλη Ρούσσα, που έχει έρθει από τον Αλμυρό για να ελέγξει τα βαρέλια του, τα οποία όπως μας λέει έχουν επιλεγεί από τον κορμό ακόμα, καθώς ο ίδιος συνεργάζεται στενά με την οικογένεια Τσίμπου. Έχει φέρει μια νταμιτζάνα τσίπουρο από τον Βόλο, μας κερνάνε και φεύγουμε.

 

Πέντε γενιές βαρελοποιοί

Χρυσοβίτσα, ώρα 12.30. Του Δάλλα το βαρελοποιείο είναι ολόκληρο γήπεδο. Αθόρυβος ο βηματισμός μας επάνω σε ένα μαλακό στρώμα από φρέσκο πριονίδι οξιάς. Μάστορες εδώ είναι τα αδέρφια Δημήτρης και Τιμολέων Δάλλας και ο γιος του πρώτου, ο Κωνσταντίνος, η 5η γενιά της μετσοβίτικης οικογένειας βαρελοποιών που την ξεκίνησε ο παπα-Χρήστος. Την καλύτερη ξυλεία από οξιές της περιοχής τους και από τα δάση των Γρεβενών χρησιμοποιούν για τα τυροβάρελα. Η παραγωγή τους φτάνει περί τα 8.000 τεμάχια ετησίως, με τα οποία προμηθεύουν μικρά και μεγάλα τυροκομεία, όπως του Καράλη, της Δωδώνης και της Ένωσης Καλαβρύτων. «Στο παρελθόν κάναμε μεγάλες εξαγωγές. Δούλευε κόσμος πολύς μαζί μας, 20 άτομα και βάλε. Ένα μικρό χωριό ήταν το βαρελοποιείο μας». Ξυλεία από τα τερουάρ της Πίνδου Η οξιά έχει πιστοποιητικό καταλληλότητας από το Χημείο για τη χρήση της στη φέτα. Ωστόσο όλες οι πλαγιές δεν είναι ίδιες. Έχει κι η οξιά τα τερουάρ της.

Οι βαρελοποιοί της περιοχής που έχουν εμπειρία ζητάνε από τον δασικό συνεταιρισμό να τους προμηθεύει συγκεκριμένη ξυλεία από τις πλαγιές που έχουν διαλέξει. Παίρνουν τα κούτσουρα, τα τεμαχίζουν και τα κόβουν σε δούγες (τραχιές σανίδες) κι ύστερα τα στεγνώνουν για έναν χρόνο. Έπειτα περνάνε τις δούγες μέσα από ένα ειδικό μηχάνημα, που τις τραβάει για να τους δώσει τα φάλτσα που θα σχηματίσουν αργότερα την κοιλιά στο βαρέλι. Μία μία δούγα στήνεται το βαρέλι με το χέρι. Ύστερα τοποθετούν τα πρώτα στεφάνια και βάζουν τα βαρέλια να βράσουν σε καζάνι με νερό που κοχλάζει. Έτσι το ξύλο μαλακώνει, λυγίζει και μπορεί μετά να δουλευτεί. Το κοπανάνε από μέσα με σφυρί για να βγάλει την κοιλιά και να γίνει ομοιόμορφο κι αφού πάρει το σχήμα του, το βαρέλι μένει να στεγνώσει. Στο τέλος τού φοράνε τα καπάκια και άλλα δύο στεφάνια και το τορνάρουν για να γίνει λείο εξωτερικά.

Η βαρελίσια φέτα των καλοφαγάδων και η υπεραξία της

 

Στην πλειονότητά τους οι βαρελάδες της περιοχής καλουπώνουν βαρέλια για φέτα, καθώς η ντόπια δρυς δεν θεωρείται ιδανική για την κατασκευή κρασοβάρελων. Τα βαρέλια για τη φέτα φεύγουν φορτωμένα σε νταλίκες και διασχίζουν την Ελλάδα, για να φτάσουν κατά δεκάδες στα τυροκομεία της Θεσσαλίας, της Κεφαλονιάς, της Στερεάς Ελλάδας και στον νούμερο ένα προορισμό τους, που είναι η Πελοπόννησος. Στα μέρη όπου έχουν παράδοση στη βαρελίσια φέτα δηλαδή. Εκεί το βαρέλι διαμορφώνει τις συνθήκες ώστε η φέτα να γίνει κρεμώδης, με πολυεπίπεδη γεύση, ελαφρά πικάντικη επίγευση και χαρακτηριστικό άρωμα με νότες ξύλου. Αυτή η πολυπλοκότητα είναι και η υπεραξία της. Η ποσότητα της άρμης που θα μπει μαζί με τη φέτα στο βαρέλι, η διάρκεια παραμονής για την ωρίμανση, η προσθήκη χοντρού αλατιού, ακόμα και το σχήμα στο οποίο είναι κομμένα τα κομμάτια της φέτας που μπαίνουν στο βαρέλι μοιάζουν μικρές λεπτομέρειες που παίζουν όμως μεγάλο ρόλο, όπως μου εξηγεί ο τυροκόμος Βασίλης Ρούσσας. «Πενήντα χρόνια συνεργάζεται η οικογένειά μου με τον μπάρμπα-Νίκο τον Τσίμπο. Διαλέγουμε αφράτη οξιά από επιλεγμένες περιοχές, έτσι ώστε το ξύλο να είναι ημιπερατό, να επιτρέπει αργά την είσοδο του αέρα και να μην έχει έντονο χρώμα», εξηγεί. «Δεν έχω δει να υπάρχει άλλο τυρί στον πλανήτη που να ωριμάζει μέσα στο ξύλο. Σπουδαία υπόθεση το brand name “barrel aged”. Η βαρελίσια φέτα μας κάνει θραύση στο Μανχάταν και στο Σικάγο. Για τους ξένους, είναι χάπενινγκ το άνοιγμα του βαρελιού της φέτας», λέει ο Βασίλης, που γνωρίζει καλά τις ξένες αγορές, μια και το οικογενειακό τυροκομείο εξάγει το 95% της παραγωγής του.

Νικολέτα Μακρυωνίτου  - Φωτογραφίες: Χριστίνα Γεωργιάδου

Το άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό Γαστρονόμος, τεύχος 188.

Οι Γιατροί δε ξέρν' καντίπουτα! (Με τη γλώσσα του τόπου μας)

 

Αγαπημένου αντρόγυνου ήταν ου Βασίλτς μι την γυναίκα του! Πιδιά δεν είχαν κι όλ' την αγάπη την έδουνι ου ένας στουν άλλουν! Ου Βασίλτς πάεινι στου καφινείου κι κάθουνταν ως αργά μι την παρέα τ' ικεί! Η γυναικα του τουν καρτιρούσι κάθι βράδ' μι αγουνία κι λαχτάρα γιά να αγκαλιαστούν ύστιρα στου κριββάτ όλ' τ' νύχτα!

Ένα βράδ' όμους ου Βασίλτς γύρτσει αρχήτιρα στου σπίτ'! Η γυναίκα του παραξινέφκει. ανησύχσει κιόλας κι τουν ρώτσει:
-Τι έπαθις ρε Βασίλ' κι γύρσεις τόσου αγλήγουρα; Γιατί δε κρέντς; Έχεις τίπουτα πουνίδια; Σαν να βηχάς λίγου μι φαίνιτι!
-Να, ρε γυναίκα! Πήγα στουν Γιατρό γιατί μι πόνισι ου λιμός κι βηχούσα πουλύ  τώρα του δειλνό κι μ' είπι να κόψου τα τσιγάρα! Να τα πιτάξου σιαπέρα μ' είπι γιά να σταματήσου να βηχάου!
-Έμ! Καλά σ' είπι ρα Βασίλ'! Να του κόψς του ρημάδι, δλειά είνι αυτή, όλ' την' ώρα πάφα -πούφα τι να σι κάν κι ο λαιμός; Κάτ ξέρν κι οι γιατροί!
Τα 'κουψι τα τσιγάρα ου Βασίλτς κι σταμάτσι να βηχάει! Στιναχουριούνταν όμους που δε μπουρούσι να τραβήξ' τσιγάρου κι του γύρτσει στου πχιουτό! Δε πέρασι πουλύς κιρός κι ένα βράδ' γύρσει πάλι αρχήτιρα στου σπίτ διπλουμένους κι στιναχουρημένους! Παραξινέφκει κι ανησύχσει πάλι η γυναίκα τ’ κι τουν ρουτάει:
-Τι έπαθις πάλι ρε Βασίλ πάλι κι είσι διπλουμένους; Έχ'εις τίπουτα πουνίδια πάλι; Μήπους σ' έπιασι σφαϊό; Πές μι, γιατί δε μι λές;
-Να ρε γυναίκα, μι πόνισι λίγου του στουμάχι, πήγα στου γιατρό κι μ' είπι να κόψου του πχιουτό! 

-Μμ! Καλά σ' είπι ρε Βασίλ'! Κάθι βράδ' στα μαγαζιά μέχρι αργά πίντι πουλύ. Στουμάχι είνι κι αυτό, πόσο θ' αντέξ'; Να του κόψς γιά να γιρέψς! Κάτ' ξέρν παραπάν οι γιατροί!
Τι να κάν' κι ου Βασίλτς, τόκουψι κι του πχιουτό. Πέρασι πάλι λίγους κιρός κι ένα βράδ' γύρσει πάλι νουρίς ου Βασίλτς στου σπίτ! Αυτή τη φουρά είχι του κεφάλι κατιβαζμένου κι ήταν μούτους, δεν κρένουνταν ντίπ!
-Τι Βάσανου έχ'ς πάλι ρε Βασίλ', γιατί δεν κρέντς; Γιατί δε μι λές ρε; Θα μι σκάισς!
  Μι τα πουλλά λέει ου Βασίλτς:
-Να ρε γυναίκα, είχα κάτ' αντράλις ι προυχτές κι πήγα στου Γιατρό! Μι' ιξέτασι κι μ' είπι να κόψου κι τ' άλλου!
-Ποιό άλλου πάλι ρε Βασίλ’;
-Να μα, αυτή τη δλειά που φκιάνουμι τα μισμέρια κι του βράδυ στου κριββάτ', ξέρτς ισύ!
-Α ρα τώρααα!!! Τήρα τη δ’λειά σ' ισύ! Ισύ νουμίζς όλα τα ξέρν οι γιατροί! Τη τυφλαμάρα τς τη κακιά ξέρ’ν κι αυτοί!

Ιστορικές σελίδες από την ποδοσφαιρική ομάδα του Βαλτινού. (Μέρος 13ον)

 Αφιέρωμα σε ποδοσφαιριστές του ερασιτεχνικού ποδοσφαίρου του Α.Ο. Βαλτινού.

Στη συνέχεια του αφιερώματος «Ιστορικές σελίδες από την ποδοσφαιρική ομάδα του Βαλτινού» παρουσιάζονται παρακάτω μια σειρά από ποδοσφαιριστές που κατάγονται από το Βαλτινό και έπαιξαν ποδόσφαιρο με τη φανέλα της ομάδας.

Αντώνιος Βαΐου Σταμούλης

Αμυντικός και κεντρώος ποδοσφαιριστής. Είχε καλό σωματότυπο, και άριστη αντίληψη και κατάρτιση του ποδοσφαίρου. Η καλή μεταβίβαση της μπάλας και η ωραία κεφαλιά ήταν τα ιδιαίτερα προσόντα του. Διατέλεσε επίσης και πρόεδρος της ομάδας του Α.Ο. Βαλτινού.

 

Κώστας Δ. Ψαράς

Παίκτης του κέντρου και της επίθεσης. Είχε πολύ καλή αίσθηση του ποδοσφαίρου, με φαντασία, καλή τρίπλα, μοίρασμα της μπάλας και ωραίο σουτ. Πολλές ήταν οι φορές που έβγαλε την ομάδα από τα δύσκολα.

 

Απόστολος Χ. Σχολής

Ποδοσφαιριστής του κέντρου με πολύ ωραίο στιλ, τεχνική κατάρτιση και γνώση του ποδοσφαίρου. Είχε πολύ ωραίο κοντρόλ της μπάλας, καλή τρίπλα και δυνατό σουτ. Ξεδιπλώνονταν έξυπνα, αξιοποιούσε τις ευκαιρίες και μεταβίβαζε την μπάλα πετυχημένα στους συμπαίκτες του, δημιουργώντας όμορφες φάσεις. 

 

Πέτρος Β. Σταμούλης

Ποδοσφαιριστής με δύναμη και αντοχή. Υπήρξε μάχιμος παίκτης στη δύναμη του Α.Ο. Βαλτινού για αρκετά χρόνια. Ήταν αμυντικός παίχτης αλλά με την ευελιξία που τον διέκρινε, μπορούσε  να παίξει σε οποιαδήποτε θέση. Το πάθος του, η δημιουργικότητά του και η αφοσίωση στο στόχο του, τον καθιέρωσε και τον ανέδειξε έναν από τους καλύτερους ποδοσφαιριστές στην εποχή του.

 

Νίκος Ευθ. Γκαμπζιέλας

Από τους καλύτερους επιθετικούς του Α.Ο. Βαλτινού. Τα χαρίσματά του έκαναν τις άμυνες να τρομάζουν όταν γίνονταν κάτοχος της μπάλας. Είτε με σουτ, είτε με κεφαλιά η μπάλα κατέληγε στα δίχτυα. Έπαιξε όμως για μικρό διάστημα ποδόσφαιρο.

 

Ανδρέας Π. Τσιγάρας

Δυνατός και απαιτητικός ποδοσφαιριστής. Ξέρει τι θέλει στο γήπεδο και το διεκδικεί με επιτυχία. Είναι από τους νεότερους φέρελπις ποδοσφαιριστές του Α.Ο. Βαλτινού.

 

Παναγιώτης Χρ. Σταμούλης

Παίκτης αμυντικός και κεντρώος με πολύ ωραίο κοντρόλ της μπάλας, καλή τρίπλα και δυνατό σουτ. Ξεδιπλώνονταν έξυπνα, αξιοποιούσε τις ευκαιρίες μεταβιβάζοντας την μπάλα πετυχημένα στους συμπαίκτες του, δημιουργώντας έτσι όμορφες φάσεις. 

Ιστορικά - λαογραφικά στοιχεία για το χωριό Φήκη Τρικάλων

 

Η Φήκη είναι πεδινό χωριό του νομού Τρικάλων στο Δήμο Πύλης που απέχει από τα Τρίκαλα 14 χλμ. και 12 από την Πύλη. Βρίσκεται σε υψόμετρο 130 μ. Μαζί με το χωριό Δροσοπηγή αποτελούν την (πρώην) κοινότητα Φήκης με πληθυσμό 1.379 κατοίκους (στοιχεία απογραφής 2011).

Λέγεται ότι για λόγους ασφαλείας, το πρώτο χωριό, είχε κτιστεί πάνω σε ένα λόφο που βρίσκεται λίγο πιο έξω από το σημερινό χωριό. Το όνομά του ήταν «Μακρυκόμη».

Επί τουρκοκρατίας, στην άκρη του χωριού υπήρχε μια μεγάλη πηγή όπου συχνά οι κλέφτες έρχονταν και έπιναν νερό. Όμως οι Τούρκοι για να διώξουν τους κλέφτες από την περιοχή την βούλωσαν με πέτρες και την καταστρέψανε. Ακόμα και σήμερα υπάρχουν ίχνη αυτής της πηγής και μάλιστα στο συγκεκριμένο σημείο λέγεται ότι κάθε Άνοιξη αναβλύζει νερό.

Αργότερα οι κάτοικοι κατέβηκαν από το λόφο και έκτισαν τα νέα σπίτια τους σε πεδινή τοποθεσία. Αυτό το χωριό ονομάσθηκε «Παλιοχώρι» και στη συνέχεια μετονομάσθηκε από τους Τούρκους σε «Βαρυμπόπη» που σημαίνει, βραστερά φασόλια.

Όταν κτίστηκε το χωριό Βαρυμπόπη, αρχικά ο συνολικός πληθυσμός του ανέρχονταν στις τριάντα περίπου οικογένειες. Το 1893 ήρθαν και εγκαταστάθηκαν στο χωριό άλλες είκοσι περίπου οικογένειες από την Σλήμιτσα της Μακεδονίας. Αγόρασαν από τους Τούρκους αφεντάδες χωράφια και έγιναν ιδιοκτήτες γης, ενώ οι ντόπιοι ήταν κολίγοι και υπηρετούσαν σε δυο μεγαλοτσιφλικάδες του χωριού, τον Γ. Κύρκο και τον Χ. Κλαπανάρα.

Από την κτηματική περιουσία του χωριού 1000 στρέμματα ανήκαν στην Ιερή Μονή Δούσικου, τα οποία νοίκιαζαν οι κάτοικοι του χωριού και τα καλλιεργούσαν.

Την εποχή αυτή στο χωριό υπήρχε ένας υδρόμυλος για να αλέθουν οι κάτοικοι τα γεννήματά τους, και ένα μεγάλο κτήριο (Κούλια) όπου αποθήκευαν τα αγροτικά προϊόντα τους. Ο μύλος και η Κούλια ήταν ιδιοκτησία της Ιεράς Μονής Δούσικου (Αγίου Βησσαρίωνα) και είχαν κτιστεί το 1856.

Το έτος 1930 το χωριό Βαρμπόπη μετονομάστηκε σε Φήκη.

Ο Άγιος Νικόλαος της Φήκης

Ιστορικό μνημείο αποτελεί ο Ιερός Ναός του Αγίου Νικολάου στη Φήκη Τρικάλων, ο οποίος σύμφωνα με πληροφορίες κτίστηκε τον 17ο αιώνα (1803) και ήταν μετόχι της Μονής του Αγίου Βησσαρίωνος Δούσικου.

Ο ναός του Αγίου Νικολάου υπήρξε και ιδιαίτερα γνωστός για το περίφημο καμπαναριό του, του οποίου ο ήχος ακουγόταν μέχρι τα Τρίκαλα γιατί περιείχε μεγάλη ποσότητα ασήμι και χρυσό, με σκοπό την τέλεια ηχητική απόδοση!

Παραμονή του Αγίου Νικόλαου, στις 19 του Μάη γίνεται πανηγύρι και σερβίρεται φαγητό στους πιστούς…

Ο Άγιος Νικόλαος, είναι ένας από τους πέντε ναούς που έκτισε η Κυρά-Βασιλική η τελευταία σύζυγος του Αλή-πασά -λέει ο μύθος- στην περιοχή των Τρικάλων, μεταξύ αυτών είναι των Μεγάλων Καλυβίων, Ριζώματος, Βασιλικής ενώ η πέμπτη είναι άγνωστη.

Μια άλλη εκδοχή για την ανέγερση του Ναού στο χωριό διατηρείται με την εξής παράδοση: Όταν οι κάτοικοι της Μακρυκόμης κατέβηκαν από το χωριό τους στο Παλιοχώρι θέλησαν να κτίσουν και τον ναό τους. Τοποθέτησαν λοιπόν, προσωρινά την εικόνα του Αγίου Νικολάου επάνω σε ένα δέντρο κοντά στο μέρος που θα έκτιζαν τον ναό και κάποια νύχτα η εικόνα εξαφανίστηκε από το δέντρο.

Την επόμενη μέρα βρήκαν την εικόνα επάνω σε έναν αγκάθινο θάμνο (πάλιουρα). Αυτό επαναλήφθηκε δυο τρεις φορές και γι’ αυτό οι κάτοικοι το εξέλαβαν σαν Θεϊκό σημάδι και έκτισαν τον ναό στη θέση του πάλιουρα.

Επίσης λέγεται ότι κατά το έτος 1897 ένας Μακεδόνας χωριανός ο Γιοβάνης διορίστηκε οπλαρχηγός εσωτερικής ζώνης και πολέμησε κατά των Τούρκων, στο λόφο της Μακρυκόμης και τους κατατρόπωσε.

Οι Τούρκοι για αντίποινα έβαλαν ένα κανόνι επάνω στο λόφο, και σημάδεψαν προς τον ναό του Αγίου Νικολάου για να τον καταστρέψουν.

Την ώρα όμως που πυροδότησαν, το κανόνι έσκασε και χτύπησε τους ίδιους τους Τούρκους. Εξαγριωμένοι τότε οι Τούρκοι κατέβηκαν στο χωριό για να γκρεμίσουν και να κάψουν τον ναό. Όταν όμως ανέβηκαν επάνω στην οροφή του, έγινε ένα θαύμα. Ο Άγιος Νικόλαος τους τιμώρησε κάνοντάς τους τρελούς. Όταν είδαν οι υπόλοιποι Τούρκοι τους τρελούς φοβήθηκαν και δεν ξανά επιχείρησαν να καταστρέψουν τον ναό.

Από τότε ο Άγιος Νικόλαος θεωρείται και λατρεύεται σαν Άγιος των τρελών.

Γι’ αυτό το λόγο παραπλεύρως του ναού έκτισαν κελιά και βάζανε τους ψυχικά αρρώστους για να τους θεραπεύσει ο Άγιος Νικόλαος.

Στο πάτωμα κάθε κελιού υπήρχαν μεταλλικοί κρίκοι από τους οποίους έδεναν με αλυσίδες από το λαιμό τους ψυχικά αρρώστους και για σαράντα ημέρες τους έκλειναν εκεί με μοναδική τροφή ανάλατο ψωμί και νερό.

Υπήρχε μάλιστα και ένας εργάτης ο οποίος κάθε μέρα καθάριζε τα κελιά από τις ακαθαρσίες των αρρώστων.

Με αυτόν τον τρόπο πίστευαν πως οι ψυχικά ασθενείς θα έβρισκαν την υγειά τους και λέγανε ότι ένας ασπρομάλλης γέρος, προφανώς ο Άγιος Νικόλαος πήγαινε έλυνε τις αλυσίδες των αρρώστων και τους έβγαζε από τα κελιά.

Αργότερα ο Νομάρχης Τρικάλων Κατσαμπής απαγόρευσε αυτή την θεραπευτική μέθοδο, έβγαλε τις αλυσίδες από τα κελιά γιατί θεώρησε την μέθοδο αναχρονιστική.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στον Ναό του Αγίου Νικολάου υπήρχαν δεκάδες κελιά, όπου και «νοσηλεύονταν» ψυχικά ασθενείς έως και τη δεκαετία του ’50. Σήμερα διατηρείται ένα κελί, ως αναφορά…

Το ψυχιατρείο της Βαρυμπόμπης

Δημοσίευμα της εφημερίδας «Τρικαλινά Νέα» 10 Φεβρουαρίου 1974

«Προ 38 χρόνων

Εκείνα τα χρόνια όλοι όσων σάλευαν τα μυαλά, δεν ήτο δυνατόν να πάνε στην Αθήνα και στο φρενοκομείο να κλειστούν. Ούτε «οίκοι γαλήνης – ψυχιατρεία» υπήρχαν τόσα, ώστε καταφύγιο να βρουν οι ψυχοπαθείς. Και από τους ψυχοπαθείς υπήρχαν και στην περιφέρεια μας πολλοί. Άλλοι, που πραγματικά ήσαν και άλλοι που κλείνονταν από άλλους για… κληρονομικούς λόγους.

Σε φρενοκομείο όμως τότε μεταβλήθηκε ένα κελί του Ιερού Αγίου Νικολάου στη Βαρυμπόμπη σήμερα Φήκη. Σκοτεινό και απαίσιο και με καθαριότητα, ας μην την ονομάσω. Και εκεί μέσα όλα τα σύνεργα της… γιατρειάς των ψυχοπαθών τοποθετήθηκαν. Σιδερένιοι κρίκοι στους τοίχους, αλυσίδες και τόσα άλλα. Και με τις αλυσίδες αυτές δένονταν οι τρελοί, όχι για να γιατρευτούν, αλλά γρηγορότερα να πεθάνουν. Πήρε φήμη μεγάλη στην περιφέρεια μας και έξω από αυτή το… ιατρείο αυτό των ψυχοπαθών! Και όλοι προς αυτό οδηγούσαν τους δυστυχείς αυτούς. Και σε συζητήσεις ακόμα και τσακώματα ακούγονταν το στερεότυπο: «Κάθησε καλά, γιατί δεν σε βλέπω να τα έχεις τετρακόσια και θα σε στείλουμε στον Άη-Νικόλα» εννοώντας το ψυχιατρείο της εποχής εκείνης στη Φήκη. Πέρασαν χρόνια, που το «ψυχιατρείο» αυτό έκανε καλές δουλειές και πολλούς… γιάτρεψε, περισσότερους όμως στον Άδη έστειλε. Και ήλθε η εποχή- το 1936 - 37 που Νομάρχης ήταν στην πόλη μας ο Κατσαμπής. Στρατιωτικός από τους αρίστους, μορφωμένος, δραστήριος. Τον είχε τοποθετήσει η τότε κυβέρνηση Μεταξά.

Πληροφορήθηκε για τα… θεραπευτικά αποτελέσματα που είχαν στους ψυχοπαθείς οι αλυσίδες, η δυσωδία και τα τόσα άλλα και επισκέφτηκε την Φήκη. Κάλεσε τους εκεί αρμόδιους και μαζί επισκέφθησαν το κελί διαπίστωσε το δράμα το φρικτό των εκεί κλεισμένων και πήρε την ηρωική απόφαση. Να διαλυθεί το «ψυχιατρείο» αυτό και οι ασθενείς του να μεταφερθούν στο ψυχιατρείο Αθηνών, όπως και έγινε με την μεσολάβηση του στις αρμόδιες υπηρεσίες του κέντρου. Και οι κρίκοι στους τοίχους και οι αλυσίδες τα βαριά αυτά δεσμά, που χρησιμοποιούνταν για την… θεραπεία των ψυχοπαθών, λέγεται πως πωλήθηκαν στο τότε λειτουργούν εργοστάσιο σίδερο βιομηχανίας Παπαστεφάνου, υπέρ του ιερού ναού Φήκης.

Και από τότε οι ψυχοπαθείς δεν οδεύουν προς το «ψυχιατρείο» της Φήκης, ούτε ακούγεται τώρα «θα σε στείλω στον Άη-Νικόλα!!»

Άργος

 

Έπεσε η αυλαία για το Τρικαλινό Παζάρι

 

Για μια ολόκληρη εβδομάδα η εμποροπανήγυρη των Τρικάλων καθίσταται τόπος συνάντησης και εμπορικών συναλλαγών για χιλιάδες τρικαλινούς και επισκέπτες της περιοχής. Έμποροι, βιομήχανοι, βιοτέχνες και διάφοροι άλλοι επαγγελματίες, αλλά και παραγωγοί για μια εβδομάδα βρίσκονταν σε διαρκή κίνηση συναλλαγών.

Από την καθιέρωσή της, το 1883 μέχρι και σήμερα το 2022, καθ’ όλη τη διάρκεια της εμποροπανήγυρης, χιλιάδες κόσμου θα περάσουν από εκεί για τις διάφορες αγοραπωλησίες, τις προμήθειες και τα απαραίτητα ψώνια. 

Η παλιά φωτογραφία ξυπνάει ανάλογες μνήμες με επισκέπτες από τα γύρω χωριά και τις πιο μακρινές περιοχές, οι οποίοι, άλλοι με τα ζώα, άλλοι με τα πόδια και άλλοι με κάποιο άλλο μέσο μεταφορικό, επισκέπτονταν το παζάρι, έκαναν τις αγορές τους, και τόνωναν την εμπορική κίνηση, αναζωογονώντας έτσι την οικονομία της πόλης των Τρικάλων. Μα πάνω απ' όλα να γευτούν, να απολαύσουν και να βιώσουν την αίσθηση που αφήνει αυτή η εμπορική γιορτή, για χρόνια τώρα…

Και του χρόνου λοιπόν, με υγεία!

Εκδρομή στην Παναγία Σπηλιά

 

Τα χωριά των Αγράφων, με τελικό προορισμό το μοναστήρι της Παναγίας Σπηλιάς επισκέφθηκαν ο Αντώνης Τσιγάρας και ο Ηλίας Στεργιόπουλος με τις οικογένειές τους σε μια ημερήσια εκδρομή.

Διάβηκαν ένα τοπίο άγριο, με συχνές καθιζήσεις, που χαρακτηρίζεται από τις αλπικές κορυφές οι οποίες οριοθετούν τον ορίζοντα των ορεινών χωριών και τις βαθιές και απότομες χαράδρες.

Τα χωριά της περιοχής χτυπημένα κι αποκαμωμένα από τα καιρικά φαινόμενα των τελευταίων ετών προσπαθούνε να μπούνε σε ομαλή λειτουργία. 

Το Λεοντίτο, με τον αιωνόβιο πλάτανο της κεντρικής πλατείας του είναι χτισμένο στους πρόποδες του βουνού Ντελιμίδη.

Το μοναστήρι της Παναγίας Σπηλιάς, βρίσκεται στο Δήμο Ανατολικής Αργιθέας του Νομού Καρδίτσας, σε υψόμετρο 1000 περίπου μέτρων επάνω σε μια βραχώδη και απότομη κορυφή των Αγράφων της Πίνδου και κοντά στην κοινότητα των Κουμπουριανών. Απέχει από το Μουζάκι 41 περίπου χιλιόμετρα και στη βάση της ρέει ο Πετρηλιώτικος, παραπόταμος του Αχελώου ενώ πήρε το όνομα «Παναγία Σπηλιάς» από τη σπηλιά που βρίσκεται στο βράχο, κάτω ακριβώς από το μοναστήρι και που εκεί βρέθηκε η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Σπηλιάς.

Η απόκρημνη και δύσβατη τοποθεσία της Μονής σκορπά ρίγη στον επισκέπτη καθώς την πλησιάζει από την μοναδική είσοδο στη νότια πλευρά της βουνοπλαγιάς. Η Μονή Σπηλιάς χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο.

Δυστυχώς όμως ο ναός ήταν κλειστός λόγω των σεισμικών φαινομένων.

Το ποταμάκι

 

-Από που είσαι, ποταμάκι;
-Από `κείνο το βουνό.
-Πώς τον λέγαν τον παππού σου;
-Σύννεφο στον ουρανό. 

-Ποια είναι η μάνα σου;
-Η μπόρα.
-Πώς κατέβηκες στη χώρα;
-Τα χωράφια να ποτίσω
και τους μύλους να γυρίσω. 

-Στάσου να σε ιδούμε λίγο,
ποταμάκι μου καλό.
-Βιάζομαι πολύ να φύγω,
ν’ ανταμώσω το γιαλό. 

Στίχοι: Ζαχαρίας Παπαντωνίου 

Φωτογραφικό οδοιπορικό με τη ματιά του φωτογράφου Ηλία Περγαντή

 

Ένα φωτογραφικό οδοιπορικό από τη συλλογή του φωτογράφου Ηλία Περγαντή μέσα από πάμπολλες αναπαραστατικές φωτογραφίες, γεγονότων της Ελληνικής Επανάστασης του 1821.

Με ντεκόρ το λαογραφικό μουσείο του Πολιτιστικού Συλλόγου «Αρμονία» Καστοριάς, με γνήσιο οπλισμό και κειμήλια της εποχής και με ένα επιτελείο συνεργατών, ενδυματολόγων, μακιγιέρ και μοντέλων που φωτογραφήθηκαν εθελοντικά, ο φωτογράφος μας μεταφέρει και μας διηγείται τα γεγονότα της ιστορίας της περιόδου του 1821.

Οι φωτογραφίες αυτές αποτελούν ένα μικρό μέρος από το συνολικό έργο του Ηλία Περγαντή, με θέμα το 1821, για το οποίο ο καλλιτέχνης εργάζεται συστηματικά πάνω από 4 χρόνια. Μέχρι σήμερα έχουν φωτογραφηθεί πάνω από 1.000 άτομα σε όλη σχεδόν την Ελλάδα, από την Θράκη μέχρι και την Κρήτη!

Η γιορτή του τρύγου στο Βαλτινό

 

Στην καρδιά του Σεπτέμβρη, οι αμπελοκαλλιεργητές του Βαλτινού είχαν την τιμητική τους. Χθες, Κυριακή, τρύγησαν τα σταφύλια τους, τα πάτησαν με τη βοήθεια μηχανήματος (σπαστήρας σταφυλιών) και γέμισαν με μούστο τα βαρέλια τους.

Στο Βαλτινό υπάρχουν αρκετοί που διαθέτουν κτήματα και καλλιεργούν αμπέλια, ή αγοράζουν σταφύλια για την εξασφάλιση του ντόπιου αγνού κρασιού και του τσίπουρό τους. Η ποιότητα των κρασιών συνήθως βρίσκεται σε πολύ καλό επίπεδο με καλή οξύτητα και σάκχαρα αλλά και πολύ καλά αρώματα.

Ο Αντώνης Τσιγάρας ασχολείται αρκετά χρόνια με την αμπελοκαλλιέργεια και την παραγωγή κρασιού και τσίπουρου, συμπληρώνοντας έτσι το οικογενειακό του εισόδημα και κάθε χρόνο τέτοια εποχή, μαζί με τον φίλο του Μάκη Βαγγελό τρυγάνε τα αμπέλια τους και πατάνε τα σταφύλια.

Ο τρύγος είναι μια εποχιακή συμμετοχική εργασία που, απαιτεί πολλά χέρια και μια στοιχειώδη οργάνωση. Η συμμετοχή πολλών ανθρώπων στον τρύγο τον αναδεικνύει σε ευχάριστη εργασία, που συχνά παίρνει τον χαρακτήρα πανηγυριού.

Και βέβαια, την ώρα του φαγητού, συχνά ακούγεται η ευχή από τα στόματα όλων, «Άντε και καλά κρασιά»!