Διαβάζοντας
κάποια κείμενα ή ακούγοντας πολλούς συνανθρώπους μας βρίσκεσαι αντιμέτωπος με γλωσσικά ολισθήματα. Αυτά άλλοτε είναι γραμματικά,
άλλοτε συντακτικά κι άλλοτε νοηματικά. Δεν είναι λίγες οι φορές που αυτά τα
ολισθήματα δυσκολεύουν την επικοινωνία μας αφού χρησιμοποιούμε με
λανθασμένο τρόπο κάποιες λέξεις. Επειδή, όμως, οι λέξεις αποτυπώνουν
με ήχο και εικόνα τη σκέψη μας (Σημαίνον - Σημαινόμενο) καθίσταται
κατανοητό πόσο προσεκτικοί πρέπει να είμαστε ως πομποί λόγου.
Όταν
οι λέξεις χρησιμοποιούνται (γραμματικά, συντακτικά, νοηματικά…)
λανθασμένα τόσο στον προφορικό όσο και στον γραπτό λόγο μας δεν μάς εκθέτουν
μόνον ως υποκείμενα του λόγου αλλά προκαλούν στο
δέκτη σύγχυση και πολλές φορές καθίστανται και
αιτία παρεξηγήσεων. Εξάλλου ο πλούτος του λόγου μας και η σωστή χρήση των
λέξεων φανερώνει και την εσωτερική ποιότητά μας. Κι αυτό γιατί όσα
γνωρίζουμε και όσα κοινοποιούμε (προφορικά ή γραπτά) αντλούνται από
το corpus-σώμα του γλωσσικού-λεξιλογικού αποθέματός μας.
Ποιος
θα μπορούσε να αγνοήσει ή να παραβλέψει τις δύο εμβληματικές φράσεις-θέσεις
των Αντιφώντα και Wittgenstein που αποτελούν τα θεμέλια της
γλωσσολογίας και της τέχνης -τεχνικής της γλωσσικής μας επικοινωνίας;
α. «Αρχή
Σοφίας η των Ονομάτων Επίσκεψις»
β.
«Τα όρια της Γλώσσας μας σημαίνουν τα όρια του Κόσμου μας»
Αν,
λοιπόν, η παιδεία και σοφία μας προϋποθέτουν τη σωστή γνώση
και χρήση του νοηματικού πυρήνα των λέξεων (α) και ταυτόχρονα η
παραδοχή πως ο κόσμος μας φτάνει μέχρι εκεί που φτάνει και η γλώσσα
μας, οι λέξεις μας (β), τότε δύσκολα μπορούμε να αρνηθούμε πως
είμαστε δημιουργήματα των λέξεών μας.
Όσα
ξέρω, δηλαδή, είναι αυτά για τα οποία έχω λέξεις. Ο κόσμος μας είναι
αυτός που μπορούμε να τον εκφράσουμε γλωσσικά. Ό,τι άλλο υπάρχει μέσα μας
και δεν μπορούμε να το εκφράσουμε με λέξεις, είναι σαν να μην υπάρχει ή υπάρχει
σε μία νεφελώδη κατάσταση.
Ο
κίνδυνος της Οργουελικής «Νέας Ομιλίας» και της «Διπλής
Σκέψης» είναι πάντα υπαρκτός ακόμη και τώρα που ο «Μεγάλος Αδελφός» φαίνεται
να μην έχει πρόσβαση στο Γλωσσικό μας σύστημα, αφού το «Υπουργείο Αλήθειας» έπαψε
να υφίσταται.
«Δεν βλέπεις ότι
ο όλος ο σκοπός της Νέας Ομιλίας είναι να στενέψει τα όρια της Σκέψης; Στο
τέλος θα κάνουμε κυριολεκτικά αδύνατο το έγκλημα της σκέψης, γιατί δεν θα
υπάρχουν λέξεις για να το εκφράσει κανείς. Κάθε χρόνο ολοένα και λιγότερες
λέξεις, και οι ορίζοντες της συνείδησης ολοένα και θα στενεύουν». (1984).
Ίσως το παρακάτω παράδειγμα θα βοηθούσε να καταλάβουμε την αξία του να γνωρίζουμε σωστά το νοηματικό φορτίο και την οικογένεια των λέξεων και να τις χρησιμοποιούμε σωστά με στόχο την αποτελεσματικότερη επικοινωνία μας με τον περίγυρό μας.
