Φώτα
ή Θεοφάνια. Από τις μεγάλες μέρες του Εορτολογίου μας. Γιορτή λαμπρή και
χαρούμενη, με μήνυμα θριάμβου για το κλείσιμο του Δωδεκαήμερου και ελπίδας για
τη νέα εποχή που έρχεται.
Την
παραμονή των Φώτων, του Σταυρού, ο παππάς με ένα παπαδοπαίδι περνούσε από σπίτι
σε σπίτι και το αγίαζε. Φορούσε πετραχήλι και κρατούσε στο ένα χέρι το σταυρό με
το βασιλικό και στο άλλο το κακαβάκι με το αγιασμένο νερό. Το παπαδοπαίδι
κρατούσε κι αυτό ένα κακαβάκι μεγαλύτερο για τα τυχερά του παππά: κοψίδια,
λουκάνικα, λίπα, και, βέβαια, κλούρα φωτίσια για τον παππά. Όλα αυτά
φορτώνονταν σε ένα γαϊδουράκι που συνόδευε κι αυτό όλη την ιεροτελεστία. Τα
λουκάνικα δεν «έκανε» να τα φάνε, αν
δεν τα ευλογούσε πρώτα ο παπάς. Με όλη αυτήν τη διαδικασία πίστευαν ότι φεύγουν
και τα παγανά μια για πάντα.
Η
γιορτή των Φώτων γιορταζόταν με ευλάβεια και λαμπρότητα. Ανήμερα πηγαίνανε όλοι
στην εκκλησία, μικροί και μεγάλοι. Όλοι με καθαρά και καινούργια ρούχα, για να
τα φωτίσουν. Λαμπροφορεμένος κι ο παππάς, λαμπρά και τα ξεφτέρια. Οι
ηλικιωμένοι, οι άντρες κυρίως, κρατούσαν στο χέρι τους μια μικρή πετσέτα
κομποδιασμένη, όπου μέσα είχε λίγο καλαμπόκι, λίγο σιτάρι και λίγο αλάτι,
κρατούσαν κι ένα μπουκάλι με νερό. Την ώρα του αγιασμού τα άφηναν «καταή», κάτω από τον παντοκράτορα.
Έλυναν τον κόμπο της πετσέτας και τα αγίαζε ο παπάς με το σταυρό και με το
ματσάκι βασιλικό.
Όλοι οι εκκλησιαζόμενοι με την απόλυση της εκκλησίας, σχηματίζοντας μια μεγάλη πομπή, κατευθύνονταν προς το κεντρικό αρτεσιανό. Στα χέρια τους κρατούσαν όλες τις εικόνες του ναού της ενορίας, αλλά και τις δικές τους που είχαν στα εικονίσματά τους στο σπίτι. Προπορεύονταν τα ξεφτέρια, ο παπάς κι ψαλτάδες. Στη μεγάλη «κοπάνα» του αρτεσιανού γινόταν η κατάδυση του σταυρού κι ο αγιασμός των υδάτων. Στο ίδιο νερό βάπτιζαν κι όλες τις εικόνες. Μετά, με ένα μπουκαλάκι αγίασμα και τις εικόνες στο χέρι γύριζαν στο σπίτι.
Με
το αγίασμα ράντιζαν όλο το σπίτι, τον σταύλο, το μαντρί, τα δέντρα, τα σιτάρια
και τα αμπέλια. Έβαζαν και λίγο στο στόμα όλα τα μέλη της οικογένειας. Πίστευαν
ότι το αγίασμα είχε δύναμη θεραπευτική, καθαρτήρια και γονιμοποιό. Το ίδιο
βέβαια πιστεύουμε και σήμερα.
Το
μεσημεριάτικο φαγητό ήταν το ίδιο για όλα τα σπίτια, ήταν η λεγόμενη
λουκανικοτηγανιά: λουκάνικα τηγανισμένα με κοψίδια, και κρασί ντόπιο.
Σπανιότερα έφτιαχναν και τυρόπιτα. Όλο το χωριό μοσχοβολούσε ίδια μυρουδιά.
Το
απόγευμα και ως το βράδυ ακολουθούσε σεργιάνι με χορό στην πλατεία. Το ίδιο
σεργιάννι αποτελούσε και αφορμή για νυφοδιάλεγμα. Το βράδυ φαγοπότι και
κρασοκατάνυξη στους εορτάζοντες: στο Φώτη, την Φώτο, τη Φανή, τη Φανίτσα, την Ουρανία.
«Κι απόφωτα άρχιζαν
πάλι ο κόσμος να βρίσκουν τη σειρά τους, να κοιτάν τς δλειές τους».
