Οι λαουτιέρηδες του Βαλτινού

 

Ο χρόνος αποκαθιστά συχνά ανθρώπους που στο παρελθόν η προσφορά τους είχε αγνοηθεί, είχε αδικηθεί … Κάποτε, ωστόσο, συμβαίνει και το ακριβώς αντίθετο: μπορεί δηλαδή, με την πυκνή ομίχλη του να σκεπάσει, να κρύψει από τις επόμενες γενιές το έργο εκείνων που κανονικά θα έπρεπε να έχουν περίοπτη θέση στα βιογραφικά λεξικά και στη μνήμη μας.

Αυτή η περίεργη ομίχλη έκρυβε επιμελώς, από όλους μας, τους παραδοσιακούς οργανοπαίχτες της περιοχής μας και άφηνε ένα κομμάτι της κοινωνικής ζωής του τόπου μας ξεχασμένο και άγνωστο.

Εδώ αναφερόμαστε στους προπάτορες της παραδοσιακής μουσικής, λαουτιέρηδες του Βαλτινού, τον Ευάγγελο Καλαμπάκα και τον Δημήτριο Μαντέλα.

Ασχολήθηκαν επαγγελματικά με το δημοτικό τραγούδι, έμαθαν να παίζουν λαούτο και κιθάρα και ταυτόχρονα τραγουδούσαν, καθώς το τραγούδι τους αποτελούσε το βασικότερο μέσο για την ψυχαγωγία, συνοδεύοντας τους ανθρώπους από τη γέννηση (νανούρισμα) ως το θάνατο (μοιρολόι).

Ο Ευάγγελος Καλαμπάκας (1914-1983) έμαθε λαούτο, όταν παντρεύτηκε με την γυναίκα του Φανή Ντούτσια από το χωριό Βασιλική, καθώς σ’ αυτή την οικογένεια ήταν σχεδόν όλοι μουσικοί. Έτσι ο Ευάγγελος Καλαμπάκας, που μέχρι τότε εργάζονταν ως σιδηρουργός, έμαθε από τα κουνιάδια του σιγά σιγά το όργανο και άρχισε να παίζει ώστε να συμπληρώνει το εισόδημά του.

Από την οικογένεια Καλαμπάκα με τη μουσική ασχολήθηκαν τα αδέρφια, Νίκος Καλαμπάκας (1944-2013), ο οποίος έπαιζε κλαρίνο και Γιώργος Καλαμπάκας, ο οποίος έπαιζε λαούτο, ακορντεόν, κιθάρα και τραγουδούσε. Ακολουθώντας τα βήματα του πατέρα τους, και τιμώντας την οικογενειακή παράδοση, κληροδότησαν και αυτοί στα παιδιά τους τη μουσική τέχνη τους. Έτσι την παραδοσιακή μουσική ακολούθησαν και τα παιδιά του Νίκου Καλαμπάκα, ο Βαγγέλης, που τραγουδούσε, ο Κώστας που έπαιζε ντράμς και ο μικρότερος ο Χρήστος με το τραγούδι.

Την ίδια εποχή και παράλληλα με τον Ευάγγελο Καλαμπάκα ξεκίνησε το λαούτο και ο Δημήτριος Μαντέλας (1919-1993). Ο Μήτσιος Μαντέλας, όπως τον αποκαλούσαν, υπήρξε αυτοδίδακτος μουσικός, λαουτιέρης, ο οποίος μετέδωσε κι αυτός την τέχνη του στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς του. Ο γιος του, ο Ηλίας, έπαιζε ακορντεόν και αρμόνιο, ενώ ο ανεψιός του Χρυσόστομος Στεφ. Μαντέλας έπαιζε κιθάρα.

Ο κλώνος του οικογενειακού δέντρου επεκτείνεται, καθώς ο Δημήτριος Μαντέλας ήταν παντρεμένος με την αδελφή του πατέρα, του ακορντεονίστα και αρμονίστα, Γιάννη Γεωργίου και του τραγουδιστή Βαγγέλη Γεωργίου. Η γυναίκα του Γιάννη Γεωργίου Αρετή, κατάγεται από τη μουσική οικογένεια Καμινιώτη από το χωριό Καλογριανά Καρδίτσας.

Οι δυο λαουτιέρηδες, ο Ευάγγελος Καλαμπάκας και ο Μήτσιος Μαντέλας, έπαιζαν πολλές φορές στο ίδιο συγκρότημα, αλλά συνταιριάζονταν και με πολλούς άλλους οργανοπαίχτες και κάνανε τα δικά τους συγκροτήματα ο καθένας.