«Τρίκαλα...τότε και τώρα…» Συνέντευξη με αφορμή το Λεύκωμα του Δημήτρη Τσιγάρα

Ο Δημήτρης Τσιγάρας είναι γραφίστας, ζει και εργάζεται στα Τρίκαλα.

Ασχολείται γενικότερα με τις καλές τέχνες. Έχει εκδώσει διάφορα βιβλία, μεταξύ αυτών και το λεύκωμα με τον τίτλο «Τρίκαλα...τότε και τώρα…», το οποίο στάθηκε αφορμή για μια συνέντευξη με τη Βέρα Μπαλαμίτσα.

«Τρίκαλα...τότε και τώρα…» ένας τίτλος που προσδιορίζει μια χρονική περίοδο σε έναν συγκεκριμένο τόπο και συνοψίζει την κεντρική ιδέα μιας προσωπικής δημιουργίας. Ένα συλλεκτικό λεύκωμα για την περιοχή των Τρικάλων.

Κύριε Τσιγάρα, πόσος κόπος και χρόνος απαιτήθηκε για τη ολοκλήρωση αυτής της έκδοσης;

Η δημιουργία ενός έργου, σε σχέση με το χρόνο και τις δυσκολίες, εξαρτάται από πολλούς παράγοντες.

Λένε πως, όταν η προσέγγιση, στην οποιαδήποτε ενασχόληση, εμπεριέχει το στοιχείο του ερωτισμού, τότε τα πράγματα εξελίσσονται και πραγματοποιούνται εύκολα και γρήγορα. Η σχέση μου με την τέχνη, φροντίζω, συνήθως να είναι ερωτική και ως εκ τούτου, η ενασχόληση γίνεται ευχάριστη και δημιουργική.

Με σύμμαχο, λοιπόν, το μεράκι και την αγάπη για την ιστορία και τον πολιτισμό του τόπου μας, ο κόπος μετατράπηκε σε ευχαρίστηση, ο χρόνος έγινε ακατάληπτος και το λεύκωμα ολοκληρώθηκε χωρίς να το καταλάβω.

Πως προέκυψε η ιδέα για την δημιουργία του λευκώματος με τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά στοιχεία; Οι αποτυπώσεις των εικόνων έγιναν μ΄ αυτό το σκοπό, στοχευμένα ή η ιδέα εξελίχθηκε στην πορεία;

Η ιδέα της δημιουργίας του λευκώματος ξεκίνησε την στιγμή που αντιλήφθηκα ότι είχα ζωγραφίσει ένα αρκετά μεγάλο αριθμό εικόνων, που θα μπορούσε να αποτελέσει την θεματολογία ενός τέτοιου έργου. Έτσι στη συνέχεια οργάνωσα το ενδιαφέρον μου προς την κατεύθυνση της δημιουργίας του συγκεκριμένου λευκώματος, αναζήτησα το απαραίτητο υλικό και η εργασία έγινε στη συνέχεια μεθοδευμένα και στοχευμένα.

Πόσο δύσκολο ή εύκολο ήταν να αντλήσετε πληροφορίες και υλικό, καθότι η θεματολογία του έργου σας αφορά και σε παλαιότερα ιστορικά στοιχεία των Τρικάλων;

Πηγή έμπνευσης αυτού του έργου αποτέλεσε, ένα πλήθος διαφόρων παλιών φωτογραφιών, οι οποίες, ευτυχώς, διέρρηξαν το φράγμα του χρόνου και διέσωσαν σημαντικές πληροφορίες για το αστικό περιβάλλον της πόλης των Τρικάλων. Ότι δεν έσβησε στο διάβα του, ο χρόνος -αλλά άφησε τα σημάδια του- αποτυπώθηκε σε δικές μου φωτογραφίες, που στη συνέχεια φιλοτεχνήθηκαν, έγιναν ασπρόμαυρες εικόνες - σκίτσα - και αποτέλεσαν το εικαστικό μέρος του λευκώματος.

Οι πληροφορίες και τα ιστορικά στοιχεία αντλήθηκαν από πηγές και βιβλιογραφία διαφόρων εκδόσεων, οι οποίες αναφέρονται στο λεύκωμα.

Παρατηρώντας τις εικόνες του λευκώματος μπορεί να διαπιστώσει κανείς, ότι στα σχέδιά σας δεν προσπαθήσατε να ωραιοποιήσετε τις καταστάσεις, αλλά αποδώσατε ρεαλιστικά και πιστά τα «σημάδια» της εποχής. Το θεωρήσατε απαραίτητο;

Όταν επιχειρείται να αποδοθεί, η φυσιογνωμία ενός τόπου σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, με μια συγκεκριμένη θεματική, δηλαδή, την αισθητική του αστικού περιβάλλοντος, η οποιαδήποτε υπερβολή, είτε απόκρυψης, είτε υπερτόνισης στοιχείων, θα αποτελούσε αλλοίωση της πραγματικότητας και, ως εκ τούτου, το αποτέλεσμα θα ήταν επίπλαστο.

Κάτι τέτοιο δεν με ενδιέφερε. Η προσπάθειά μου σκόπευε, όσο γίνεται πιο κοντά, στην αποτύπωση της πραγματικότητας.

Σήμερα, τα ανώνυμα κτίρια των πολυκατοικιών κυριαρχούν και χαρακτηρίζουν την αισθητική της πόλης μας. Γιατί πλέον δεν γίνονται όμορφες κατασκευές, λειτουργικές και αισθητικά εναρμονισμένες με το περιβάλλον.

Πιστεύετε ότι είναι θέμα έλλειψης αισθητικής ή οικονομικής και πολιτισμικής κρίσης;

Το θέμα, νομίζω, έχει να κάνει με την έννοια της αισθητικής. Ο τρόπος ζωής, ο πολιτισμός μας, η αισθητική μας, μας χαρακτηρίζουν και ανάλογα επηρεάζουν και διαμορφώνουν το περιβάλλον στο οποίο ζούμε.

Σήμερα, ίσως οι προτεραιότητές μας να είναι άλλες και να απέχουμε από την έννοια του ωραίου. Οι λειτουργίες που σχετίζονται με το γούστο, δηλαδή, οι αισθήσεις, η φαντασία και η κρίση μάλλον μας αφήνουν αδιάφορους.

Αυτό είναι ένα θέμα, που και μέσα από τις σελίδες του λευκώματος τίθεται ως προβληματισμός, αλλά ταυτόχρονα και ως προτροπή: να αναρωτηθούμε για την αισθητική του τόπου μας, να συγκρίνουμε το παλιό με το καινούργιο, τι ήταν πράγματι αναγκαίο να καταστραφεί προς χάρη της εξέλιξης, πόσο σεβασμό δείξαμε στην ιστορία του, ποια μέτρα θα μπορούσαν να ληφθούν για την αναβάθμιση της σύγχρονης ζωής στον αστικό χώρο και έχοντας ως στόχο την αρμονία, να αντιληφθούμε την ομορφιά και την πρακτικότητα των στοιχείων.

Παλιότερα οι διάφορες εκθέσεις ζωγραφικής γίνονταν σε αίθουσα του δημαρχείου, στο κέντρο της πόλης, όπου το φιλότεχνο κοινό σε μια στάση της βόλτας του είχε την δυνατότητα να τις επισκεφτεί.

Σήμερα, οι απομακρυσμένοι χώροι όπως το Τζαμί, ο Μύλος του Ματσόπουλου κλπ., μήπως λειτουργούν αποτρεπτικά στην αυθόρμητη επαφή των πολιτών με τα πολιτιστικά δρώμενα;

Για την πολιτιστική παρέμβαση της πολιτείας, δεν είναι το πρόβλημα η διάρθρωση των πολιτιστικών δομών στον αστικό χώρο. Το θέμα είναι να υπάρχουν σε επάρκεια οι διάφορες δομές, να χρηματοδοτούνται και να υπάρχει στρατηγικός στόχος πολιτισμού και παιδείας, δίνοντας βάση στην ενεργητική προσέγγιση της γνώσης και όχι να περιορίζονται απλά στη διοργάνωση εκδηλώσεων, οι οποίες αφήνουν μόνο πρόσκαιρες εντυπώσεις.

Με αφορμή των εκδηλώσεων της «Ναυτικής Εβδομάδας», που έγιναν στα Τρίκαλα το 1988, στήθηκε ο Ανδριάντας του Κων/νου Κανάρη σε κεντρικό σημείο της πόλης, (σκίτσο, του οποίου υπάρχει στο λεύκωμά σας). Πολλοί συμπολίτες μας σχολιάσανε επικριτικά αυτή την ενέργεια, με τη λογική ότι δεν ταιριάζει ένας ναυτικός με την πεδινή και ορεινή ιστορία της περιοχής. Πιστεύετε ότι τέτοιες ενέργειες πλήττουν τον πολιτισμό;

Η απόδοση τιμών προς τους ήρωες και τους ευεργέτες, σε κάθε τόπο, γίνεται με μια καθοριζόμενη διαδικασία αξιολόγησης του ηρωισμού ή της προσφοράς τους, από την τοπική αυτοδιοίκηση, η οποία εκφράζει τη συλλογική συνείδηση των πολιτών.

Εκείνο που έχει μεγάλη σημασία και αξία είναι η ωφελιμότητα των πράξεων και των προσφορών, των τιμώμενων και όχι η καταγωγή τους. Γι’ αυτό άλλωστε κατά καιρούς ανάλογες τιμές έχουν αποδοθεί και σε ξένους, φιλέλληνες, που βοήθησαν ή αγωνίστηκαν για τον τόπο αυτό.

Αλλά και λάθος να ήταν η ενέργεια αυτή, δεν θα πρέπει να στεκόμαστε στα ελάχιστα τυχόν λάθη, που έτσι κι αλλιώς και αυτά σε μια πόλη θα υπάρξουν.

Η διαχρονικότητα της ποιότητας, έχει αξία, η οποία εξασφαλίζεται από το ολικό άθροισμα της ποιότητας των ανθρώπων και των έργων τους, σε μια εποχή, με κατεύθυνση στην αειφορία των πόλεων προς το διηνεκές.

Ως πολυπράγμων, και ως άνθρωπος της τέχνης και του πολιτισμού, τι είναι για σας «Πολιτισμός»;

Πως θα μπορούσε να αναδειχθεί σε όλα τα επίπεδα και να «φανεί» στην πόλη και στους κατοίκους της; 

Ο πολιτισμός αποτελεί έκφραση της ζωής του ανθρώπου και σύμφωνα με την άποψη του Edward Burnet, «σύνθετο σύνολο που περιλαμβάνει τη γνώση, την πίστη, την τέχνη, το νόμο, τα ήθη και τα έθιμα και άλλες δεξιότητες που απέκτησε ο άνθρωπος ως μέλος μιας κοινωνικής ομάδας» και διαμορφώνεται σταδιακά από τους κοινωνικούς όρους που τον προσδιορίζουν.

Η πολιτισμική ανάπτυξη των ανθρώπων επιτυγχάνεται με την πολιτιστική δράση (υλικά και πνευματικά έργα, δραστηριότητες και έθιμα) και την πνευματική καλλιέργεια (παιδεία, μόρφωση, αισθητική, εκλέπτυνση συμπεριφοράς, αξίες, παραδόσεις) που η συνισταμένη τους διαμορφώνει τον τρόπο ζωής των ανθρώπων κατά τόπους.