Το τεστ Παπανικολάου δεν είναι γυναικολογική εξέταση

Του Αθανασίου Μπαρτζιώκα

Μαιευτήρας – Χειρουργός Γυναικολόγος

Μετά λύπης μου διαπιστώνω τα τελευταία χρόνια πως οι περισσότερες εκ των γυναικών που πραγματοποιούν ΤΕΣΤ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ σε προγράμματα μαζικού ελέγχου (μονάδες του ΕΟΠΥΥ, κινητές μονάδες σε πλατείες χωριών ή σε αγροτικά ιατρεία και σε αυτοκινούμενες μονάδες – τροχόσπιτα), θεωρούν πως έχουν ολοκληρώσει πλήρως τον γυναικολογικό τους έλεγχο. Έτσι για πολλά χρόνια δεν επισκέπτονται τον γυναικολόγο τους, με αποτέλεσμα σοβαρά προβλήματα να διαφεύγουν της προσοχής τους. Με αφορμή αυτή τη διαπίστωση θα ήθελα ενημερωτικά να αναφέρω τα εξής.

Είναι αλήθεια πως μαζικά προγράμματα screening με ΤΕΣΤ ΠΑΠ σε διάφορες χώρες του κόσμου που πραγματοποιήθηκαν στο παρελθόν ελάττωσαν την εμφάνιση του καρκίνου του τραχήλου, γιατί αυτός ανιχνεύονταν σε προ-καρκινικά στάδια. Όμως:

1). Το ΤΕΣΤ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ είναι μια εξέταση που σχετίζεται μόνο με τις παθήσεις του τραχήλου της μήτρας και όχι με ολόκληρο το γεννητικό σύστημα της γυναίκας. Στα προγράμματα μαζικού ελέγχου συνήθως οι γυναίκες δεν έρχονται σε επαφή και επικοινωνία με ειδικό γυναικολόγο και δεν τους δίνεται η δυνατότητα να συζητήσουν τυχόν απορίες ή να αναφέρουν συμπτώματα που μπορεί να είναι ιδιαιτέρως σημαντικά για την υγεία τους.

2). Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, αν και εμφανίζεται σε μικρότερες ηλικίες 35 – 50 ετών, είναι ο τρίτος σε σειρά γυναικολογικός καρκίνος ακολουθώντας τον καρκίνο του ενδομητρίου και των ωοθηκών και μακράν σε συχνότητα εμφάνισης από τον καρκίνο του μαστού που είναι και ο πιο συχνός στο γυναικείο πληθυσμό.

3).Το ΤΕΣΤ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ακόμη και στα εμπειρότερα χέρια, έχει ευαισθησία περίπου 50% - 60%.Αυτό σημαίνει ότι 40 στα 100 ΤΕΣΤ θα έχουν παθολογικά κύτταρα τα οποία για πολλούς λόγους δεν θα γίνουν ορατά. Για το λόγο αυτό πρέπει οι γυναίκες να υποβάλλονται κάθε χρόνο σε αυτή την εξέταση προκειμένου η ευαισθησία της να ξεπερνά το 99 %. Σε μερικές ειδικά περιπτώσεις(γυναίκες στην εμμηνόπαυση) το υλικό που λαμβάνεται δεν είναι επαρκές και πρέπει το ΤΕΣΤ ΠΑΠ να επαναλαμβάνεται σε 2 – 4 μήνες.

4).Ταυτόχρονα με τη λήψη του ΤΕΣΤ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ λόγω των ευρημάτων της κλινικής εξέτασης ή του ιστορικού της γυναίκας χρειάζεται πολλές φορές η λήψη καλλιεργειών κολπικού ή τραχηλικού υγρού, προσδιορισμός από τις τραχηλικές

εκκρίσεις ειδικών μικροβιακών παραγόντων με σύγχρονες PCR τεχνικές, και εφαρμογή ειδικών φαρμακευτικών ουσιών ή καταστροφικών τεχνικών (κρυοπηξία – διαθερμία - βιοψία) σε δερματικές αλλοιώσεις των έξω γεννητικών οργάνων.

5).Το ίδιο το ΤΕΣΤ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ συμπληρώνεται πολλές φορές από την κυτταρολογία υγρής φάσης (THIN PREP), την ανίχνευση των τύπων του ιού των κονδυλωμάτων με HPV – TEST – DNA (γυναίκες άνω των 30 ετών), την κολποσκόπηση η οποία και οδηγεί μετά από βιοψία του τραχήλου στην τελική διάγνωση και πιο σπάνια την ενδοτραχηλική απόξεση ή και εκτομή μικρού τμήματος του τραχήλου όταν το ΤΕΣΤ ΠΑΠ και η κολποσκόπηση δίνουν ελλιπείς πληροφορίες.

6).Το ΤΕΣΤ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ πρέπει από όποιον και εάν λαμβάνεται να προσκομίζεται μετά την λήψη των αποτελεσμάτων, από τη γυναίκα στο γυναικολόγο της και να ακολουθεί πλήρης λήψη ιατρικού ιστορικού και ολοκληρωμένη γυναικολογική εξέταση.

Η γυναικολογική εξέταση περιλαμβάνει:

Λεπτομερής λήψη ατομικού – οικογενειακού – γυναικολογικού και μαιευτικού ιστορικού, επισκόπηση – ψηλάφηση των έξω γεννητικών οργάνων, επισκόπηση του κόλπου και του τραχήλου και λήψη του ΤΕΣΤ ΠΑΠ, γυναικολογικό κολπικό υπέρηχο

ή και διακοιλιακό υπέρηχο πολλές φορές που εάν χρειάζεται συνοδεύονται από ψηλάφηση της κοιλιακής χώρας και αμφίχειρη γυναικολογική εξέταση. Ο έλεγχος της ασθενούς πρέπει πάντα να συνοδεύεται από ψηλάφηση των μαστών της γυναίκας. Ο ειδικός γυναικολόγος μπορεί επίσης να επισημάνει παράγοντες κινδύνου για την ύπαρξη οστεοπενίας – οστεοπόρωσης ή να εντοπίσει σημεία και συμπτώματα θυρεοειδοπάθειας ή οποιασδήποτε άλλης πάθησης, παραπέμποντας την ασθενή

στον αρμόδιο συνάδελφο που θα προσεγγίσει πιο διεξοδικά το πιθανό πρόβλημα (ενδοκρινολόγο, ορθοπεδικό, χειρουργό, ουρολόγο, ακτινολόγο, κλπ).

Πολύ σημαντικό είναι επίσης να δοθεί χρόνος ώστε η γυναίκα να υποβάλλει ερωτήσεις στο γιατρό της και να συζητήσει μαζί του για θέματα ατομικής υγιεινής, αντισύλληψης, υπογονιμότητας, προβλήματα κλιμακτηρίου και εμμηνόπαυσης, ή

προβλήματα που σχετίζονται με ακράτεια ούρων – πρόπτωσης μήτρας – χαλάρωσης του κόλπου.

Από όλα τα παραπάνω γίνεται απόλυτα εμφανές ότι το ΤΕΣΤ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ μόνο του δεν επαρκεί. Όλες οι γυναίκες πρέπει να φροντίζουν να λαμβάνουν ολοκληρωμένες υπηρεσίες υγείας από ειδικούς γυναικολόγους τόσο στο δημόσιο σύστημα υγείας (νοσοκομεία – κέντρα υγείας), όσο και στον ιδιωτικό τομέα ο οποίος διαθέτει πληθώρα συναδέλφων.