Για την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης

Η κρίση, βούτυρο στο ψωμί του ποιητή

Η ​​Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 21 Μαρτίου. Η ιδέα ανήκει στον ποιητή Μιχαήλ Μήτρα, ο οποίος το 1997 πρότεινε στην Εταιρεία Συγγραφέων να υιοθετηθεί ο εορτασμός της ποίησης στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες και να οριστεί συγκεκριμένη ημέρα γι’ αυτόν τον εορτασμό. Η πρώτη Ημέρα Ποίησης γιορτάστηκε πριν από είκοσι χρόνια, το 1998 στην Αθήνα, στο παλιό ταχυδρομείο της πλατείας Κοτζιά. Το 1999 ο συγγραφέας Βασίλης Βασιλικός, πρέσβης της Ελλάδας στην UNESCO, εισηγήθηκε στο εκτελεστικό συμβούλιο του Οργανισμού η 21η Μαρτίου να ανακηρυχθεί Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης. Η Γαλλία, η Ιταλία, η Τυνησία και άλλες χώρες της Μεσογείου υποστήριξαν την εισήγηση και η ελληνική πρόταση υπερψηφίστηκε.

Η ποίηση, η καλή ποίηση, μας συνδέει με την αλήθεια από την οποία είμαστε αποκομμένοι ως κοινωνία, ως χώρα, ως συλλογικότητες, ως άτομα. Είμαστε αποκομμένοι, όπως όταν κόβουμε τη γλώσσα κάποιου για να μη μιλά ή τα χέρια για να μη γράφει επειδή μας ενοχλούν τα λόγια του ή τα γραπτά του.

Η ποίηση, για να μπορεί να συγκινεί τον μέσο άνθρωπο, θα πρέπει να καθρεφτίζει τις αντιφάσεις και τους παραλογισμούς του σύγχρονου κόσμου. Οτι ο πλανήτης Γη δεν πάει καλά δεν χρειάζεται μεγάλη φιλοσοφία για να το αντιληφθεί κανείς. Αρκεί μια ματιά να ρίξουμε τριγύρω: ο νεολαϊκισμός σε έξαρση: στην Αμερική ένας ζοφερός νάρκισσος δισεκατομμυριούχος έχει αναλάβει να εκπροσωπεί τη μεσαία τάξη και τα λαϊκά στρώματα, πολεμώντας τις «πολιτικές ελίτ». Στην Ιταλία ένας εξηνταβελόνης μισογύνης δισεκατομμυριούχος πιθανόν να μοιραστεί με την άκρα δεξιά την εξουσία. Στη Ρωσία ένας χαρισματικός εθνικιστής που δεν φημίζεται ως υπερασπιστής της ελευθερίας του Τύπου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, έχει πάρει μονότερμα το τιμόνι της χώρας του. Πολλές χώρες και όχι μόνο η Ελλάδα, δεν είναι πια κανονικές χώρες.

Ο κόσμος μοιάζει με άδειο κέλυφος. Ο μισός πλανήτης είναι οργισμένος κατά της πολιτικής του ηγεσίας. Γίνονται εκλογές και οι κάλπες καταλύουν τη δημοκρατία, αφού οι εκλεγμένοι ηγέτες εκτρέπονται. Το ένα τέταρτο του πλανήτη τελεί υπό συνεχή βιασμό λόγω φτώχειας, εμφυλίων συρράξεων, πολέμων, κοινωνικών αναταραχών και λόγω έλλειψης ζωτικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι οικονομικές ελίτ, με διάφορα γεωπολιτικά προσχήματα, δεν διστάζουν να αιματοκυλούν χώρες, έθνη και λαούς προς χάριν ιδίων συμφερόντων.

Ασφαλώς η ποίηση δεν είναι το διαγνωστικό κέντρο του ψυχισμού του σύγχρονου ανθρώπου, αλλά σκοπός της είναι, κατά τον Πολωνό ποιητή Τσέσλαφ Μίλος, «να μας θυμίζει πόσο δύσκολο είναι να παραμείνει κανείς ο εαυτός του». Γιατί μόνο αν φύγουμε από τον ατομισμό και την ιδιοτέλεια μπορούμε να ανακαλύψουμε την ποίηση την αληθινή που λυτρώνει, που μας βγάζει από τα αδιέξοδα, που μας εξανθρωπίζει και μας οδηγεί στη χαρά που κρύβει μέσα της τον φόβο και την απελπισία.

Η ποίηση, αν είναι ειλικρινής, μας προσκαλεί στη ζωή, μας καλεί να τη χαρούμε με όλα της τα τρωτά, μας δίνει θάρρος να πιανόμαστε από κάπου όταν φουντώνει γύρω μας η μαυρίλα. Η ποίηση, αν είναι γνήσια, αν μιλά από τα μύχια του ποιητή, αν υμνεί τη ζωή με κέντρο τον άνθρωπο, τότε δεν αντιγράφει, δεν μιμείται, δεν επαναλαμβάνει στερεότυπα. Γιατί το ουσιώδες με την ποίηση είναι ο ποιητής να αναζητεί το ανεξερεύνητο. Αλλιώς, η ποίηση είναι μια στέρνα με πιράνχας έτοιμα να κατασπαράξουν όσους εντρυφούν μόνο στα υλικά θέματα της ζωής. Είναι η aletheia ή η αποκάλυψη του Heidegger.

Η ποίηση κάπου είναι κρυμμένη και μας ζητεί να την ανακαλύψουμε, να την αποκαλύψουμε και να της αποκαλυφθούμε, μας βοηθά να αντέξουμε τον πόνο και τη δυστυχία, τη δική μας και του συνανθρώπου. Η ουσιαστική ποίηση ενώνει τα χαμηλά με τα υψηλά, τον ταπεινό με τον αλαζόνα, τα γήινα με τα επουράνια, μας πάει κατευθείαν στη ρίζα των πραγμάτων, στα μυστήρια της ύπαρξης, στις διαβρώσεις της ανθρώπινης συνθήκης, πιστεύοντας στην ποσοτική και όχι στην ποιοτική χαλάρωση.

Ευτυχώς στην Ελλάδα καλή ποίηση υπάρχει, όχι εν αφθονία, αλλά υπάρχει σε κάποιες ποιητικές συλλογές. Και με την κρίση που περνάμε τελευταία βρίσκεται σε καλή φάση. Η κρίση είναι το βούτυρο στο ψωμί του καλού ποιητή. Σήμερα η ποίηση απαιτεί την επανίδρυση του κοινού νου και του αυτονόητου και μάχεται την πεζολογία και την κενότητα του ξύλινου λόγου των πολιτικών που μας αρρωσταίνει χωρίς να το καταλαβαίνουμε. Γιατί βγάζει τη γλώσσα στην όποια εξουσία και θίγει θέματα ταμπού.

Εντέλει ποίηση είναι η πιστωτική γραμμή πνευματικής στήριξης της ελληνικής κοινωνίας. Στα αδιέξοδα της ζωής αντιτάσσει την ειλικρίνεια, την αρετή, την ψυχική εγρήγορση, το όντως ηθικό πλεονέκτημα, όχι το ψευδεπίγραφο της τάχα μου Αριστεράς. Γιατί ζούμε σε ένα παράλληλο σύμπαν σαν να έχουμε πάρει διαζύγιο από την αλήθεια και τον περιβάλλοντα ζωτικό της χώρο.

Του Ντίνου Σιώτη