Ηθική αντίσταση μέσα στην Κατοχή: Το Βαλτινό που έγινε φως στο σκοτάδι

Η εισήγηση του Δημήτρη Τσιγάρα στο 13ο Συμπόσιο Τρικαλινών Σπουδών - Πρόταση για την ανέγερση μνημείου τιμής

Το Σάββατο 8 Νοεμβρίου 2025, στην αίθουσα του Δίδυμου Οθωμανικού Λουτρού - Μουσείου Τσιτσάνη στα Τρίκαλα, στο πλαίσιο του 13ου Συμποσίου Τρικαλινών Σπουδών του Φιλολογικού, Ιστορικού και Λογοτεχνικού Συνδέσμου (Φ.Ι.ΛΟ.Σ.), ακούστηκε μία από τις πιο συγκινητικές και ουσιαστικές εισηγήσεις.

Ο ερευνητής και ομιλητής Δημήτρης Τσιγάρας δεν μίλησε απλώς για τα χρόνια της Κατοχής. Αποκάλυψε την άγνωστη, σιωπηλή πλευρά του ηρωισμού: εκείνη που δεν κρατά όπλο, αλλά ψωμί. Όχι ηρωισμός των μετώπων, αλλά ηρωισμός της ανθρωπιάς.

«Θα μιλήσω για μια απάντηση στο σκοτάδι»

Με λόγο βιωματικό, σχεδόν ποιητικό, ο κ. Τσιγάρας μετέφερε το ακροατήριο στον ζόφο του χειμώνα 1941-42. Τότε που η Ελλάδα «δεν πολιορκήθηκε μόνο από στρατούς, αλλά και από την πείνα». Τότε που 100.000 άνθρωποι χάθηκαν από ασιτία - πολύ περισσότεροι απ’ όσους έπεσαν στα πεδία των μαχών.

Κι όμως, μέσα σε αυτή την εθνική νύχτα, ένα μικρό χωριό της Θεσσαλίας, το Βαλτινό Τρικάλων, έγινε φάρος ανθρωπιάς.

«Δεν είχαν περίσσευμα, είχαν έλλειψη. Δεν είχαν ασφάλεια, είχαν ανάγκη», τόνισε. Και όμως, οι κάτοικοι του χωριού, χωρίς υποχρέωση, χωρίς ανταμοιβή και χωρίς διαταγή, διέθεσαν το υστέρημά τους στα δημόσια συσσίτια, παραδίδοντας τα δικά τους σιτηρά.

Και η πράξη δεν σταμάτησε εκεί.

Με αυθόρμητο έρανο μεταξύ τους, συγκέντρωσαν 2.000 οκάδες επιπλέον σιτάρι, για να ενισχύσουν τους πεινασμένους συνανθρώπους τους.

«Δύο χιλιάδες οκάδες ανθρωπιάς.
Δύο χιλιάδες οκάδες αξιοπρέπειας.
Δύο χιλιάδες οκάδες ελπίδας», είπε χαρακτηριστικά.

Τιμή από την ίδια την Ιστορία

Την πράξη αυτή είχε αναγνωρίσει δημόσια ο τότε Νομάρχης Τρικάλων Σάββας Χώτζης, υπογραμμίζοντας πως «η Κατοχή μπορεί να κατακτά χώματα, δεν κατακτά όμως ψυχές».

Ο ομιλητής ανέδειξε την ουσία: ότι αυτή η κίνηση δεν ήταν απλώς φιλανθρωπία. Ήταν ηθική αντίσταση. Ήταν η απόδειξη ότι ακόμη και όταν όλα καταρρέουν, ο άνθρωπος μπορεί να μείνει όρθιος. Να μείνει άνθρωπος.

Πρόταση για Μνημείο στο Βαλτινό

Σε έντονα φορτισμένη ατμόσφαιρα, ο κ. Τσιγάρας, απευθυνόμενος στον παριστάμενο Πρόεδρο της Τοπικής Κοινότητας Βαλτινού, κατέθεσε μια πρόταση-χρέος:

«Να ανεγερθεί μνημείο στο Βαλτινό. Όχι μεγαλοπρεπές, μα αληθινό, όπως και οι άνθρωποι που τιμά».

Ένα μνημείο που:

-Θυμίζει ότι η γενναιότητα μετριέται στο μέγεθος της ψυχής,

-Διδάσκει πως «δεν σωζόμαστε κρατώντας, αλλά προσφέροντας»,

-Κάνει μνήμη, όχι για δόξα, αλλά για τιμή.

Η σχετική μελέτη, όπως αποκάλυψε, έχει ήδη εκπονηθεί και θα παραδοθεί επισήμως στην Κοινότητα, ώστε να γίνει το επόμενο βήμα.

Ένα μάθημα που ξεπερνά τα σύνορα του τόπου

Η ιστορία του Βαλτινού δεν ανήκει μόνο στο Βαλτινό.
Ανήκει στα Τρίκαλα.
Ανήκει στην Ελλάδα.
Και τελικά - ανήκει στον άνθρωπο.

Γιατί σε εκείνα τα χρόνια του σκοταδιού, κάποιοι απέδειξαν ότι η αληθινή σωτηρία δεν βρίσκεται στα οχυρά, αλλά στις καρδιές. Ότι ο μεγαλύτερος πλούτος δεν φυλάσσεται, αλλά προσφέρεται. Ότι η ιστορία της ανθρωπιάς γράφεται όχι με μελάνι, αλλά με πράξεις.

Και όπως ειπώθηκε στο τέλος εκείνης της εισήγησης, σε μια φράση που αξίζει να μείνει κι αυτή στην Ιστορία:

«Οι άνθρωποι δεν μένουν αθάνατοι για όσα κέρδισαν, αλλά για όσα χάρισαν».

Για να διαβάσετε την εισήγηση πατήστε εδώ