Μνήμες από τη ζωή στο χωριό «Η μπόρα»

Του Χάρη Αγγελή

Με αφορμή τις έντονες βροχοπτώσεις που πέφτουν στην περιοχή μας, μου ήρθαν διάφορες αναμνήσεις από τα παλιά. 

Θυμάμαι πως και καλοκαιριάτικα έπιανε κάτι μπόρες πολύ ανακουφιστικές. Έβγαιναν μαύρα σύννεφα από το βουνό τον Κόζιακα κι εξαφάνιζαν τον καυτό ήλιο. Απότομα έπεφτε βροχή καθόρι. Γινόταν χαλασμός. Να τρέχουν μικροί και μεγάλοι να συμμαζέψουν ζώα, να σκεπάσουν σοδιές. Αστραπές και βροντές  θάμπωναν και ξεκούφαναν τον κόσμο. 

"Μαλώνει ο παππούς με τη βαβά" έλεγαν οι γιαγιάδες για να καθησυχάσουν τα παιδιά. Κεραυνοί έπεφταν όπου έβρισκαν. Παλιά όταν έπεσε ένας κεραυνός  στον πλάτανο πέρα στη Χαλκιά σκότωσε τρία παιδιά και έναν τον άφησε κουτσό. Ήταν άντρας μεγάλος και έκτοτε τον έλεγαν σιδερίτη, γιατί ο κεραυνός ήταν ένα σίδερο καυτό που έσκιζε τα δέντρα κατακόρυφα στη μέση και έκαιγε τα χορτάρια. Μετά έλιωνε γι’ αυτό δεν μπορούσαν να το βρουν.

Ο δάσκαλος στο σχολείο μας έλεγε: «Ποτέ να μην τρέχετε όταν πέφτουν κεραυνοί. Να ξαπλώνετε σε μια αυλακιά ώσπου να σταματήσει να αστράφτει και να μπουμπουνίζει». Κανένας όμως δεν το έκανε αυτό. Που να ξαπλώσεις στο χώμα, θα γίνεις «παπί». Κι όμως είχε δίκιο. 

Κάποια φορά που τα παιδιά έπαιζαν μπάλα στο λιβάδι έπιασε μια τέτοια μπόρα. Ποιος να παρατήσει το παιχνίδι; Ένας βοσκός έμεινε μόνο χαζεύοντας τα παιδιά και προσέχοντας τα πρόβατα. Φώναζαν, ξαναφώναζαν οι μεγάλοι, άδικος ο κόπος. Μια έντονη αστραπή κι ένας εκκωφαντικός κρότος  έσκισαν τον αέρα. Το κριάρι δίπλα στα παιδιά έπεσε νεκρό. Ευτυχώς είπαν οι άλλοι, που σώθηκαν και δυστυχώς ο τσοπάνος, που έμειναν χήρες τόσες προβατίνες.

Το χαλάζι ήταν ξεχωριστό φαινόμενο. Έκανε πολύ φασαρία πέφτοντας στα κεραμίδια, στους τσίγκους και στα δέντρα. Αν ήταν χοντρό σκέπαζε τον τόπο και τα παιδιά το άρπαζαν και το μασούσαν σαν στραγάλια. Λέγανε μάλιστα πως αν προλάβαινε ένας πρωτότοκος γιός  και έτρωγε τρία κομμάτια χαλάζι, τότε σταματούσε να ρίχνει άλλο χαλάζι.

Ιστορικό τεκμήριο «Κάρτα εγγραφής μετανάστη από το Βαλτινό»

Ένα αξιόλογο ντοκουμέντο που αφορά μετανάστη του Βαλτινού στην Αμερική το διάστημα 1877 έως 1897, το οποίο αποτελεί ιστορικό τεκμήριο για την καταγραφή, διάσωση και διάδοση της ιστορίας του Βαλτινού, ανέσυρε από το αρχείο του ο Αθανάσιος Μπρέντας και μας το έστειλε.

Πρόκειται για μια κάρτα εγγραφής του Θωμά Δημητρίου Σταμούλη (TOM  D. STAMULIS) η οποία βρέθηκε στις αμερικάνικες σελίδες ανεύρεσης αρχείων "Anchestry.com" και "Familysearch.org", στις οποίες μπορεί κανείς να έχει πρόσβαση σε διάφορα έγγραφα (λίστες επιβατών πλοίων, στρατιωτικά έγγραφα, απογραφές κτλ).

Ο Αθανάσιος Μπρέντας κατάγεται από την Πιαλία και ασχολείται επισταμένα με την έρευνα της τοπικής ιστορίας του τόπου μας. Έχει στην κατοχή του πολλά ιστορικά τεκμήρια τα οποία αποδελτιώνει σιγά σιγά και όπως μας είπε, προϊόντος του χρόνου, ότι αφορά στο χωριό μας, θα μας τα στείλει. Τον ευχαριστούμε θερμά.

Απαγόρευση κυκλοφορίας σε επαρχιακές οδούς του ν. Τρικάλων λόγω υπερχείλισης του Πηνειού

Με απόφαση του Αστυνομικού Διευθυντή Τρικάλων απαγορεύεται προσωρινά η κυκλοφορία όλων των οχημάτων και μέχρι να εκλείψουν οι λόγοι και εξασθενήσουν οι κρατούσες καιρικές συνθήκες, λόγω υπερχείλισης ποταμού και κάλυψης της Επαρχιακής Οδού μεταξύ των Δ.Δ. Βαλτινού και Δ.Δ. Δενδροχωρίου και συγκεκριμένα:

– Της Επαρχιακής οδού Παραποτάμου – Καλονέρου και στη διασταύρωση αυτής με την Επαρχιακή οδό Βαλτινού – Διαλεκτού & Επαρχιακή Οδό Μεγάρχης – Γενεσίου και στα δύο (2) ρεύματα κυκλοφορίας.

-Λόγω υπερχείλισης του ποταμού Πηνειού στο Δ.Δ Κλοκοτού, προσωρινή απαγόρευση κυκλοφορίας των οχημάτων στην Επαρχιακή οδό Κλοκοτού-Τρικάλων -Μαραθέας Καρδίτσας ( ύψος Γέφυρας Κλοκοτού).

Η κυκλοφορία θα διεξάγεται από εναλλακτικές διαδρομές σύμφωνα με τις υποδείξεις των τροχονόμων ή την υπάρχουσα κατά περίπτωση σήμανση.

Πλημμυρισμένο το Βαλτινό

Πλημμυρισμένα σπίτια, ζημιές στο οδικό δίκτυο και απόγνωση από τους πληγέντες πολίτες, αφήνει στο πέρασμα της η πρωτοφανής κακοκαιρία που ως κύριο χαρακτηριστικό της είχε τις έντονες και διαρκείς βροχοπτώσεις, αναφέρεται στο ρεπορτάζ της ανάρτησής του, το TV10 και παρουσιάζει το θέμα με διάφορες εικόνες «απείρου κάλλους» από το πλημυρισμένο Βαλτινό.

Από το περασμένο Σάββατο τα ποτάμια στα ριζά του Κοζιακα φούσκωσαν και υπερχείλισαν σε πολλά σημεία με αποτέλεσμα τεράστιοι όγκοι νερού να πλημμυρίσουν ακόμη και οικίες στα χωριά Βαλτινό, Δενδροχώρι και Ματσουκεικα. Στο σημείο της υπερχείλισης επιχειρούσαν από τις πρώτες πρωινές ώρες του Σαββάτου, μηχανήματα του Δήμου Τρικκαίων, της Περιφερειακής Ενότητας Τρικάλων αλλά και μισθωμένα μηχανήματα ιδιωτών, δίνοντας πραγματική μάχη για να κρατήσουν τα νερά μακριά από τους οικισμούς, κάτι που δεν επιτεύχθηκε στις περιπτώσεις που προαναφέραμε. Η μόνη ελπίδα για την αποφυγή περισσότερων δυσάρεστων καταστάσεων στρέφεται στις διαθέσεις του καιρού και στο σταμάτημα των βροχοπτώσεων.

Εικόνες από το πλημυρισμένο Βαλτινό

Με το ξημέρωμα της Δευτέρας, η κατάσταση στο Βαλτινό αλλά και σε ολόκληρο το νομό Τρικάλων βρίσκει και τις κατοικημένες περιοχές πνιγμένες και πλημυρισμένες από τα βροχόνερα. Ο Χρήστος Ιωάννου, ο Παναγιώτης Σταμούλης και ο Βασίλης Χύτας κατέγραψαν με το φακό τους κάποιες χαρακτηριστικές εικόνες που μαρτυρούν την κατάσταση που επικρατεί στο Βαλτινό και στα Ματσουκέικα.

Καιρός βροχερός

Η βροχή, άλλοτε καταιγίδα, άλλοτε μπουρίνι, άλλοτε ψιχάλισμα, άλλοτε κατακλυσμός, είτε την βλέπεις από το παράθυρο και την ακούς να πέφτει ενώ είσαι μέσα στο σπίτι, είτε τρέχεις να προλάβεις να μπεις κάτω από κάποιο υπόστεγο πριν γίνεις μούσκεμα, είτε τη φαντάζεσαι μια μέρα με αφόρητο καύσωνα, όπως και να ’χει, είναι μια ξαφνική κι απροσδόκητη αλλαγή στην καθημερινότητά μας.

Βιβλία που περιγράφουν το φυσικό καιρικό φαινόμενο της βροχής ή και γεγονότα όπως ο κατακλυσμός του Νώε καθώς και ιστορίες που μιλάνε για τα συναισθήματα που συχνά μας προκαλεί η βροχή έχουν τη θέση τους αυτή τη φορά στο θέμα της εβδομάδας.

Ψυχραιμία λοιπόν. Με ομπρέλες γαλότσες κι αδιάβροχα, αλλά και με μια κούπα ζεστό τσάι ή καφέ και ένα απ’ τα αγαπημένα μας βιβλία, είτε έτσι ή είτε αλλιώς, ας απολαύσουμε τη βροχή!

Καλές βροχερές αναγνώσεις! Εκτός κι αν συμφωνήσουμε με τον Τέλλο Άγρα:

«Bρέχει– και κάν' η φύσις

ήχους τόσο γλυκούς,

το διάβασμα ν' αφήσης

και να σταθής ν' ακούς...»

Ας θυμηθούμε και ορισμένες από τις εκφράσεις «της βροχής:

-Λίγο νερό, να βρέξω το στόμα μου. (= μουσκεύω, δροσίζω)
-του τις έβρεξε, θα στις βρέξω (μεταφορικά χτυπώ, δέρνω )
-βρέχει λεφτά, "βρέχει φωτιά στη στράτα μου..." (μεταφορικά κάτι που πέφτει ή που έρχεται σε μεγάλη ποσότητα, σαν βροχή)
-Αυτός είναι πέρα βρέχει (= για κάποιον που δείχνει αδιαφορία)
-Έχω κάποιον μη βρέξει και μη στάξει (= τον φροντίζω υπερβολικά, τον κακομαθαίνω)
-Σαν τη βρεγμένη γάτα (= κάποιος που εμφανίζεται συνεσταλμένος, λόγω ενοχής)
-Είμαι βρεγμένος ως το κόκκαλο (= είμαι βρεγμένος ολοκληρωτικά)
-Βρέξει- χιονίσει (= υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, οπωσδήποτε).

Ο καλλιτέχνης, φύση

Η κακοκαιρία μαζί με τις δυσκολίες και τα προβλήματα που δημιούργησε με την παρατεταμένη και έντονη βροχόπτωση έδωσε και πανέμορφες εικαστικές θεάσεις στη φύση του Βαλτινού.

Σαν ένας άλλος έμπειρος ζωγράφος, η φύση, χωρίς πινέλα και χρώματα, αλλά μόνο με την έκφανση της βρόχινης ενδυμασίας της, αυτοπαρουσιάζεται, χωρίς πολλές φορές να το παρατηρούμε, και συντελείται το μικρό… θαύμα.

Το τοπίο αλλάζει άρδην και μεταμορφώνεται. Ο ουρανός, τα δέντρα, το νερό, τα φύλλα, τα φυτά συνθέτουν νέες εικόνες που θα ζήλευε και ο πλέον έμπειρος καλλιτέχνης.

Μερικές τέτοιες εικόνες τις καταγράψαμε και τις τοποθετούμε στο κάδρο της καρδιάς μας, ως αντιστάθμισμα των προβλημάτων που έφερε η βροχόπτωση.

Βαλτότοπος το Βαλτινό και η γύρω περιοχή από την έντονη βροχόπτωση

Επαληθεύτηκε η φύση του τοπωνύμιου "Βαλτινό" καθώς το Σάββατο 24 Φεβρουαρίου 2018 ή περιοχή σκεπάστηκε με τα νερά της έντονης και παρατεταμένης βροχόπτωσης και φάνταζε σαν απέραντος βαλτότοπος.

Το ποτάμι που διέρχεται από το χωριό φούσκωσε και υπερχείλιζε καθώς η στάθμη του Ανάποδου ποταμού ανέβηκε στην άσφαλτο της γέφυρας, με κίνδυνο να πλημυρίσουν και οι παρακείμενες κατοικημένες περιοχές.

Στο σημείο έσπευσαν οι αρμόδιες αρχές με τα μηχανήματα του δήμου και της περιφερειακής ενότητας Τρικάλων και με μεγάλες προσπάθειες αναχαίτισαν τα νερά που απειλούσαν να εισβάλουν στην κατοικημένη περιοχή.
Στο Βαλομάνδρι και στο Δενδροχώρι το νερό είχε μπει ήδη στα πρώτα σπίτια.

Σημαντικές ζημιές έχουν καταγραφεί και σε καλλιεργούμενες εκτάσεις με σιτηρά και άλλα προϊόντα, όπου βυθίστηκαν στο νερό και τη λάσπη.

Δυστυχώς τα καιρικά φαινόμενα «χτυπούν» τους αγρότες της περιοχής με τις καταστροφές να είναι τεράστιες, ενώ το ακριβές μέγεθος τους θα φανεί τις επόμενες ημέρες. 
Ο μηχανισμός του Δήμου παραμένει σε επιφυλακή καθώς οι προβλέψεις της ΕΜΥ κάνουν λόγο για συνέχιση της κακοκαιρίας.

Γλυπτά που αψηφούν τη βαρύτητα

Η τέχνη είναι πρόκληση για τα πιστεύω, τις προκαταλήψεις, ακόμη και για το τι είναι δυνατό να συμβεί. Τα γλυπτά είναι ένα σπουδαίο μέσο έκφρασης, καθώς επιτρέπουν στον καλλιτέχνη να μπερδεύει τις έννοιες της λογικής του θεατή. Αυτή η συλλογή που θα δείτε παρακάτω, αμφισβητεί τους νόμους της βαρύτητας και της φυσικής και σίγουρα θα σας κάνει να αναρωτηθείτε πως κατάφεραν να πετύχουν αυτό το αποτέλεσμα. Δείτε παρακάτω μερικές απίστευτες δημιουργίες που θα σας εντυπωσιάσουν. 

Ευθυμογράφημα - Καθημερινές ιστορίες για γέλια και για κλάματα

Τα πολιτικά και σκανδαλολογικά δρώμενα της προηγούμενης  εβδομάδας τροφοδότησαν χρωματίζοντας έντονα και το τοπικό κοινωνικό μας γίγνεσθαι με τις συζητήσεις να παίρνουν και να δίνουν που λένε ανά τους καφενέδες. Ποια συλλαλητήρια και ποιο όνομα των Σκοπίων, τώρα όλα τα βλέμματα εστιάζουν στο σκάνδαλο της Novatris με τα ερωτήματα να είναι του τύπου ποιος, πού, πόσα.

Βέβαια κάποιοι ξεφεύγουν από το στενό μιντιακό μαρκάρισμα και ασχολούνται με τα θέματα της καθημερινότητας αλλά αυτοί είναι λίγοι και οι όποιες κουβέντες τους πνίγονται μέσα στον χαμό της σκανδαλολογίας.

-Λιβιντάδις, καλησπέρα, τί φκιάντι; Ρώτησε την ομήγυρη συγχωριανών του που απολάμβανε ομού το απογευματινό καφεδάκι στο μοναδικό καφενείο του χωριού, ο μπάρμπα – Κώτσιος.

-Τί να φκιάσουμι, ιδώ τα λέμι για την Ιοκάστι, απάντησε ο μπάρμπα – Λιάς, χτυπώντας το κεχριμπαρένιο κομπολόγι, που μονίμως κρατά στα χέρια του.

-Ποιά είνι αυτήν γεμ;

-Ά…ααα, δεν ακούς  ειδήσεις ισί;

-Πως δεν ακούου. Ακούου, αλλά που συνταυτίζιτι αυτό;

-Δεν ακούς που λεν ότι έρχετι κακουκιρία που την έδουσαν του όνουμα ιοκάστι;

-Όχι ρε πιδιά, δεν άκσα τέτοιου πράμα. Τί στου καλό, άλλις ειδήσεις ακούου ιγώ κι’  άλλις ισίς;

-Μήπους Κουτσιούλαμ βάζι του Άλ Τζαζίρα τίπουτα;

-Ποιό είνι αυτό του …Τζαζί…ρρ, πως του είπατι;

-Αυτού κάτ  τσ΄ Άραβις,

-Όχι βρε πιδιά, ιλινικά ακούου, ξέρου ιγώ αράπκα;

-Έ, μπορεί να μην άκσις αλήθεια γιατί δεν αδειάζουν απ’  του σκάνδαλου μη τα χάπια -Ναι, αγαπητέμ, αυτόν τουν παλιόκιρου τουν ουνόμασαν ιοκάστι.

-Έ, Παναγιάμ Βυτουμίτσαμ, τί άλλου θ’ ακούσουμι ακόμα. Άκου Ιοκάστι;

-Σιγά βρε λιβέντις, τί έχι ου κιρός. Μια χαρούλα είνι. Χειμώνα δεν έχουμι; Βρουχές δεν θέλουμι; Αντί να πούμι δόξα τουν Θιό που μας έκανι καλό κιρό, έχουμι κι παράπουνου απού παν;

-Βρε ισί καλά τα λές αλλά του κύμα του είπαν Ικουκάστι.

-Του είπαν, του είπαν, τί να κάνουμι τώρα. Αλλά αν δεν δείτι να κατιβάσι  ου «κουραδάς» (ρέμα του χωριού) θα διψάσουμι του Καλουκαίρι. Κί τότι ιλάτι να τα πούμι.

Η Θεσσαλία αποκαλύπτεται

Η εμπειρία από το Διαχρονικό Μουσείο Λάρισας σε διαπερνά και θέτει ερωτήματα. Πώς γίνεται ένα τέτοιας ποιότητας μουσείο να μην είναι γνωστό στο πανελλήνιο κι ας εγκαινιάστηκε μόλις τον Νοέμβριο του 2015, παρότι ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός είχε προκηρυχθεί το 1984; 
Σύμφωνα με δημοσίευμα της Καθημερινής, είναι ένας περίπατος στο παρελθόν της Θεσσαλίας, με έναν τρόπο σύγχρονο και αφυπνιστικό, και αν τύχει να έχετε ξεναγό την προϊσταμένη της Εφορείας Λάρισας, αρχαιολόγο Σταυρούλα Σδρόλια, με ειδίκευση στα βυζαντινά, θα ανοίξει το μυαλό σας σε μια νέα ανάγνωση του παρελθόντος. Το Διαχρονικό Μουσείο Λάρισας, στην κορυφή πευκόφυτου λόφου στις νότιες παρυφές της πόλης, είναι φέτος υποψήφιο από την Ελλάδα, μαζί με το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο της Θήβας, για το Ευρωπαϊκό Μουσείο της Χρονιάς (ΕΜΥΑ). «Τα διαχρονικά μουσεία είναι ακόμη κάτι σχετικά καινούργιο στον κόσμο των μουσείων», λέει η Σταυρούλα Σδρόλια. «Επιχειρούν να δείξουν πώς ενώνονται οι περίοδοι και τι σημαίνει αυτό σήμερα. Μας ενδιαφέρει η εξέλιξη της κοινωνίας, η μεταβολή, η κίνηση μπροστά. Μας ενδιαφέρει να διηγούμαστε ανθρώπινες ιστορίες ή να φωτίζουμε κοινωνικά ζητήματα ακόμη ανοικτά». Η περιήγηση από τα νεολιθικά ώς τα πρόσφατα χρόνια, στις αχανείς αίθουσες, είναι σαν ταξίδι στο παρελθόν, με στόχο την «εμπειρία». «Εγινε αυστηρή επιλογή των εκθεμάτων από τον θεσσαλικό χώρο στη διαχρονία του, με γνώμονα να επικοινωνούν με το σύγχρονο κοινό».

Το παρελθόν έρχεται πιο κοντά όταν δει κανείς το νεολιθικό πήλινο σπιτάκι με όλα τα μέλη της οικογένειας (5400-4500 π.Χ.) ή την αποκατάσταση τροχού άμαξας από ταφική πυρά ή τις πληροφορίες για τη διατροφή των «ευτράπεζων» Θεσσαλών που έτρωγαν πλιγούρι, βοδινό κρέας και τραχανά. Αν και ο σκοπός των διαχρονικών μουσείων δεν είναι η συγκέντρωση αριστουργημάτων αλλά η κατανόηση του παρελθόντος, είναι πολλά όσα συνεπαίρνουν τον νου. 

Οι 10 κανόνες του «ποδοσφαίρου της αλάνας»

1. Ο πιο χοντρός ήταν πάντα ο τερματοφύλακας.

2. Ο ιδιοκτήτης της μπάλας αποφάσιζε ποιοι θα παίξουν και ποιοι όχι.

3. Δοκάρια ήταν πάντα οι ζακέτες μας. Ναι, εκείνες τις οποίες έβλεπε η μητέρα σου στο σπίτι και ούρλιαζε για την βρωμιά.

4. Ο αγώνας τελείωνε μόνο όταν ήταν όλοι κουρασμένοι.

5. Δεν έχει σημασία πόσο ήταν το σκορ. Πάντα ίσχυε το «Όποιος βάλει το επόμενο κερδίζει».

6. Διαιτητής; Χα χα!

7. Αν κανείς δεν είχε μπάλα τότε και τα μπουκάλια έκαναν την δουλειά τους. Ειδικά εκείνα τα μικρά πλαστικά.

8. Αν σε διάλεγαν τελευταίο, τότε δεν έχεις καμία ελπίδα στη ζωή σου.

9. Όταν η μπάλα κολλούσε κάτω από κάποιο αυτοκίνητο το άγχος και η πίεση χτύπαγε κόκκινο.

10. Όταν ο ιδιοκτήτης τσαντιζόταν για κάποιο λόγο, είχαμε …Τέλος παιχνιδιού!

 Και βέβαια το κλασικό στα 3 κόρνερ, πέναλτι και πάνω απ' όλα η «επιτελική» θέση μπακότερμα.

Πηγή: apotis4stis5

Η ΒΡΟΧΗ

Βγῆκε νὰ τὴν προϋπαντήσει ὁ ἄνεμος
Πάνω στὴ σιωπηλὴ γῆ
Καὶ ἐκείνη κατέβηκε ψηλαφώντας
Τὶς σκοτεινὲς μασχάλες τῶν βουνῶν
Καὶ τραγουδώντας

Ἀρχαῖα παλίμψηστα παπύρων
Βυζαντινὲς περγαμηνές
Νιφάδες ἀπὸ πέρλες προϊστορικὲς
Καὶ κρύσταλλα

Μαζί της κατρακύλησε ὁ ἀχάτης τῶν ἄντρων
Φορτωμένος στὸν ρωμαλέο τράχηλο
Ἀρχαίων ἀκρωτηριασμένων κούρων

Κόκκινο φῶς καὶ ἔξαψη
Στὸ γαϊτανόφρυδο τοῦ ἐρέβους

Του Ηλία Κεφάλα

(Από την πρώτη του ποιητική συλλογή "ΤΑ ΜΑΣΤΙΓΙΑ", 1980)

Οι Απόκριες είναι πάνω απ’ όλα ένα έξαλλο γλέντι.

Η μεταμφίεση είναι το όχημα που θα επιτρέψει όχι μόνον την έξοδο από τον καθημερινό εαυτό αλλά και την ενσωμάτωση στην ομαδική αποχαλίνωση.

Η Αποκριά, με τη βοήθεια της μεταμφίεσης, τον αυτοσχεδιασμό, το ξέφρενο πανηγύρι, την απελευθέρωση της σεξουαλικότητας, τη φυγή από τον υποχρεωτικό εαυτό είναι λειτουργίες που υπηρετεί, ανακουφίζοντας την ρυθμισμένη κανονικότητα της ζωής μας.

Εμπρός λοιπόν, να αξιοποιήσουμε την ευκαιρία για ένα τρελό, χαρούμενο και ξέγνοιαστο καρναβάλι!

Καλές Απόκριες!

H «Αφύλλωτη κερασιά» το νέο βιβλίο του Ηλία Στεργιόπουλου παρουσιάστηκε στα Τρίκαλα

Το πέμπτο κατά σειρά βιβλίο του Τρικαλινού συγγραφέα Ηλία Στεργιόπουλου, που τιτλοφορείται «Αφύλλωτη κερασιά» και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Όστρια», παρουσιάστηκε το βράδυ της Τρίτης στο Art Café Σουίτα των Τρικάλων.

Εισηγητής του βιβλίου ήταν ο δικηγόρος Χαράλαμπος Τσιρογιάννης, ενώ συντόνισε και διάβασε αποσπάσματα η ηθοποιός Βίκυ Ιακωβάκη. Στην διάρκεια της παρουσίασης προβλήθηκε βίντεο για την ιστορία του βιβλίου, ενώ ο Παναγιώτης Μαγκλάρας και η Λιάνα Μήνια, χάρισαν όμορφες μουσικές στιγμές στους παρισταμένους βιβλιόφιλους.

Λίγα λόγια για το βιβλίο

Μικρό επίπεδο χωριό. Πλίθινα σπιτάκια και σκεπές με χειροποίητα κεραμίδια, χαμηλούς αχυρώνες, κολλητούς και πλαγίως συνήθως στη δυτική πλευρά των σπιτιών για τα ζωντανά και αποχωρητήριο με καλάμια στη γωνιά του οικοπέδου. Χωρίς ηλεκτρικό το μικρό χωριό, ακόμα και μετά το 1950, με απλωμένα τα οικήματα δίπλα και παραδίπλα από τις σιδηρογραμμές του καρβουνοκίνητου τρένου, με μια μόνο διάβαση πεζών προς την κωμόπολη, αφύλαχτη και άφωτη. Με αγρίους χειμώνες από παγωνιές, χιόνια και αφύλλωτα δέντρα. Με λασπερούς δρόμους τη χειμερινή περίοδο. Το καλοκαίρι πάλι βούλιαζες ως τον αστράγαλο στον κουρνιαχτό, με φλέβες νερού και πυκνή βλάστηση. Με θερινή περίοδο που έσκαγε η πέτρα από το κάμα, με πάσης φύσεως έντομα και ερπετά. Επίσης, δέσποζαν την άνοιξη στις ρούγες, κερασιές, αχλαδιές, μηλιές και απαραίτητα, θα λέγαμε, τα πλατάνια και οι ασημόλευκες! Σε ένα από αυτά τα σπιτάκια έμενε η τριανταπεντάχρονη περίπου, χήρα Ασημίνα, μαζί με την κόρη της την Δάφνη, στα δεκαπέντε της, και πάλευαν να τα βγάλουν πέρα με την πενιχρή συνταξούλα του μακαρίτη, που άργησε να εγκριθεί… Χωρίς άλλους πόρους, εκτός από λίγα μεροκάματα δικά της και της πρωτόβγαλτης κόρης στον θέρο και στην συγκομιδή του ηλιόσπορου.

Πηγή: trikalain.gr

Μετά τη βροχή

Του Δημήτρη Τσιγάρα

Το δάσος της Παναγίας Βαλτινού, κάθε εποχή ντύνεται με το δικό του ξεχωριστό χρώμα. Την άνοιξη είναι η εποχή που μοσχοβολά ο τόπος. Το καλοκαίρι ο τόπος πρασινίζει, ενώ κίτρινοι και μωβ μενεξέδες μαζί με διάφορα άλλα αγριολούλουδα σκεπάζουν το έδαφος. Το φθινόπωρο οι βελανιδιές, οι φτελιάδες, οι μέλιγοι  φοράνε τα γιορτινά τους και τον χειμώνα ντύνονται στα λευκά.

Με ήλιο, με βροχή, με χιόνι το δάσος της Παναγίας έχει τη δική του χάρη.

Μετά τη βροχή όμως, η φύση σαν ζωγράφος παρουσιάζει το έργο της.

Μετά τη χθεσινή βροχή επισκέφθηκα το δάσος και το είδα να καθρεπτίζεται, πεντακάθαρο στα νερά του, λουσμένο και ξεπλυμένο από τη σκόνη του χειμώνα.

Σαν κλέφτης, έβγαλα τη φωτογραφική μηχανή και ξάκρισα λίγη από την ομορφιά του.

Μετά τη βροχή για ποιους τυχερούς άραγε βγαίνει το ουράνιο τόξο;

Μάσκες

Για να `μαι ευχάριστος σε όλους

κι ακόμα και στον εαυτό μου,

έκρυψα πάντοτε με μάσκες

που αρέσουνε το πρόσωπό μου·

κι άλλαξα τόσες στη ζωή μου,

που τώρα πια να μην μπορώ

τ’ αληθινό το πρόσωπό μου

να πω ποιο είναι μήτ’ εγώ!

Έτσι, ο θάνατος σα θα `ρθει,

δε θα `ναι η στέρηση μεγάλη·

θ’ αφήσω μιαν ανυπαρξία

για να περάσω σε μιαν άλλη.

(Κώστας Ουράνης)

Μνήμες από τη ζωή στο χωριό «Τα τσαρδάκια»

Του Χάρη Αγγελή 

Κοντά στη φλέβα, στο ζευγαρολίβαδο οι κτηνοτρόφοι έφτιαχναν τα τσαρδάκια τους. Έμπηγαν τις φούρκες στο χώμα, τοποθετούσαν τις τέμπλες επάνω τους και πάνω στις τέμπλες έβαζαν τα λιανότερα ξύλα. Τα σκέπαζαν μετά με χλωρασιά και ένας παχύς ίσκιος ήταν στη διάθεση του κοπαδιού. Στο κέντρο από τη σκεπή κρέμονταν το κρεβάτι του τσομπάνου. Το χορτάρι ξυρίζονταν για να σκουπίζονται ευκολότερα οι κακαράντζες των προβάτων. Μαζεύονταν σε μια άκρη κι ως το φθινόπωρο γίνονταν ένας κοκορέντζος από κοπριά που θα χρησιμοποιούνταν στα κήπια. Σε μια φούρκα κρέμονταν ο τρουβάς με το κλειδοπίνακο και τη φτσέλα. Εκεί μεταφέρονταν το φαγητό και το νερό για τον τσομπάνο.

Τα πρόβατα μόλις έπιανε η ζέστη σβαρνούσαν τα ποδάρια και κατέβαζαν τα κεφάλια. Έψαχναν για ίσκιο, δεν άντεχαν τον ήλιο καθόλου. Μαζεύονταν στο τσαρδάκι κι άρχιζε η αρμεγή. Ο τσομπάνος έπιανε μια - μια τις προβατίνες, έβαζε το καρδάρι κάτω από τα μαστάρια, ακουμπούσε το κεφάλι του στον κώλο τους, και με τα δυο χέρια τις τραβούσε τα μαστάρια.  Αυτές ξαλάφρωναν και το καρδάρι γέμιζε γάλα. Μετά το γάλα το έβαζαν στα γκιούμια και το πήγαιναν στο Γαλατά.

Το μεσημέρι ο τσομπάνος κοιμότανε στο κρεβάτι του και τα πρόβατα από κάτω. Ξεκουράζονταν γιατί το βράδυ είχε ξεχύχτι. Το απόγευμα που δρόσιζε άρχιζε ο σκάρος . Τα πρόβατα πάλι σέρνοντας  τα ποδάρια και με τα κεφάλια να μυρίζουν το χώμα έβγαιναν σιγά σιγά από το τσαρδάκι. Χαζοβοσκούσαν τα μικρά χορταράκια και περίμεναν τον τσομπάνο να σκουπίσει το τσαρδάκι για να τον βρουν το άλλο πρωί καθαρό.  

Οι τσοπαναραίοι, τον Αύγουστο μήνα στο ζευγαρολίβαδο, αντάμωναν με τους γελαδάρηδες. Τα γελάδια έτρωγαν τα ανεμίδια από τα σιτάρια και τα φασόλια και ήταν αραχτά. Έπιαναν μια μπουκιά από κάτω σήκωναν το κεφάλι και μασούσαν σιγά σιγά. Έτσι οι φύλακες γελαδάρηδες έκαναν παρέα και έλεγαν τις ιστορίες τους.

Παλιές φωτογραφίες «Ελλάδα του 1903-1930»

Παλιές φωτογραφίες από την Ελλάδα του 1903-1930, φωτογραφίες του Fred Boissonnas που δείχνουν έναν ήσυχο και διαφορετικό κόσμο.
Παλιές ασπρόμαυρες φωτογραφίες από την Ελλάδα των αρχών του 20ου αιώνα, εκείνης της μακρινής εποχής που πολύ πιο εύκολα, άμεσα και παραστατικά μας δείχνουν τις συνήθειες, τον τρόπο ζωής, και προφανώς την τότε κοινωνική δομή. Χωρίς αυτές θα χρειαζόμασταν πολλές σελίδες για να αποτυπώσουμε σε λέξεις με σαφήνεια και ακρίβεια την πραγματικότητα εκείνης της εποχής.

Αντίθετα οι εκφράσεις των προσώπων, το ντύσιμο, η σκληρή δουλειά στα χωράφια σ` αυτές τις παλιές φωτογραφίες μας βοηθούν να καταλάβουμε πιο εύκολα πολλά πράγματα για τις τότε συνθήκες ζωής, ανακαλύπτουμε ότι ο κόσμος αλλά και ο χαρακτήρας των ανθρώπων ήταν πολύ διαφορετικοί.

Αποτυπώνονται απλοί άνθρωποι που προσπαθούσαν πρώτα απ` όλα να επιβιώσουν σε ένα δύσκολο περιβάλλον, όπου η δουλειά ήταν σκληρή και πολύωρη, τα υλικά αγαθά πολύ περιορισμένα και μόνο σε ένα στενό κύκλο, άνθρωποι με αρκετή αθωότητα και αφέλεια αν τους συγκρίνουμε με τα σημερινά δεδομένα, χωρίς περιττές καταναλωτικές ανάγκες, φτωχοί στην πλειοψηφία τους αλλά μάλλον πιο χαρούμενοι από εμάς, φαίνεται στα πρόωρα γερασμένα αλλά χαρούμενα πρόσωπα τους.

Πως χάθηκε η Αυτάρκεια στη χώρα: Το παράδειγμα της Θεσσαλίας

Στα Τρίκαλα της Θεσσαλίας, στη λεκάνη απορροής των νερών του όρους Κόζιακα και ανάμεσα στις αγροτικές κοινότητες Κόκκινου Πύργου, Αγίων Αποστόλων, Ρογγίων, Διπόταμου και Πυργετού βρίσκονται οι φλέβες (κανάλια) με τρεχούμενο νερό ήπιας ροής.

Οι φλέβες δημιουργήθηκαν κύρια από φυσικές πηγές (ανάβρες) που με τον καιρό διανοίχθηκαν από τους αγρότες, διοχετεύοντας σ’αυτές το νερό της βροχής και των αρτεσιανών.  Ο μικρός αυτός υγροβιότοπος αποστραγγίζει το νερό της περιοχής, κάνοντας τη γη καλλιεργήσιμη, επικοινωνώντας με τον Κουμέρκη  και τον Αγιαμονιώτη ποταμό, οι οποίοι με τη σειρά τους συνδέονται με τους παραποτάμους του Πηνειού, Ανάποδο και Σαλαμπριά.

Ψάρια (αγάδες και μυλωνάκια), καραβίδες, καβούρια, χέλια, βίδρες και νερόκοτες ζούσαν στον υγροβιότοπο των φλεβών, ως τις αρχές της δεκαετίας του ’80. Παράλληλα, υπήρχε μια τοπική διατροφική αυτάρκεια των αγροτών βασιζόμενη στα οικόσιτα ζώα (κότες, πάπιες, γουρούνια, αρνιά, κατσίκια και αγελάδες) και στους κήπους που όλοι, μα όλοι καλλιεργούσαν, ενώ συμπλήρωναν  τα γεύματα τους με ψάρια και καραβίδες που ψάρευαν στις φλέβες και στα ποτάμια.

Οι τοπικές αγροτικές κοινωνίες είχαν προσαρμόσει τον τρόπο ζωής τους στο υπάρχον φυσικό περιβάλλον, δίνοντας δείγματα ανακύκλωσης, κυκλικής εναλλαγής καλλιεργειών, αυτάρκειας, προστασίας της βιοποικιλότητας, οικολογίας, μέτρου, σεβασμού στο περιβάλλον, ανεξαρτησίας από εισροές, όλα αυτά, ενδεχομένως, χωρίς να γνωρίζουν καθόλου αυτές τις έννοιες.

Πέρα από την αυτάρκεια (οικονομική και διατροφική) που παρείχαν στους αγρότες τα κατοικίδια ζώα, οι κοπριές τους χρησίμευαν ως λίπασμα για τους κήπους. Με τα περισσεύματα των κήπων (από τα παζάρια), τάιζαν τα οικόσιτα ζώα τους. Παράλληλα, κρατούσαν και αντάλλασαν ντόπιους σπόρους φυτών, εξασφαλίζοντας ποικιλία γεύσεων.

Βοσκότοποι (λιβάδια), κήποι, καλλιέργειες (σιτάρι, κριθάρι, καλαμπόκι, τριφύλλι) εναλλάσσονταν κατά καιρούς στη καλλιέργεια, διατηρώντας τη γη παραγωγική και υγιή. Με τα γέρικα ξύλα από τους φυσικούς φράχτες (λεύκες, αγριολεύκες, φτελιάδες, ιτιές) ζέσταιναν τα σπίτια τους τον χειμώνα, ενώ οι περισσότεροι φρόντιζαν και ένα μικρό αμπέλι για τις χαρές και τις λύπες της ζωής.

Εκεί, στα τέλη της δεκαετίας του ’70 και αρχές τις δεκαετίας του ’80, εισβάλλει στην οικονομία της υπαίθρου η ονομαζόμενη «Πράσινη Ανάπτυξη», έχοντας ως κυρίαρχο στοιχείο την υποταγή του περιβάλλοντος και των αγροτών στην εντατικοποίηση της παραγωγής και στον μύθο της συνεχούς μεγέθυνσης. 

Μονοκαλλιέργειες καρπουζιών, καπνού, καλαμποκιού και κυρίως βάμβακος ισοπεδώνουν κάθε σπιθαμή της γης. Δένδρα κόβονται, ανεμοφράκτες γκρεμίζονται, μπροστά το τρακτέρ ψεκάζει με ζιζανιοκτόνα, ακολουθεί το χημικό λίπασμα και στη συνέχεια η σπορά με καινούργιους υβριδικούς σπόρους.

Αργότερα ακολουθούν κι άλλοι ψεκασμοί με ζιζανιοκτόνα (για τα χορτάρια) και με εντομοκτόνα, για «τα βλαβερά» έντομα.

ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΛΕΥΚΑ

                    Τὴν ἴδια λεύκα
                    Κοιτάζω πάντα μὲ ἀπορία


                    Τρίζει καὶ ἀναδεύεται
                    Καὶ κάθε τόσο ἀνατριχιάζει


                    Λὲς καὶ ἀκούει πράγματα
                    Λὲς καὶ μιλάει


                              Του Ηλία Κεφάλα

Η Ιστορία του κρασιού αποτυπωμένη στις συλλεκτικές κάρτες από τις τροφές LIEBIG

Οι κάρτες από τις τροφές LIEBIG (συμπλήρωμα κρέατος, κάτι σαν τις σημερινές κυβόσουπες) άρχισαν να κυκλοφορούν το 1867 και μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 60'  κυκλοφόρησαν πάνω από 10.000 σχέδια.

Σήμερα αποτελούν συλλεκτικό είδος καθώς τα ζωντανά χρώματα και ο όμορφος σχεδιασμός τους τις καθιστούν πολύ αγαπητές και είναι περιζήτητες από πολλούς φανατικούς συλλέκτες.

Κυκλοφόρησαν στις κυρίες γλώσσες της εποχής (ανάλογα το κράτος που κυκλοφορούσε το προϊόν), εκτός από ελληνικά.

Όλες οι σειρές, συνήθως των 6 τεμαχίων, απεικονίζουν σκηνές από την ιστορία και την εξέλιξη του κόσμου, θέματα από το ζωικό και φυτικό βασίλειο κλπ.

Σήμερα είναι πολύ δύσκολο να αποκτήσει κανείς αυτές τις διάφορες σπάνιες σειρές, οι οποίες κοστολογούνται ακόμα και πάνω από 12.000 ευρώ η μία.

Λέξεις του τόπου μας, από το Γλωσσάρι ιδιώματος Δυτικής Θεσσαλίας και ευρύτερης περιοχής αυτής. ΔΕΛΤΑ

Του Ευαγγέλου Στάθη Φιλολόγου

Συνεχίζοντας την παρουσίαση μέρους από το λεκτικό – γλωσσολαογραφικό υλικό που αφορά τον τόπο μας, και το οποίο έχει καταγραφεί στο βιβλίο μου με τίτλο: «Γλωσσάρι ιδιώματος Δυτικής Θεσσαλίας και ευρύτερης περιοχής αυτής», γίνεται μια επιλογή λέξεων που αρχίζουν από το γράμμα Δ και παρουσιάζονται παρακάτω με αλφαβητική σειρά:

δαγκουσιά  και  δαγκουμασιά  η θηλ. ουσ. 1) το τραύμα των δοντιών όταν αυτά δαγκώσουν κάτι: μι δίνει  μνια δαγκουμασιά του σκλι ιδώεα στου πουδάρι, λαχτάρσα 2) η ποσότητα τροφής που γίνεται με ένα δάγκωμα, η χαψιά: νια δαγκουσιά κυδώνι – νια δαγκουσιά ψουμί.

δαμάλα  η θηλ. ουσ. η νεαρή αγελάδα, αυτή που δε γέννησε ακόμα· μεταφ. η σωματώδης γυναίκα

δαρτς  η αρσ. ουσ. γεωργικό εργαλείο, ξύλινο χοντρό ρόπαλο που το χρησιμοποιούσαν ως στούμπο: πού’νι η δαρτς να στουμπήσου λίγου του καλαμπούκι; 

δαυλίτς  η αρσ. ουσ. ο δαυλίτης· η χειρότερη ασθένεια του σταριού· το στάχυ γίνεται σαν κάρβουνο· το τρίβεις και γίνεται η παλάμη σου κατάμαυρη

δαχλεά  η θηλ. ουσ. η δαχτυλιά 1) το ίχνος, το αποτύπωμα του λερωμένου δάχτυλου: ακούμπσι (ακούμπησε) στουν τοίχου κι άφσι (άφησε) δαχλές 2) η ποσότητα που μπορείς να πάρεις με ένα δάχτυλο: πήρα νια δαχλεά βούτυρου

δγιαουλίζου  ρ. μεταβ. αόρ. δγιαόλτσα μέσ. δγιαουλίζουμι αόρ. δγιαουλίσκα  δγιαουλτζμένους· πειράζω, ερεθίζω κάποιον – θυμώνω, εξοργίζομαι: μη μι δγιαουλίειζ  κι συ τώρα, γιατί… – τι ήταν να μι πει έτσι, δγιαουλίσκα ένα ένα  κι’ γω

δγιασίδι  του ουδ. ουσ. το νήμα, το στημόνι που ετοιμάζεται για ύφανση στον  αργαλειό

δγιάστρα  η θηλ. ουσ. 1) η γυναίκα που διάζει το στημόνι  2) το εργαλείο με το οποίο διάζει, το διαστήρι

δγιάτα  η θηλ. ουσ. πληθ. οι δγιάτις· διαταγή, εντολή, παραγγελία: ούλου δγιάτις είνι, κι αυτός δεν κάνει  τίπουτι

δειλνίζου  ρ. αμετάβ. τρώω για δειλνό

δειλνός  η αρσ. ουσ. 1) απογευματινό φατητό, συνήθως λιτό και πρόχειρο: θα φκιάσου λίγου ξιδουπαπάρα για δειλνό  2) χρονικό διάστημα ανάμεσα στο μεσημέρι και στη δύση του ηλίου: τι κάθουμέστι; πάει δειλνός η ήλιους (και είναι ώρα για δουλειά)

δείπνους η αρσ. ουσ. 1) το βραδινό φαγητό: έφκιασάμαν λίγου πίτα απόψι για δείπνου 2) χρονικό διάστημα από το σούρωπο ως πριν τα μεσάνυχτα: μόλις έπισι (έπεσε) η δείπνους, άρχισι να χιουνίζει όξου 3) οι ώρες του νυχτερινού ύπνου: ό,τι  έπισάμαν να πλαϊάσουμι για δείπνου (να κοιμηθούμε) κι άξαμαν τη θύρα να βαρεί

δέοντα τα ουδ. ουσ. τα χαιρετίσματα, τα σέβη: ώρα καλή σ’ κι τα δέουντα στου σπίτισ’

δέση  η θηλ. ουσ.  πρόχειρο φράγμα για το κράτημα του νερού και στη συνέχεια την εκτροπή του στα χωράφια ή στα αυλάκια των κήπων για πότισμα

δημουσιά  η θηλ. ουσ. ο δημόσιος δρόμος που διασχίζει τα χωριά: πήρα τη δημουσιά κι έφτασα  αγλήγουρα – γιόμζι (γέμιζε) κόσμου η δημοσιά στα σιργιάνια