Έθιμα της Κυριακής της Τυρινής

Η Κυριακή της Τυρινής ήταν ημέρα συγχώρησης.
Τη μέρα της Αποκριάς όλοι μαζεύονταν στης γιαγιάς το σπίτι. Κι αυτή -πρώτη φορά- δεν τους καρτερούσε στην πόρτα. Στεκόταν ορθή στη μέση του οντά, επιβλητική και δεσποτική μορφή και τους περίμενε έναν έναν να περάσουν από μπροστά της. Πρώτα οι γιοι, ύστερα οι νύφες, στο τέλος τ’ αγγόνια, με σειρά ηλικίας, σεμνή πομπή, κατά πως ταίριαζε στην περίσταση. Της φιλούσαν το χέρι σιωπηλοί κι ύστερα αγκαλιάζονταν αναμεταξύ τους και συγχωρούνταν, για όσα είχαν κάμει, για όσα είχαν πει.
Ενωνόταν πάλι η οικογένεια, έκλειναν οι ρωγμές της έχθρας κι έμπαιναν με καθάρια την καρδιά, δίχως κακίες και μικρότητες, στη Σαρακοστή που ξημέρωνε.
Το βράδυ έβγαιναν όλοι στην πλατεία του χωριού. Έπιναν, εύχονταν, χόρευαν και γελούσαν γύρω απ’ τη μεγάλη φωτιά που έκαιγε τα κρίματα κι όλα όσα σαν σκιές πλανιόντουσαν απάνω στη ζωή τους. Κι όσο η φλόγα θέριευε κι έφτανε ίσαμε τον ουρανό, γινόταν δρόμος νοητός, στράτα που ένωνε δυο κόσμους. Τον ταπεινό κι ασήμαντο των θνητών μ’ εκείνον του Θεού, του σπλαχνικού Πατέρα που ήξερε ν’ ανοίγει αγκαλιά και να γαληνεύει την ψυχή σαν γύρευε συγχώρεση από Εκείνον, απ’ το συνάνθρωπο, απ’ τον εαυτό της.
Μεγάλο πράμα η μετάνοια. Σαν ρούχο καινούργιο που το φοράς, όταν πετάς από πάνω σου τ’ αποφόρια που σου βαραίνουν την ψυχή.
Τελετουργία εξιλέωσης η μέρα της Αποκριάς στον τόπο μου, μου ‘μαθε- δίχως να το καταλαβαίνω τότε- ότι για να πλησιάσεις τον άνθρωπο, φτάνει να του απλώσεις το χέρι και να προφέρεις μια λέξη. Ότι για να σ’ ακούσει ο Θεός, φτάνει να σηκώσεις τα μάτια ψηλά και να τον αναζητήσεις.

της Ιόλης

Η παραδοσιακή λαγάνα

Η λαγάνα είναι ο άζυμος άρτος (ψωμί), ο οποίος φτιάχνεται με παραδοσιακό τρόπο στην Ελλάδα μόνο μια μέρα του χρόνου, την Καθαρή Δευτέρα, ενώ το όνομά της προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό "λάγανον", μια πλακωτή ζύμη που παρασκευάζεται από αλεύρι και νερό και σηματοδοτεί την έναρξη της νηστείας της Μεγάλης Σαρακοστής. Η λαγάνα αναφέρεται ως έδεσμα σε πολλά κείμενα της Αρχαιότητας. Ένα από αυτά είναι οι Εκκλησιάζουσες του Αριστοφάνη, όπου αναφέρεται η φράση λαγάνα πέττετται δηλαδή λαγάνες γίνονται. Μια θεωρία θέλει η λαγάνα να παρομοιάζεται με τον άρτο που κατανάλωσαν οι Ισραηλίτες κατά την έξοδό τους από την Αίγυπτο, από τότε και μέχρι τη στιγμή που ο Χριστός ευλόγησε τον ένζυμο άρτο. Τα αρτοποιεία μένουν ανοικτά τη συγκεκριμένη μέρα, αντίθετα με τα περισσότερα εμπορικά καταστήματα, αποκλειστικά για την παρασκευή και διάθεση λαγάνας.

Και επειδή Καθαρά Δευτέρα δίχως λαγάνα δεν γίνεται. Αυτό που γίνεται, ωστόσο, είναι Καθαρά Δευτέρα χωρίς τον... φούρναρη!

Παρακάτω δίνουμε μια συνταγή για την παρασκευή σπιτικής λαγάνας:

Υλικά (βγάζουν 3 – 4 λαγάνες ανάλογα το μέγεθος του ταψιού): 

800 γραμμάρια αλεύρι (σκληρό για ψωμί – για ζυμωτό / ή και μείγμα από μισό αλεύρι για όλες τις χρήσεις και μισό για ζυμωτό)

2 φακελάκια ξηρή μαγιά 

450 – 500 ml χλιαρό νερό 

2 κουταλάκια αλάτι

2 κουταλιές σούπας ελαιόλαδο

2 κουταλιές σούπας ζάχαρη 

Σουσάμι (μπόλικο)

Λαδόκολλες

Προαιρετικά: πέστο, πάστα ελιάς, πάστα λιαστής ντομάτας, ξηρή καρποί κ.λπ. 

Θέλει «εργασία» μόλις... 20 λεπτών! 

Η διαδικασία για τις τραγανές αλλά και αφράτες λαγάνες μας έχει ως εξής:

Λέσχη Αφήγησης Ιστοριών της Προφορικής Παράδοσης "Ήτανε μια φορά..."

Της Μαρίας Κατσανούλη

Η Λέσχη Αφήγησης «Ήτανε μια φορά...» που γίνεται μία Τρίτη το μήνα από το Νοέμβριο 2018 μέχρι το Μάρτιο 2019, πραγματοποίησε την 5η συνάντησή της. 

Πρόκειται για δράση η οποία δίνει την ευκαιρία, σε όποιον επιθυμεί, να πει ή να ακούσει ιστορίες της προφορικής παράδοσης, ιστορίες που συντρόφευαν από παλιά τον άνθρωπο και έφτασαν στις μέρες μας από στόμα σε στόμα, ικανοποιώντας την ανάγκη του ανθρώπου να τις «επισκέπτεται» όταν αποζητά  το ταξίδεμά τους. 

Ο Δημήτρης Τσιγάρας ξεκίνησε με το "Χάρο-Νονό" και τις πονηριές με το βαφτισιμιό του...

Ο Τάκης Μανδέλης συνέχισε με 2 νεραϊδόπαιδα από την Πολυνησία που "Pixies" κάποιοι τα αποκαλέσανε.

Αποκριάτικες εκδηλώσεις 2019 στο Βαλτινό

Το τριήμερο των Αποκριών άρχισε, και στο Βαλτινό οι καρναβαλιστές φοράνε τις στολές τους και τα πιο αστραφτερά τους χαμόγελα και συναντιούνται:

-Το Σάββατο 9 Μαρτίου στις 10 μ.μ. στο Καφέ «ΗΛΕΚΤΡΟΦΩΝΟ» που διοργανώνει KARNIVAL NIGHT  με Dj & ps.

-Ενώ την Κυριακή 10 Μαρτίου στις 10 μ.μ. στο καφέ «YOLO» η Ομάδα του Α.Ο. Βαλτινού  διοργανώνει αποκριάτικο πάρτι με τις επιλογές του Dj: tolis tentolouris.

Χρόνια πολλά σε όλες τις γυναίκες του κόσμου

Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 8 Μαρτίου, σε ανάμνηση μιας μεγάλης εκδήλωσης διαμαρτυρίας που έγινε στις 8 Μαρτίου του 1857 από εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη, οι οποίες ζητούσαν καλύτερες συνθήκες εργασίας.

Είναι μια μέρα κινητοποιήσεων σε όλο τον κόσμο για την υποστήριξη της ισότητας, και την αξιολόγηση της θέσης των γυναικών στην κοινωνία.
Έκτοτε ο αντρικός πληθυσμός αποτίνει φόρο τιμής στις γυναίκες που έχουν αλλάξει την πορεία της ιστορίας, προς το καλύτερο.
Η Ημέρα της Γυναίκας είναι μόνο η αφορμή. Άλλωστε εμείς οι άντρες τις γυναίκες τις αγαπάμε, τις τιμάμε και τις σεβόμαστε, κάθε ημέρα του χρόνου. Ή τουλάχιστον, έτσι θα έπρεπε να κάνουμε όλοι μας.

Για φέτος, η γιορτή της γυναίκας, αποτελεί την αφορμή για ένα αφιέρωμα στη γυναίκα του χωριού μας.
Γι’ αυτό επιλέξαμε να αναρτήσουμε κάποιες όμορφες παλιές φωτογραφίες, όπου απεικονίζονται  γυναίκες του Βαλτινού.

Παλιές ασπρόμαυρες φωτογραφίες, όμορφα πορτραίτα γυναικών από το Βαλτινό της δεκαετίας του ΄60, που επιχρωματίστηκαν και αναδείχθηκαν σε μια άλλη εικαστική άποψη..

Κομψές, νέες, όμορφες γυναίκες, στήθηκαν μπροστά στο φακό, με μια αίσθηση φινέτσας και αρχοντιάς, απαθανατίζοντας τα χαρακτηριστικά στοιχεία της προσωπικότητάς τους και την αίγλη μιας παλιάς εποχής.

Χρόνια πολλά σε όλες τις γυναίκες του κόσμου!

Κτίσματα του Βαλτινού που χάθηκαν στο διάβα του χρόνου

Το λαναρείο του Στέφανου Ψύχου

Kτίρια του Βαλτινού που έχουν κατεδαφιστεί! Τα θυμάστε; 

Οι άνθρωποι που έζησαν και χάρηκαν το Βαλτινό στο παρελθόν, οι γενιές που έφυγαν και που μας κληροδότησαν αυτό το χωριό, όπως και εμείς θα το κληροδοτήσουμε στους επόμενους, έχουν αφήσει τα ίχνη τους όχι μόνο στις παραδόσεις, στα ήθη και έθιμα, αλλά και στα κτίσματα, τα σπίτια, τις αποθήκες και τα διάφορα  οικοδομήματα που έκτισαν.

Απλά κατασκευάσματα, που δεν παρουσίαζαν κάποιο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον, ούτε διέθεταν κάποια αξιόλογη ιστορική αξία, πέραν από το φορτίο της προγονικής μνήμης. Γεννημένα και κατοικημένα μόνο από τις ανάγκες της βιωτής.

Με το πέρασμα των χρόνων, καθώς ο τρόπος ζωής και οι ανάγκες των ανθρώπων άλλαξαν, ο σύγχρονος τρόπος διαβίωσης επέβαλε τον εκσυγχρονισμό και στο οικιστικό περιβάλλον. 

Το πλίθινο σπίτι του Κώστα Αγγελόπουλου

Έτσι, πολλά από τα παλιά κτίσματα του Βαλτινού, που τις δεκαετίες 1950-1980 αποτύπωναν την ταυτότητα του οικιστικού χάρτη του χωριού, σμιλεμένα από κύκλους ζωής, αποστεωμένα, ημιθανή, χωρίς να μπορεί να έχουν έναν ρόλο, έπεσαν θύματα του εκσυγχρονισμού, της φθοράς του χρόνου, της παραμέλησης και κατεδαφίστηκαν. Πολλά δε, αντικαταστάθηκαν από άλλα πιο σύγχρονα.

Ευκαιρία λοιπόν να θυμηθούμε κάποια από αυτά τα πιο ξεχωριστά κτίσματα, που σήμερα δεν υπάρχουν πια, καθώς κάποιος φωτογραφικός φακός -τύχη αγαθή- τα διέσωσε από τη λήθη. Είναι όλα αυτά τα μισοσβησμένα από τη μνήμη κομμάτια του αλλοτινού Βαλτινού.

Το σπίτι του Βασιλείου Στάθη

Η παρουσίαση των φωτογραφιών, με τα παλιά κτίσματα του Βαλτινού, είναι μια μικρή ελεγεία στην ξεπερασμένη οικιστική δραστηριότητα και στην σταδιακή κατάργηση και εγκατάλειψή της. 

Είναι μια ανθολογία περασμένων ζωών και κυρίως βλεμμάτων, μια βεντάλια από όλες τις πιθανές γλώσσες του σώματος, που μας άφησαν οι συγχωριανοί που χάρηκαν αυτό το χωριό και τις ομορφιές του, πριν πολλοί από εμάς έρθουμε στη ζωή και πάρουμε το χρίσμα του κατοίκου αυτού του τόπου.

Μελίνα Μερκούρη

Έφυγε σαν σήμερα, στις 6 Μαρτίου 1994.
«Αν με ρωτήσετε, εάν θα ζω όταν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα επιστρέψουν στην Ελλάδα, σας λέω πως ναι, θα ζω.
Αλλά κι αν ακόμη δεν ζω πια, θα ξαναγεννηθώ...»

«Φοβάμαι μήπως χαθεί η ιδεολογία στη γη και γίνουμε ανθρωπάκια που θα θέλουμε να καλοπεράσουμε, που θα θέλουμε να κάνουμε καταναλωτική ζωή.
Κι εμείς οι Έλληνες ακόμα, να χάσουμε αυτό που λέγεται αξιοπρέπεια, αυτό που λέγεται αγωνιστικότητα.
Ναι, αυτό φοβάμαι περισσότερο από όλα».

Τη χαρακτήρισαν «τελευταία Ελληνίδα θεά» και «γυναίκα – φλόγα». Όλη της η ζωή ήταν γεμάτη όνειρα, ελπίδες, αγωνίες και αγώνες.

Η Μελίνα Μερκούρη ήταν μια από τις σημαντικότερες Ελληνίδες του 20ού αιώνα. Υπήρξε πολύμορφη προσωπικότητα.

Κορυφαία αγωνίστρια της Δημοκρατίας στον αγώνα κατά της χούντας (1967-1974).
Σπουδαία ηθοποιός του θεάτρου και του κινηματογράφου με διεθνή καριέρα και με ερμηνείες που έχουν καταγραφεί στις σελίδες της Έβδομης Τέχνης. Πολιτικός που σημάδεψε με την παρουσία της τον πολιτισμό της Ελλάδας, τον έφερε στις πρώτες σελίδες των εφημερίδων.
Πίστευε ακράδαντα ότι ο πολιτισμός είναι η βαριά βιομηχανία μας. Ότι είναι ένα σοβαρό εξαγώγιμο προϊόν και ότι έχει μεγάλη σημασία και αξία η ανάδειξή του.

της Ευτυχίας Αντωνάκη

Εντυπωσιακό θέαμα στο Πρίνος Τρικάλων στον αγώνα motocross

Εντυπωσιακά άλματα, οριακά προσπεράσματα και Γκάζια στο …κόκκινο είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν οι λάτρεις του motocross που βρέθηκαν στο Πρίνος για τον αγώνα κυπέλλου Βορείου Ελλάδος που διοργάνωσε η ΜΑΣ Τρικάλων.

Οι συμμετέχοντες δοκίμασαν τις δυνάμεις τους στις κατηγορίες που πήραν μέρος, προσφέροντας ένα πλούσιο θέαμα.

Αξίζει να σημειωθεί πως οι αγώνες απόκτησαν ξεχωριστή σημασία διότι στην ίδια πίστα θα διεξαχθεί στις 20-21 Απριλίου το πανελλήνιο πρωτάθλημα motocross.

Ακολουθεί φωτορεπορτάζ:

Η ιστορία του Κοινοτικού καταστήματος Βαλτινού

Η ιστορία ενός τόπου είναι συνυφασμένη με την ιστορία των ανθρώπων και των έργων τους. Κάθε τόπος που κατοικείται από ανθρώπους υπόκειται στην αναγκαιότητα της διοίκησης.

Το βασικό κύτταρο της τοπικής διοίκησης είναι η κοινότητα.

Μια μικρή κιβωτός της ιστορίας μας και των αναμνήσεων, αλλά και η έδρα των συλλογικών αποφάσεων που καθόρισαν τη μοίρα και την πορεία του χωριού, είναι το κτίριο του κοινοτικού καταστήματος Βαλτινού.

Ένα κτίριο που έχει ζωή μισό αιώνα και κατέχει μια ξεχωριστή θέση στις καρδιές όλων μας, όσων γεννηθήκαμε και ζήσαμε στο Βαλτινό.

Πρόκειται για το κτίριο που βρίσκεται στο κέντρο του Βαλτινού, απέναντι από το δημοτικό σχολείο.

Το κτίριο κτίστηκε το 1963 και χρησιμοποιήθηκε στην αρχή ως κατάστημα κοινοτικού γραφείου, και παράλληλα στέγαζε το αγροτικό ιατρείο, καθώς και το κτηνιατρείο.

Στη συνέχεια άλλαξε κατά καιρούς πολλές χρήσεις, σύμφωνα με τις προτεραιότητες και τις ανάγκες των κατοίκων.

Αλλά ας δούμε την ιστορική διαδρομή και την κοινωνική ωφελιμότητα αυτού του έργου.

Η διοίκηση των Ελληνικών χωριών επί Τουρκοκρατίας ασκούνταν σύμφωνα με την διοικητική οργάνωση του Οθωμανικού κράτους.

Με την προσάρτηση της Θεσσαλίας στην Ελλάδα το 1881, οι οικισμοί που τις απάρτιζαν συνενώθηκαν σε δήμους τριών διαφορετικών τάξεων, ανάλογα με τον πληθυσμό τους. 

Το Βαλτινό αποτέλεσε κοινότητα του Δήμου Πιαλείων, μέχρι το 1912.

Ευχαριστήριο πένθους της οικογένειας Λάμπρου Σταυρέκα

Ευχαριστούμε θερμά όλους τους συγγενείς και φίλους που με κάθε τρόπο συμπαραστάθηκαν στο βαρύ πένθος μας, καθώς και τους καταθέσαντας στεφάνους, για το θάνατο του λατρευτού μας συζύγου, πατέρα, παππού, αδελφού και θείου Λάμπρου Σταυρέκα.

Θερμά ευχαριστούμε

Η οικογένεια

Λάμπρου Σταυρέκα

Τρίκαλα: Ένας συντελεστής ήπιας ισχύος του ελληνικού κράτους

Του Παναγιώτη Β. Δήμου

Κατά τον Joseph Samuel Nye Jr., έναν από τους σημαντικότερους πολιτικούς επιστήμονες του 20ου αιώνα και πρώην μέλος της κυβέρνησης των ΗΠΑ: «η ήπια ισχύς βρίσκεται στην ικανότητα να ελκύεις και να πείθεις. Συνεπάγεται τη δημιουργία συνεργασιών με άλλα κράτη ή φορείς χωρίς τη χρησιμοποίηση απειλών εις βάρους τους ή απλώς την εξαγορά τους». Τα Τρίκαλα χωρίς αμφιβολία έχουν κερδίσει επάξια τον τίτλο της καλύτερης και πιο σύγχρονης πόλης της Ελλάδας, αλλά και μία από τις πιο σύγχρονες πόλεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Διθυραμβικά σχόλια ανά την Ευρώπη για τον Δήμο Τρικκαίων, με αποκορύφωμα το αφιέρωμα μίας από τις μεγαλύτερης εφημερίδας της Μ.Βρετανίας, αλλά και της Ευρώπης πριν λίγο καιρό, την Guardian.

Γιατί όμως τα Τρίκαλα να αποτελούν δυνατό χαρτί για την εξωτερική πολιτική της Ελλάδας; Άλλωστε και εμείς οι κάτοικοι της πόλης των Τρικάλων, έχουμε παράπονα για την λειτουργία της πόλης και τον τοπικό κρατικό μηχανισμό. Οι καταστηματάρχες φωνάζουν για τον αντικαπνιστικό νόμο, οι καπνιστές (ένας εκ των οποίων κι εγώ) διαμαρτυρόμαστε επίσης. Το λεωφορείο χωρίς οδηγό ήταν παντελώς άχρηστο, τα δωρεάν ποδήλατα επίσης, αλλά και το δωρεάν WiFi δεν εξυπηρέτησε κανέναν. Είναι όμως έτσι; Ένας κύριος παράγοντας της λειτουργίας μιας «έξυπνης πόλης» είναι η τήρηση του συνόλου των νόμων και κανόνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ήρθε η στιγμή να καταλάβουμε πως για να ατενίσουμε το μέλλον με σιγουριά και θάρρος, θα πρέπει να δεχτούμε και να κάνουμε ριζοσπαστικές αλλαγές (τουλάχιστον ριζοσπαστικές φαίνονται σε εμάς και βάζω και εμένα μέσα). Προσωπικά παρόλο που με ενοχλεί που δεν μπορώ να καπνίζω σε δημόσιο χώρο, είμαι υποχρεωμένος να το τηρήσω, ακριβώς για το λόγο που ανέφερα παραπάνω: Πρέπει να δεχτούμε τις αλλαγές.

Το λεωφορείο χωρίς οδηγό, όσο αστείο και αν ήταν (σ.σ. έχω δει άνθρωπο με τα μάτια μου να είναι κολλημένος στο φανάρι στα παλιά τα ΚΤΕΛ, να έχει ανοίξει παράθυρο και να το βρίζει που, αν διαβάζεις αυτό το άρθρο να ξέρεις σε αγάπησα), ήταν ένα βήμα μπροστά στο μέλλον, όχι μόνο για τα Τρίκαλα ή την Ελλάδα, αλλά για ολόκληρη την Ευρώπη. Προφανώς και δεν χρειαζόμαστε ένα όχημα χωρίς οδηγό στα Τρίκαλα που να κινείται με ταχύτητες μικρότερες από αυτές ενός πεζού για να πάμε από την πλατεία στο τζαμί, αλλά σκεφτείτε λίγο πως θα είναι τα πράγματα σε 50 χρόνια από τώρα. Τα Τρίκαλα τόλμησαν να δοκιμάσουν κάτι που δοκίμασαν ελάχιστες πόλεις της Ευρώπης, το οποίο είναι ακόμα σε δοκιμαστικό και επιστημονικό επίπεδο ώστε να βοηθήσουν όλοι αυτήν την έρευνα, με σκοπό μια μέρα να αποτελεί καθημερινότητα δική μου ή των απογόνων μου. Τα ενοικιαζόμενα ποδήλατα και το δωρεάν WiFi είναι πράγματα που κάνουν τη ζωή των συμπολιτών μου πιο εύκολη σε περίπτωση που τα χρειαστώ.

Μάρτιος, ο πρώτος μήνας της άνοιξης (Λαογραφία)

Πρώτη Μαρτίου σήμερα, πρώτη μέρα της άνοιξης και ευκαιρία για μια λαογραφική προσέγγιση αυτού του μήνα.

Σύμφωνα λοιπόν, με την παράδοση (όπως την κατέγραψε ο Νίκος Πολίτης το 1904) ο Μάρτης έχει δύο γυναίκες μία καλή, ανοιχτόκαρδη και γελαστή και μια σκουντουφλιάρα και θυμώδισσα που πάντα κλαίει. Κι όταν πάει στη γελαστή γίνεται κι ο καιρός γελαστός κι όταν πάει στη σκουντουφλιάρα ο καιρός χαλάει.

Ο Μάρτιος, ο πρώτος μήνας της άνοιξης έχει συνήθως άστατο καιρό. Για τον λόγο αυτό και ο ελληνικός λαός έδωσε στον Μάρτη πολλά ονόματα:

Μάρτης ο Κλαψόγελος, ο Πεντάγνωμος, ο Γδάρτης, ο Καψομάρτης, ο Ανοιξιάτης, ο Παλαβιάρης Παλουκοκάφτης κ.ά.

Σύμφωνα πάλι με τον λαό οι έξι πρώτες μέρες του Μάρτη λέγονται δρίμες γιατί λόγω του άσχημου και άστατου καιρού είναι επικίνδυνες για διάφορες ασθένειες. Επίσης οι μανάδες επειδή ξέρουν τις βλαβερές συνέπειες του ήλιου που κάνει την εμφάνισή του τον Μάρτη κι η θερμοκρασία ανεβαίνει προφυλάσσουν τα παιδιά τους φορώντας τους ένα βραχιολάκι, τον «Μάρτη» φτιαγμένο από άσπρη και κόκκινη συνήθως κλωστή. Τα παιδιά το φοράνε μέχρι να δούνε τα πρώτα χελιδόνια. Τότε θα κρεμάσουν το βραχιόλι στο κλαδί ενός δέντρου για να το πάρουν τα χελιδόνια που φτιάχνουν τη φωλιά τους. Σε άλλες περιπτώσεις τα παιδιά φοράνε τον «Μάρτη» μέχρι την Ανάσταση και τον κρεμάνε στο φιτίλι της λαμπάδας τους για να καεί.

Λίγες Παροιμίες για το Μάρτη

«Λείπει ο Μάρτης από τη Σαρακοστή».

«Ο Μάρτης έχει τ’ όνομα κι Απρίλης τα λουλούδια».

«Σα ρίξει ο Μάρτης δυο νερά κι Απρίλης άλλο ένα

χαρά σε κείνο το ζευγά πο ‘χει πολλά σπαρμένα».

«Μάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης».

«Από Μάρτη καλοκαίρι κι από Αύγουστο χειμώνα».

«Ολ΄ οι μήνες τρων κρέας κι ο Μάρτης κοκάλα».

«Ο Μάρτης μια κλαίει και μια γελά».

«Τον Μάρτη ξύλα φύλαγε, μην κάψεις τα παλούκια» κ.ά.

Της τσικνοπέμπτης τα Βαλτσινιώτικα

Έτσι κι αλλιώς κι αλλιώτικα

εδώ στα Βαλτσινιώτικα

θα λέμε τον καημό μας,

τα βάσανα, την τσίκνα μας,

τα ωραία απ’ το χωριό μας.

Της τσικνοπέμπτης η ψηστιέρα

φέρνει την τσίκνα στον αέρα,

μες στην ρετσίνα και στην ζάλη
μοιάζουμε πάλι με καρναβάλι. 

Στα κάρβουνα θα περπατάμε
όπως ο Βέγγος… με τις κάλτσες!
στίχους της πλάκας θα σκορπάμε
και θα χορταίνουμε.. γκριμάτσες!...

Γι' αυτό χορτάστε με στιχάκια
βάλτε και λίγη φαντασία
και γλύψτε και τα κοκαλάκια
πριν πέσετε σε αφασία!!!

Κεμπάμπ, λουκάνικα, μπριζόλες
πανσέτες, πρόβειο και μπιφτέκια
θα δοκιμάσουμε απ' όλες
στις ψησταριές και στ’ άλλα στέκια!...

Κρασιά και τσίπουρα και μπύρες
ως να στραγγίξουν τα βαρέλια
αμέτρητες θα κάνουν γύρες

και θα πλαντάξουμε στα γέλια!

Θα τα περάσουμε ωραία
Α! ναι! θα κάνουμε και χάσκα!
θα βγουν τα έθιμα πηγαία...
ζωή ανέμελη και λάσκα.

Άμα βρισκόσαστε τριγύρω
περάστε για κάνα κοψίδι
θα κάνουμε και πίτα γύρο
σαν θα σωθούνε τ’ άλλα είδη!

Απεβίωσε ο Λάμπρος Σταυρέκας του Σταύρου

Απεβίωσε ο συγχωριανός μας Λάμπρος Σταυρέκας του Σταύρου και της Γεωργίας, την Τετάρτη 27 Φεβρουαρίου 2019 σε ηλικία 77 ετών.

Ο Λάμπρος Σταυρέκας γεννήθηκε το 1942 στο Βαλτινό. Παντρεύτηκε με την Ελένη το γένος Θεοδώρου Σκρέκα και απόχτησαν δύο παιδιά τη Γεωργία και τη Μαρία.

Νοσταλγικές εικόνες του χωριού σε σκίτσα

Τα βιώματα και οι αναμνήσεις, από την παλιότερη εποχή στα χωριά, όσοι είχαμε την τύχη να γεννηθούμε και να ζήσουμε εκεί, μένουν ανεξίτηλα στη μνήμη και στην ψυχή μας, και κάθε φορά που κάποια φωτογραφία, τυγχάνει να μας το θυμίζει, μας κάνει να συνειδητοποιούμε και να εκτιμούμε την απλή, ήρεμη, όμορφη, κι ευτυχισμένη ζωή που ζήσαμε, παρά τις πολλές στερήσεις και τη φτώχεια που υπήρχε τότε.

Η ζωή στο χωριό ήταν τόσο απλή και όμορφη καθώς η επαφή με τα υλικά και τη φύση (χρώματα, αρώματα, μυρουδιές και γεύσεις), αλλά πολύ περισσότερο με τον τρόπο του βίου μας, μας έδινε τη δυνατότητα να αποκτήσουμε ποικίλες και ευχάριστες εμπειρίες. 

Αυτός ο τρόπος του βίου, ευτυχώς καταγράφηκε σε πολλές παλιές ασπρόμαυρες φωτογραφίες, οι οποίες καταμαρτυρούν το λιτό, το απέριττο και το εύθετο μιας εποχής.

Κάθε φορά, κατά την πλοήγηση στο διαδίκτυο, το συναπάντημα, με ανάλογες παλιές φωτογραφίες, που απεικονίζουν στιγμές από τη ζωή στο χωριό και εμπεριέχουν στοιχεία, δυνάμεις και φορτία κοινά, αναγνωρίσιμα και οικεία, πυροδοτεί την έμπνευση, ταράζει την νοσταλγική ηρεμία και αναζητεί νέα εκφραστική.

Έτσι η φωτογραφία γίνεται ερέθισμα, η φόρμα ανασυντίθεται, μεταπλάθεται, μετατρέπεται σε σκίτσο και δίνει χώρο στη φαντασία, προεκτείνοντας την ανάγνωση της εικόνας για κάθε παρατηρητή.

Εδώ, στα συγκεκριμένα σκίτσα, τα στοιχεία των εικόνων, (οι άνθρωποι, τα ζώα, τα πουλιά, τα δέντρα, τα σπίτια, η βρύση, η ποτίστρα), πρωταγωνιστούν στα κάδρα με την αυθεντική τους υπόσταση και δίνουν τη δυνατότητα στον παρατηρητή να κάνει επίκληση, με τους δικούς του μνημονικούς κανόνες, τις προσωπικές του μνήμες και συνειρμούς και να νοιώσει νοσταλγικά, ευχάριστα και έντονα συναισθήματα.

Η κοπή πίτας των εργαζόμενων των ΚΕΠ Ν. Τρικάλων

Την πρωτοχρονιάτικη πίτα τους έκοψαν οι εργαζόμενοι στα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών του Ν. Τρικάλων την Κυριακή 24 Φεβρουαρίου, στην ταβέρνα «Κατώγι» στα Μανάβικα. Μεταξύ των παρευρισκόμενων ήταν και οι εργαζόμενοι του ΚΕΠ της Δημοτικής Ενότητας Καλλιδένδρου. Η εκδήλωση, που στόχο είχε την σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των εργαζομένων, εξελίχθηκε μέσα σε κλίμα ευφορίας, και εκπλήξεων, καθώς μετά τη χαλαρή συζήτηση, οι εργαζόμενοι είχαν την ευκαιρία να διασκεδάσουν με πλούσιο φαγητό και χορό.  

Τυχερή της βραδιάς ήταν η Ελισάβετ Χούτου, η οποία κέρδισε το φλουρί της πίτας.

Λέξεις του τόπου μας, από το Γλωσσάρι Ιδιώματος Δυτικής Θεσσαλίας και ευρύτερης περιοχής αυτής. ΣΙΓΜΑ

Του Ευαγγέλου Στάθη Φιλολόγου

Συνεχίζοντας την παρουσίαση μέρους από το λεκτικό – γλωσσολαογραφικό υλικό που αφορά τον τόπο μας, και το οποίο έχει καταγραφεί στο βιβλίο μου με τίτλο: «Γλωσσάρι ιδιώματος Δυτικής Θεσσαλίας και ευρύτερης περιοχής αυτής», γίνεται μια επιλογή λέξεων που αρχίζουν από το γράμμα (Σ) και παρουσιάζονται παρακάτω με αλφαβητική σειρά:

σαϊάς  η αρσ. ουσ.  πληθ. οι σαϊάδις και τα σαϊάδγια· μέρος της καραγκούνικης στολής· ήταν λινό πανοφόρι που φοριόταν πάνω από το κάμψο (το πουκάμισο): άντι, καραγκούνα, καραγκούνα, μι σαϊά κι μι σιγκούνα (από δημοτ. χορευτ. τραγ.)                           

σακαή  η θηλ. ουσ.  ασθένεια αλόγων και γαϊδουριών· πληγιάζει η μούρη και το στόμα τους και δυσκολεύονται να φάνε: σακαή κακιά να σι μάσει (σε στιγμές κατάρας)

σαμάρι   του ουδ. ουσ. το σαμάρι, το σάγμα· εξάρτημα που τοποθετείται στη ράχη των ιπποειδών (αλόγων, μουλαριών, γαϊδουριών) και χρησιμοποιείται ως κάθισμα για τον αναβάτη ή ως βάση για τη φόρτωση διάφορων αντικειμένων: φταίει του γουμάρι  κι βαρείς του σαμάρι; (κακή εκτίμηση για το ποιος φταίει) – κλαίει  κλαίει  του γουμάρι, θέλει σέλα κι σαμάρι (στιχ. από παιδικό τραγουδάκι σε παιχνίδι) 2) μεταφ. τα χαμηλά καμπύλα εξογκώματα της ασφάλτου που εμποδίζουν τα αυτοκίνητα να αναπτύξουν ταχύτητα: πρόσιχι, έχει  σαμάργια η δρόμους  3) μεταφ. σαμάρι λέγεται και το σκαφιδωτό μέρος του στήθους της κότας (λόγω του σχήματος): ιμένα δε μεαρέσει του μπούτι, βάλι μι λίγου σαμάρι 4) στη φράση: ισύ πιδάκι μ’ θελτς σαμάρι (για άνθρωπο ξεδιάντροπο)

σάματι  επίρρ. και σάμα και σάματις  1) μήπως· σε ερώτηση στην οποία αναμένεται ή εννοείται αρνητική απάντηση: σάμα δούλιψι καθόλου, τέτχοιους τιμπέλτς απού’νι; – σάματι έφτιγα ιγώ;  2) σαν, σαν να: σάματι σι πήρι λίγου του μάτι μ’ ιχτέ (σαν να σε είδα χθες)

σαούρι  του ουδ. ουσ.  πληθ. τα σαούργια  1) για πρόβατα  αδύνατα, ισχνά, κακκαλιάρικα: εχς πρόβατα; έχου κάτι  σαούργια ιδώ  2) για άνθρωπο  πολύ γέρος, γεροκούσελο: βρε, του σαούρι  ικατό (εκατό) χρουνών κι να τό’χει  τιτρακόσια;

σαρεά  η θηλ. ουσ.  1) η λιπαρή ουσία, η λέρα που έχουν τα μαλλιά των αιγοπροβάτων  2) το λερωμένο νερό που απομένει από το πρώτο πλύσιμο σε βραστό νερό του πρόβειου μαλλιού (του ποκαριού)· το νερό αυτό το χρησιμοποιούσαν για το πλύσιμο χοντρών σκούτινων ρούχων· με σαρεά και λουλάκι μαζί έβαφαν χοντρά πλεχτά και αργαλίσια υφάσματα

σαρκιρός  επίθ. η σαρκιρός η σαρκιρεά του σαρκιρό· αυτός που έχει γερή σάρκα, γερούς μύες: πουλύ σαρκιρός, ούλουν τουν χειμώνα χουρίς παλτό, ντιπ δεν κρυώνει  2) για φρούτα ή και για άλλους καρπούς: σαρκιρά ρουδάκινα (μεστά και χυμώδη) – σαρκιρές κουκόσις (καρύδια ψωμωμένα)

σαρμάντσα  η  θηλ. ουσ.  1) η σαρμανίτσα, η κούνια για τα μωρά  2) μεταφ. θέλεις στην κούνια σ’, Χάϊδω μ’, βάλι μι, θέλεις στη σαρμανίτσα…κι γω σι λέου δε μπορώ… (από δημοτ. χορ. τραγ. λέγεται σκωπτικά για γέρο κι ανήμπορο)

σβαγκανάω  ρ. μεταβ. προστ. σβαγκάνα, αόρ. σβαγκάντσα  1) χτυπώ με δύναμη, σβουρίζω: για σβαγκάνα τουν μία να ιδεί, θα του ξανακάνει; 2) σβαγκάνα τουν πααίνει  τουν κώλου (κινείται γρήγορα πέρα δώθε)

σβάρνα  η θηλ. ουσ.  ξύλινο γεωργικό εργαλείο πλεγμένο με ξύλινες βέργες, το οποίο σέρνουν τα καματερά στο χωράφι για την ισοπέδωση του εδάφους μετά το όργωμα  2) στις φράσεις τς παίρνει  ούλοι  σβάρνα (τους επισκέπτεται διαδοχικά ή τους παίρνει όλους η μπόρα) – τό’χει σβάρνα του σπίτι (άνω κάτω) – πιρπατάει σβάρνα σβάρνα (σέρνοντας τα πόδια του στο έδαφος)

σβαρνιάρς  επίθ. και σβαρνιάρκους  η σβαρνιάρς η σβαρνιάρα του σβαρνιάρκου· ο απεριποίητος, ο ανοικοκύρευτος: αυτήν θα παρς γναίκα; αυτήν τη σβαρνιάρα που τά’χει  ούλα σβάρνα σπίτι τς ; – σβαρνιάρκις δλειες δε θέλου ’γω

σβιντζούρι   επίρρ.  γρήγορα, σβέλτα: άξια γναίκα, σβιντζούρι  τς κάνει  τς δλειες

σβιρκεά  η θηλ. ουσ.  η σβερκιά, η σφαλιάρα: τουν δίνει  νια σβιρκεά του γαμπρό η πιθιρός τ’ στη νηκκλησιά, ικεί που τουν ιφκιόταν, λύτχαν ούλοι  στα γέλια

σβόϊρας  η αρσ. ουσ.  1) ο κοντόσωμος, ο κοντοστούπης: πού τουν βρήκι αυτόν τουν σβόϊρα κι τουν παντρεύκι;  2) στη φράση βρε του σβόϊρα πόσα ξέρει! (χαϊδευτικά σε μικρό παιδάκι)

Σουρεαλιστικές φωτογραφίες

Πού αρχίζει και πού τελειώνει ένα ανθρώπινο κορμί;

Αυτό είναι το ερώτημα που θέτει με αυτές τις σουρεαλιστικές της φωτογραφίες η Brooke Di Donato με τα σώματα σε περίεργες στάσεις ενώ σε άλλες συνδυάζει έμψυχα και άψυχα με φυσικά τοπία.

Και το αποτέλεσμα; Δημιουργίες που μοιάζουν με πίνακες ζωγραφικής!

Πως μάθαμε ποδήλατο

Οι μνήμες των ανθρώπων του Βαλτινού, που χρησιμοποιούσαν το ποδήλατο εκτός από τις διάφορες μετακινήσεις τους και για ψυχαγωγία παραμένουν άσβεστες. 

Τότε που οι χώροι κυριαρχούνταν από την αρμονία και ήταν διαθέσιμοι.
Τότε που δεν υπήρχαν τα αυτοκίνητα να μονοπωλούν τους δρόμους.
Τότε που η ψυχαγωγία ήταν συνυφασμένη με το απλό και απέριττο, το ποδήλατο ως προσιτό αγαθό είχε κυρίαρχη θέση στις επιλογές των ανθρώπων.

Το ποδήλατο είναι ένα δίτροχο όχημα, που κινείται καθώς ο αναβάτης του χρησιμοποιεί τη μυϊκή δύναμη των ποδιών του.
Εκτός από ένα ιδιαίτερα διαδεδομένο μεταφορικό μέσο, προσφέρεται και για άθληση και ψυχαγωγία. Μαζί με το κολύμπι και το τρέξιμο, θεωρούνται τα πιο αερόβια αθλήματα ενώ προσφέρεται και για ψυχαγωγία. Έτσι, με ποδήλατο μπορούν να πραγματοποιηθούν σύντομες βόλτες, βραδινές έξοδοι, ημερήσιες εκδρομές και διάφορες άλλες ποδηλατοδρομίες. 

Κάποτε όμως, η ποδηλασία υπήρξε η αγαπημένη καλοκαιρινή δραστηριότητα των παιδιών του χωριού.

Οι πιο πολλοί μάθαμε ποδήλατο σε μια μοναδική, τρελή, εμπνευσμένη έκλαμψη, αφού βέβαια πρώτα περάσαμε την κατάλληλη μεταβατική περίοδο των γδαρμένων γονάτων και των κατατσακισμένων αγκώνων, «τρώγοντας χώμα» για ένα ή δυο καλοκαίρια. Τη μια στιγμή δεν ξέραμε πού μας πήγαιναν τα τέσσερα. Και την άλλη, να που βρεθήκαμε όρθιοι πάνω στο ποδήλατο!

Στην προσπάθεια λοιπόν να μάθουμε ισορροπία με το ποδήλατο πέσαμε, χτυπήσαμε, γδαρθήκαμε στα γόνατα, κουραστήκαμε, θυμώσαμε, κλάψαμε, που δεν τα καταφέραμε αλλά στο τέλος ο καθένας μας βρήκε τον τρόπο και τα κατάφερε.

Τότε τα ποδήλατα των μεγάλων, για τα παιδιά, ήταν μεγάλα και για το λόγο αυτό η προσπάθεια να μάθει ένα παιδί ποδήλατο γίνονταν ανάμεσα από τον σκελετό του ποδηλάτου, όρθιο, αλλά από τα πλάγια, με τα πόδια στα πεντάλ και τα χέρια στο τιμόνι.

Στην αρχή κάποιος μεγαλύτερος ακολουθούσε από πίσω κρατώντας ελαφρά τη σέλα και ήταν σε ετοιμότητα σε περίπτωση πτώσης.

Σιγά σιγά άρχιζε να αφήνει ελεύθερο το ποδήλατο, για μικρά χρονικά διαστήματα και έτσι πειραματίζονταν και άρχιζαν να διορθώνουν την ισορροπία. Μετά ο μεγαλύτερος, απλώς έδινε ώθηση, έσπρωχνε για την εκκίνηση και άφηνε μόνα τους τα παιδιά να κάνουμε μερικές πεταλιές ώστε να συνηθίσουν. Στη συνέχεια μάθαιναν να τα καταφέρνουν, να ξεκινάνε μόνοι τους, και έτσι εξοικειώνονταν με την κίνηση, τον χειρισμό, και την ισορροπία του ποδηλάτου.