Καλύβες και μαντριά

Οι καλύβες και τα μαντριά είναι πρόχειρες κατασκευές από φυσικά κυρίως υλικά ή και από ήδη χρησιμοποιημένα κομμάτια λαμαρίνας, τσίγκου, πλαστικών που ο ανώνυμος κατασκευαστής της υπαίθρου φτιάχνει και χρησιμοποιεί ως κατάλυμα για τα ζώα του, αλλά και ως αποθηκευτικό χώρο της σοδειάς του ή των εργαλείων για τις αγροτικές εργασίες του.

Καλύβες και μαντριά από άχυρο, τσίγκους, ξύλο ή πέτρα. Όλες από υλικά της φύσης ή χρησιμοποιημένα υλικά που φυλάχθηκαν για να ξαναχρησιμοποιηθούν…

Έτσι έφτιαχναν στα χωριά λαμαρίνες και μετά έκαναν σκεπές, τοίχους, φράκτες, μαντριά και καλύβες. Εδώ ήταν όλη η τέχνη. Οι λαμαρίνες έπρεπε να ενωθούν, να μπούνε πόρτες, παράθυρα, στέγες. Όσο πιο μερακλής ήταν ο βοσκός τόσο πιο ωραίο το αποτέλεσμα. Έπαιζαν οι γραμμές, έπαιζαν τα χρώματα ­ συνήθως από μπογιές που είχαν ξεμείνει από το βάψιμο κάποιου σπιτιού - και το αποτέλεσμα ήταν εκπληκτικό.

Έχτιζαν με ευαισθησία και σεμνότητα τα μαντριά, για να τα προστατεύσουν τα ζώα τους από τη ζέστη και το κρύο και ταυτόχρονα με σεβασμό απέναντι προς το περιβάλλον.
Γι΄ αυτό η αναφορά μας αυτή, σ΄ αυτά τα ταπεινά κτίσματα, είναι «μια διαμαρτυρία ενάντια στα επιθετικά και απρόσωπα κτίρια της σύγχρονης αρχιτεκτονικής που μεταβάλλουν τον άνθρωπο σε άψυχο αντικείμενο.
Είναι ένας ύμνος στο απλό και χρήσιμο. Αυτό που κλωτσήσαμε και που σιγά σιγά πρέπει ξανά να το ανακαλύψουμε.

Τα ταπεινά αυτά κτίσματα από τα πιο απλά υλικά, χτισμένα από χέρια ανθρώπων που ζουν ολοκληρωτικά μέσα στη φύση, αποδεικνύουν με την αισθητική και την απλότητά τους την αποστολή της αρχιτεκτονικής.
Ήδη από την προϊστορική εποχή οι καλύβες και τα μαντριά αφήνουν τα ίχνη τους πάνω στο ελληνικό τοπίο χωρίς να αλλάζει ιδιαίτερα το σχήμα τους. Οι μικρές, τετράγωνες συνήθως κατασκευές, άλλοτε πάλι καμπυλόσχημες, λειτουργούν ως αρχέτυπα.

Οι θεσσαλικές καλύβες από πλαιχτοβέργες: Τα υλικά κατασκευής αυτών των καταλυμάτων ήταν κυρίως από ξύλινες φούρκες, ξύλινες βέργες, κλωνάρια, καλάμια λιγαριές, σκλήδες, ραγάζια, και βρίζα ή βούλιαρη για τις σκεπές. Για την κατασκευή της πλευρικής τοιχοποιίας χρησιμοποιούσαν καλάμια ή πλεχτοβέργες τα οποία παλάμιζαν με ένα μίγμα χώματος και άχυρου.

Οι στέγες των καλυβίων αυτών στηρίζονταν σε φούρκες, ύψους 3 μέτρων οι οποίες ενώνονταν με μακρόσυρτες ξύλινες τέμπλες (δοκάρια) και λέγονταν καβαλάρηδες ή κορφιάτες. Στους καβαλάρηδες των τοίχων και της στέγης τοποθετούσαν τα παπαδάκια τα οποία δένονταν μεταξύ τους. Στην στέγη έριχναν παχύ στρώμα από διάφορα σχοινώδη φυτά όπως βρίζα, ραγάζια, σκλήδα, άχυρο κλπ.



Το οικοδόμημα αυτό ήταν χωρισμένο σε τρεις χώρους: Είχε τον οντά, το αχούρι, και τον αχυρώνα τα οποία επικοινωνούσαν με πόρτες μεταξύ τους.

Σε κάποιον εξασκημένο παρατηρητή, που διαθέτει για παράδειγμα το μάτι του αρχιτέκτονα, αυτά τα κολάζ από πλίνθους, ξύλο και άχυρα, παίρνουν άλλες διαστάσεις. Γίνονται αρχιτεκτονικές μορφές, ενώ παράλληλα σχετίζονται με έργα της σύγχρονης διεθνούς τέχνης και αρχιτεκτονικής. Θα μπορούσαν να λειτουργήσουν δηλαδή ακόμα και ως σύγχρονες προτάσεις εμπνέοντας τους δημιουργούς. Ιδιαίτερα εκείνους που ενδιαφέρονται για τις οικολογικές προεκτάσεις της αρχιτεκτονικής.

Αυτή η απλή κατασκευή είναι η αντίσταση εκείνων που δεν επιθυμούν να στεγάσουν τη ζωή τους σε πολυτελείς επαύλεις. Αλλά επιθυμούν να ζήσουν κοντά στη φύση, στις όχθες λίμνης ή ποταμιών σε χώρους με ανθρώπινη κλίμακα, κατασκευασμένους από οικολογικά υλικά που ενσωματώνουν όλα τα επιτεύγματα της σύγχρονης τεχνολογίας και αξιολογούν την πράσινη ενέργεια.