Η ιστορία των παλιών κινηματογράφων των Τρικάλων μέσα από τα φέιγ βολάν

 Του Δημήτρη Τσιγάρα

Τα προγράμματα - φέιγ βολάν- που διένειμαν, κάποτε, κατά την είσοδο του κινηματογράφου, γνώρισαν τις δικές τους δόξες και σήμερα αποτελούν τεκμήρια για έναν τρόπο ζωής που έχει πλέον παρέλθει. Διασώζουν τις μνήμες του σινεμά, του εκπροσώπου, αυτής της άλλοτε φαντασμαγορίας των αισθήσεων.

Φορείς πληροφοριών και μνημοσύνης, αυτή συλλογή των διασωθέντων φέιγ βολάν, των κλασικών κινηματογραφικών έργων, -ελληνικών και ξένων- της παγκόσμιας ταινιοθήκης, παλαιών ηθοποιών και σταρ της οθόνης, που μαζί τους ζωντανεύει η κουλτούρα της εξόδου για σινεμά.

 Τότε που το σινεμά ήταν η πιο φθηνή, η πιο προσιτή και η πιο προσφιλής διασκέδαση.

Το γαλανόλευκο, ή ροζ, ή κόκκινο, ή πράσινο, ή κιτρινωπό πρόγραμμα ήταν ένα έντυπο που διανέμονταν από την ταξιθέτρια κατά την είσοδο στον κινηματογράφο. Τυπώνονταν συνήθως στα τυπογραφεία των εφημερίδων των Τρικάλων, «Θάρρος», «Αναγέννησις», κλπ., από την διεύθυνση του κινηματογράφου.

Τα αναγραφόμενα στοιχεία του προγράμματος διατάσσονταν στην μία σελίδα, την μπροστινή, ενώ η πίσω πλευρά ήταν κενή. Στην σελίδα αναγράφονταν η επωνυμία του κινηματογράφου, ο τίτλος της ταινίας που παιζότανε, οι πρωταγωνιστές και μια σύντομη περιγραφή της υπόθεσης του έργου. Επίσης, πολλές φορές αναγγέλλονταν και διαφημίζονταν οι προσεχώς ταινίες που θα ακολουθούσαν. Τέλος στο κάτω μέρος αναγράφονταν η ώρα έναρξης και η τιμή του εισιτηρίου.

Αυτές κι άλλες πολλές σπάνιες πληροφορίες μας δίνουν αυτά τα προγράμματα, τα διαφημιστικά φέιγ βολάν του κινηματογράφου, μα πάνω απ’ όλα ξυπνάνε μνήμες και εικόνες, μιας «ατμόσφαιρας» και μιας εποχής που έχει παρέλθει.

Η μεγαλοπρεπείς αίθουσες, τα καθίσματα, οι αυλαίες, οι οθόνες, οι μουσικές με τις καμπάνες, τα έργα, οι διαφημίσεις, τα αναψυκτικά, ο πασατέμπος, το «σάμαλι και κοκ», τα «Προσεχώς» στις προθήκες όπου είχαν αναρτηθεί οι φωτογραφίες της ταινίας που έπαιζαν «Σήμερον» και των ταινιών που περίμεναν τη σειρά τους «Προσεχώς, Έγχρωμον», «Κατάλληλον» ή «Ακατάλληλον δι’ ανηλίκους», συνέθεταν την όλη εικόνα.

Μια εικόνα καταγεγραμμένη στις σελίδες της Τρικαλινής ιστορίας των παλιών σινεμά. Σελίδες που διηγούνται τον τρόπο με τον οποίο χιλιάδες άνθρωποι ξανοίχτηκαν και ταξίδεψαν σε άλλους κόσμους και αυτό γινόταν μέσα από τον χώρο μιας θερινής ή χειμερινής κινηματογραφικής αίθουσας των Τρικάλων, του «ΡΕΞ», του «ΠΑΛΛΑΣ», του «ΑΠΟΛΩΝ» του «ΣΙΝΕ ΚΟΣΜΟΣ», του «ΣΤΑΡ», του «ΑΛΚΑΖΑΡ», της «ΑΝΕΣΙΣ» του «ΕΣΠΕΡΟΥ» κ.ά.

Η ιστορία του εικοστού αιώνα, ιδίως μετά το 1930 μέχρι το 1990 ορίζεται και από μια ανάγνωση του κόσμου των θεαμάτων.

Ένας κόσμος ολόκληρος… κάθε γειτονιά των Τρικάλων είχε τα σινεμά της. Ονόματα κινηματογράφων περασμένων εποχών, που θαρρείς πως έζησαν εκεί για μια αιωνιότητα.

Κινηματογράφοι των Τρικάλων

Οι πρώτες κινηματογραφικές προβολές στην πόλη των Τρικάλων γίνονταν υπαίθρια στις πλατείες (στην πλατεία Ρήγα Φεραίου αναφέρονται ήδη από το 1900), σε άλλους ελεύθερους χώρους και στα καφενεία.

Ο πρώτος κινηματογράφος εγκαταστάθηκε το 1915-1916 σε μάντρα της οδού Σαράφη, δίπλα στο σπίτι του Φίτσιου.

Παρακάτω αναφέρονται, με αλφαβητική σειρά, τα ονόματα των 27 κινηματογράφων που λειτούργησαν στα Τρίκαλα.

Το «Αλκαζάρ»  (θερινός). Βρισκόταν στο τέρμα της οδού Ομήρου, πλησίον του σημερινού 7ο Γυμνασίου. Χωρητικότητας 1.000 θέσεων. Άρχισε την λειτουργία του το 1970, από τους αδελφούς Νίτσιου. Έκλεισε οριστικά το 1984.

Η «Άνεσις» (θερινός). Χωρητικότητας 1.000 θέσεων.  Βρίσκονταν στο Τρικκαίογλου, όπου σήμερα βρίσκεται η αποθήκη οικοδομικών υλικών του Απόστολου Πέτσα. Άρχισε την λειτουργία του το 1971, υπό την διεύθυνση του Αθανασίου Χατζιάρα και σταμάτησε την λειτουργία του το 1976.

Ο «Απόλλων» (χειμερινός) βλ. Πανελλήνιων και Ρεξ (χειμερινός 2).

Το «Άριστον» (θερινός) Χωρητικότητας 250 θέσεων, επί της οδού Κονδύλη, στο οικόπεδο κληρονόμων Θεοδοσοπούλου, απέναντι από το παλιό καφενείο του «Ψημένου».. Την εκμετάλλευση είχαν ο Σπύρο Διβάνης με τους γιους του, από το 1961 μέχρι το 1971. Στη συνέχεια, για δύο χρόνια τον λειτούργησε ο Σπύρος Μηνάς, ώσπου έκλεισε οριστικά το 1973. Μηχανικοί όλα αυτά τα χρόνια ήταν ο Μίμης Γιαλίτσας και ο Κώστας Μουτσικόπουλος, ταξιθέτρια κάποια Κούλα και στο αναψυκτήριο ο Βασίλειος Κατσαμπέκης.

Το «Αττικόν» (θερινός) βλ. Ρεξ (θερινός 1).

Το «Αχίλλειον» (χειμερινός) Στην πλατεία Ρήγα Φεραίου, στο ισόγειο του ομώνυμου ξενοδοχείου. Λειτούργησε από το 1962 έως το 1982.

Το «Αχίλλειον» (θερινός) Βλ. Ρεξ (θερινός 1)

Ο «Δημοτικός» (χειμερινός) Σε ειδική αίθουσα στο μύλο Ματσόπουλου.

Ο «Έσπερος» (θερινός 1) Στην οδό Βύρωνος δίπλα στο ΠΑΛΛΑΣ. Λειτούργησε από το 1958 έως το 1975.

Ο «Έσπερος» (θερινός 2) Βλ. Ρεξ (θερινός 1)

Το «Ζάππειον» (θερινός) Δίπλα στο γυμναστήριο (νυν δημαρχείο) λειτούργησε το 1932.

Το «Ιντεάλ» (θερινός) βλ. Ρεξ (θερινός 1)

Ο «Κόσμος» (χειμερινός) Στην οδό Κονδύλη, επί της οικοδομής Παπαβασιλείου. Άρχισε τη λειτουργία του το 1970 και την ανέστειλε το 2012.

Ο «Μύλος» (θερινός δημοτικός) Στο πάρκο Ματσόπουλου. Λειτούργησε από το 1991 έως το 1992. Διέκοψε για λίγο και επαναλειτουργεί έως σήμερα.

Το «Ολύμπιον» (θερινός) Χωρητικότητας 700 θέσεων. Βρίσκονταν επί των οδών Κοραή και Καρανάσιου, δίπλα από την κλινική του Σπύρου Μπονώτη. Λειτούργησε από το 1957 έως το 1972. Το 1957 μέχρι το 1964 λειτούργησε υπό την διεύθυνση των Κώστα Στουρνάρα και Δημήτρη Μπράβο. Από το 1965 μέχρι το 1972, που έκλεισε οριστικά, τη διαχείριση είχε ο Μίμης Γιαλίτσας.

Ο «Ορφεύς» (θερινός) βλ. Σταρ.

Ο «Ορφεύς» (χειμερινός) βλ. Πανελλήνιον και Ρεξ (χειμερινός 2)

Το «Παλλάδιον» (χειμερινός) Στο παλαιό κτίσμα Παϊζάνου (Κολοκοτρώνη και Τζαβέλλα), στην Κατοχή.

Το «Παλλάς» (χειμερινός) στην οδό Βύρωνος. Λειτούργησε από το 1956 έως το 1985.

Το «Παλλάς»,  (θερινός 1) βλ. Ρεξ (θερινός 2).

Το «Παλλάς», (θερινός 2) Επί της οδού Λαρίσης, δίπλα στη σημερινή στοά Κατσανούλη. Λειτούργησε από το 1952 έως το 1956, από τους αδελφούς Στουρνάρα, χωρητικότητας 400 θέσεων.

Το «Πανελλήνιον» (χειμερινός) Το κτίριο κατασκευάστηκε το 1914. Το 1936 σε ένα τμήμα του λειτούργησε κινηματογράφος που ονομάστηκε Ρεξ. Έκλεισε στην αρχή της Κατοχής και ξαναλειτούργησε το 1942. Το 1946 μετονομάστηκε σε Ορφευς και το 1961 σε Απόλλων. Σταμάτησε τη λειτουργία του το 1992.

Το «Rex» (θερινός 1) Πρωτολειτούργησε το 1925 ως Ideal στο χώρο του σημερινού Δημαρχείου. Το 1928 μετονομάστηκε σε Αττικόν. Από το 1937 έως το 1948 οπότε κλείνει, ονομάζεται Ρεξ. Ξαναλειτούργησε από το 1951 έως το 1954 ως Έσπερος, οπότε κλείνει. Είναι ο πρώτος θερινός κινηματογράφος της πόλης.

Το «Rex» (θερινός 2) Στην οδό Ασκληπιού 23. Λειτούργησε το 1937 και το 1938 μετονομάζεται σε Παλλάς, ύστερα πάλι Rex και έκλεισε το 1952.

Το «Σταρ» (θερινός) Στη γωνία Ασκληπιού και Καποδιστρίου. Από το 1947 έως το 1951 λεγόταν Ορφεύς. Έκλεισε το 1977.

Ο «Τηλέμαχος» (χειμερινός) Στην οδό Κουμουνδούρου, στο κτίριο του παλιού εργοστασίου Τεγόπουλου. Άρχισε τη λειτουργία του το 1998. Λειτουργεί ακόμα και σήμερα.

Το «Τιτάνια» (χειμερινός) Στην αίθουσα του καφενείου «Ζυγόπουλου» (Σαράφη και Χατζηπέτρου). Λειτούργησε λίγους μήνες μεταξύ 1936 και 1937.