Το ιστορικό του κτιρίου των Ποινικών Φυλακών Τρικάλων

Της Μαρούλας Κλιάφα

Το ελληνικό Δημόσιο το 1895 ανήγειρε σε οικόπεδο του οθωμανικού τεμένους «Κουρσούμ τζαμί» τις ποινικές Φυλακές Τρικάλων, ενσωματώνοντας και ένα μέρος από το ευρισκόμενο εκεί τουρκικό χαμάμ.

Το αρχικό κτίριο των φυλακών διέθετε δέκα θαλάμους- πέντε στο ισόγειο και πέντε στον όροφο στον οποίο ανέβαινες με εσωτερική ξύλινη σκάλα- και ένα μικρό νοσοκομείο. Στο μεγάλο προαύλιο, το οποίο περιβαλλόταν από ψηλό μαντρότοιχο, υπήρχε ένα αποχωρητήριο και μια τουλούμπα.

Το 1902, επτά μόλις χρόνια από την ανέγερσή τους, οι Φυλακές, λόγω κάκιστης συμπεριφοράς των κρατουμένων, είχαν υποστεί μεγάλες φθορές με αποτέλεσμα ο τότε Υπουργός Δικαιοσύνης Τοπάνης να τις χαρακτηρίσει « αι ελεεινότεραι και αθλιέστεραι φυλακαί του κράτους» και να υποσχεθεί την χορήγηση 20.000 δρχ. για να επισκευασθούν.

Η πλημμελής φρούρηση και η κακή οργάνωση των φυλακών είχαν ως αποτέλεσμα να βασιλεύει σε αυτές η ανομία. Λόγω μέθης, χαρτοπαιξίας και λαθρεμπορίου καπνού που, με την ανοχή των φυλάκων, διεξήγαγαν οι κρατούμενοι οι διενέξεις μεταξύ τους ήταν συχνές και κάποιες φορές αιματηρές. 

Η παντελής έλλειψη συντήρησης των φυλακών είχε ως αποτέλεσμα το 1918 οι θάλαμοι του επάνω ορόφου να ευρίσκονται σε άθλια κατάσταση. Λόγω και των επανειλημμένων προσπαθειών απόδρασης των φυλακισμένων – άνοιγαν λαγούμια, ξήλωναν πατώματα και έσπαγαν με λοστούς την εσωτερική πόρτα- το κτίριο είχε υποστεί πολλές ζημιές. Το 1923 ο επιθεωρητής των φυλακών Γλυκοφρείδης συνέστησε στο Υπουργείο Δικαιοσύνης την παροχή πιστώσεως 100.000 δρχ. για την επισκευή των φυλακών.

Τον Απρίλιο του 1954 ο σεισμός που έπληξε τα Τρίκαλα προκάλεσε στο κτίριο των φυλακών σοβαρότατες ζημιές. Το Υπουργείο Δικαιοσύνης διέθεσε τότε ένα κονδύλι 500.000 δρχ. και έγινε ριζική ανακαίνιση του κτιρίου, η οποία διήρκησε ως τις αρχές του 1957. Το ανακαινισμένο κτίριο, το οποίο περιλάμβανε οκτώ μεγάλους θαλάμους, επιθεώρησε τον Δεκέμβριο του 1956 ο τότε Υπουργός Δικαιοσύνης Παπακωνσταντίνου.

Στα χρόνια που ακολούθησαν έγιναν στο κτίριο των φυλακών πολλές βελτιώσεις. Οι θάλαμοι απόκτησαν χώρους υγιεινής και τρεχούμενο νερό και οι συνθήκες κράτησης των φυλακισμένων έγιναν πιο ανθρώπινες.

Με την ευκαιρία των εργασιών που γίνονται στο χαμάμ, σας στέλνω προς ενημέρωση των αναγνωστών σας μερικά ιστορικά στοιχεία για το κτίριο των παλαιών φυλακών.

Τον Μάιο του 2011, ύστερα από παράκληση της τότε αντιδημάρχου κυρίας Κάκλα, είχα αποστείλει στον Δήμο Τρικκαίων το συγκεκριμένο κείμενο μαζί με ένα ακόμα κείμενο που αναφερόταν στη ζωή των φυλακισμένων και αρκετές παλαιές φωτογραφίες. Μία από τις φωτογραφίες αυτές αποστέλλω και στην εφημερίδα σας. 

Με χαρά διαπιστώνω ότι ήδη άρχισαν οι εργασίες συντήρησης του κτιρίου, το οποίο είναι ένα κομμάτι της τοπικής μας ιστορίας, δεδομένου ότι στο χώρο αυτό δεν έζησαν μόνο ποινικοί αλλά και πολλοί πολιτικοί κρατούμενοι. Οφείλω να τονίσω ότι είναι προς τιμή της 19ης εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, η οποία αξιοποίησε την πληροφορία που είχα αποδελτιώσει από την εφ. «Θάρρος» ότι δηλαδή όταν το 1895 ανεγέρθησαν οι φυλακές ενσωματώθηκε στο κτίριο και ένα μέρος από το παλαιό τουρκικό χαμάμ.
Βέβαια η ανακάλυψη του χαμάμ στάθηκε μοιραία για τις φυλακές. Κατά την άποψή μου, την οποία και εξέφρασα στην τότε δημοτική Αρχή, ένας θάλαμος, όπως ακριβώς είχε εγκαταλειφθεί από τους φυλακισμένους το 2006, θα έπρεπε να διατηρηθεί ανέπαφος. Θα ήταν ένα μοναδικό αξιοθέατο για τους επισκέπτες του Μουσείου Τσιτσάνη.

Όμως η γνώμη μου δεν εισακούστηκε. Δυστυχώς εξουσία και φαντασία δεν πάνε συνήθως μαζί.