Τα γαλατάδικα του Βαλτινού "Αφιέρωμα"

Με την ευκαιρία της διαμαρτυρίας των κατοίκων του Βαλτινού για τον πλειστηριασμό του ακινήτου (Γαλατάδικο), του Αγροτικού Συνεταιρισμού, κάνουμε ένα αφιέρωμα αναδρομής στο παρελθόν, με θέμα τα Γαλατάδικα του Βαλτινού.

 Στο Βαλτινό παλαιότερα οι άνθρωποι ασχολούνταν συνήθως με τα χωράφια και τα κτήματά τους, αλλά παράλληλα διατηρούσαν και αρκετά ζώα, πρόβατα, αγελάδες, γίδια κ.α.

Δεν υπήρχε οικογένεια που να μην είχε λίγα ζώα κοντά στο σπίτι για να έχει το γάλα, το τυρί, το κρέας και γενικά για να καλύπτει τις καθημερινές ανάγκες της διατροφής του σπιτιού. Έτσι λοιπόν στον στάβλο ή στον αχυρώνα του σπιτιού έτρεφαν τα οικόσιτα ζώα τους, και εκτός από το κρέας εξασφάλιζαν και το γάλα τους.

Το άρμεγμα

Άρμεγαν στους στάβλους τους τα ζώα, μάζευαν το γάλα σε κουβάδες ή καρδάρια και το χρησιμοποιούσαν για τις ανάγκες της οικογένειας. Αυτό που περίσσευε το πήγαιναν στο γαλατά.

Το άρμεγμα είναι μια διαδικασία που γίνονταν καθημερινά πρωί και απόγευμα.

Έπλεναν πρώτα με νερό τα μαστάρια των ζώων και μετά άρμεγαν με τα χέρια τους το γάλα.

Το στράγγισμα του γάλακτος

Τα καρδάρια είναι στρογγυλά μεταλλικά δοχεία με χερούλια, όπου μάζευαν εκεί το γάλα και στη συνέχεια το αδειάζανε στα γκιούμια, στραγγίζοντάς το συγχρόνως με την τσαντίλα, ή τη σίτα ώστε να καθαρίζεται από κάθε τρίχα ή άλλο ξένο σώμα.

Η μεταφορά του γάλακτος με τα γκιούμια, προς το Γαλατάδικο

Στη συνέχεια με τα γκιούμια, τα καρδάρια και τα κακάβια, μετέφεραν το γάλα στο γαλατάδικο.

Το 1968 κατασκευάστηκε ειδική υπαίθρια εξέδρα με στέγαστρο δίπλα από το κεντρικό αρτεσιανό όπου γίνονταν η παραλαβή του γάλακτος.

 

Στο βάθος αριστερά διακρίνεται το υπαίθριο υπερυψωμένο γαλατάδικο στο κέντρο του χωριού.

Άλλη μια άποψη από το υπαίθριο υπερυψωμένο Γαλατάδικο που διακρίνεται στο βάθος δεξιά 

Στη συνέχεια το1974 κατασκευάστηκε το σύγχρονο γαλατάδικο από τον Γεωργικό Συνεταιρισμό Βαλτινού, απέναντι από το σημερινό Δημαρχείο και γίνονταν η παραλαβή εκεί.

Η μεταφορά του γάλακτος με τα γκιούμια, προς το Γαλατάδικο

Όλοι όσοι πήγαιναν το γάλα στο γαλατά διατηρούσαν το περίφημο τεφτέρι. Το δευτεράκι αυτό ήταν ένα μπλοκάκι που στο οπισθόφυλλό του είχε την προπαίδεια και στις μέσα σελίδες του σημείωνε ο γαλατάς τα κιλά του γάλακτος που παραλάμβανε και έτσι «κρατούσαν λογαριασμό» για την ώρα της πληρωμής. 

Από αυτά τα δεφτεράκια μάθαιναν την προπαίδεια οι μαθητές του δημοτικού σχολείου, ενώ οι μεγαλύτεροι τα είχαν ως βοήθημα για να κάνουν τις αριθμητικές πράξεις στους λογαριασμούς τους.

Η μεταφορά του γάλακτος με το ποδήλατο

Ο γαλατάς βέβαια είχε το δικό του βιβλίο παραλαβής, με κατάσταση ονομάτων των παραγωγών, και σημείωνε εκεί την ποσότητα του γάλακτος που παραλάμβανε καθημερινά.

Ένας από αυτούς τους γαλατάδες που ασχολήθηκε για χρόνια, και τον θυμούνται οι παλαιότεροι, ήταν ο Βασίλειος Αγγελής.

Η παράδοση και η παραλαβή του γάλακτος από τον Γαλατά.

Εκεί ο γαλατάς παραλήπτης περιλάμβανε το γάλα το ζύγιζε και το έριχνε μέσα σε ειδικά στρογγυλά μεταλλικά, ψυκτικά δοχεία, από όπου, με αυτοκίνητα ψυγεία ή βυτία, μεταφέρονταν στο εργοστάσιο Γάλακτος Τρικάλων.

Καθημερινά το εργοστάσιο γάλακτος Τρικάλων έκανε την συλλογή του ντόπιου ελληνικού γάλακτος, από τους συνεταιριζόμενους παραγωγούς και τις κτηνοτροφικές μονάδες και το επεξεργάζονταν παρασκευάζοντας διάφορα προϊόντα.

Να σημειώσουμε ότι η Συνεταιριστική Γαλακτοβιομηχανία Τρικάλων  ιδρύθηκε το 1960 από την Αγροτική Τράπεζα και την Ένωση αγελαδοτροφικών Συνεταιρισμών της Δυτικής Θεσσαλίας.

Τα γαλατάδικα στο Βαλτινό κατά καιρούς υπήρχαν σε διάφορα σημεία του χωριού. Σε κεντρικά σημεία, πότε σε διάφορα σπίτια, πότε στο μπακάλικο του Ν. Καραθανάση, πότε στο παλιό κοινοτικό γραφείο κ.α.

Σήμερα στο Βαλτινό οι κάτοικοι δεν διατηρούν οικόσιτα ζώα στα σπίτια τους, υπάρχουν όμως λίγοι κτηνοτρόφοι και η παραλαβή του γάλακτος γίνεται κατευθείαν από τους στάβλους τους, με ειδικά αυτοκίνητα των εμπόρων ή του εργοστασίου.