Τιμήθηκε η μνήμη του πολιούχου Αγίου Αθανασίου στο Βαλτινό

 

Τον πολιούχο και προστάτη του, Άγιο Αθανάσιο γιόρτασε  η ενορία του Βαλτινού.

Την Τετάρτη 17 Ιανουαρίου 2024, παραμονή της εορτής τελέστηκε στον ναό του Αγίου Αθανασίου Μέγας Εσπερινός μετ' Αρτοκλασίας και θείου Κηρύγματος. Τον εσπερινό τέλεσε ο πατήρ Κωνσταντίνο Ζαχαράκης, συμπαραστατούμενος από τον αρχιερατικό επίτροπο της ιεράς μητροπόλεως πατήρ Λάμπρο Κολώνα. 

Σήμερα, Πέμπτη 18 Ιανουαρίου 2024, τελέστηκε η πανηγυρική Θεία λειτουργία, όπως κάθε χρόνο.

Ο Αθανάσιος Αλεξανδρείας ή Μέγας Αθανάσιος ή Άγιος Αθανάσιος (περ. 298 – 2 Μαΐου 373) ήταν Πατριάρχης Αλεξανδρείας. Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του Αγίου Αθανασίου ετησίως δύο φορές το χρόνο. Στις18 Ιανουαρίου και στις 2 Μαΐου, που είναι και η ημερομηνία κοίμησής του.

Απολυτίκιο (Ἦχος γ')

Στῦλος γέγονας Ὀρθοδοξίας,

θείοις δόγμασιν ὑποστηρίζων

τὴν Ἐκκλησίαν, ἱεράρχα Ἀθανάσιε·

τῷ γὰρ Πατρὶ τὸν Υἱὸν ὁμοούσιον

ἀνακηρύξας κατῄσχυνας Ἄρειον.

Πάτερ Ὅσιε,

Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε,

δωρήσασθαι ἡμῖν τὸ μέγα ἔλεος.

Για την ιστορία.

Ο επίσημος καθορισμός του πολιούχου της ενορίας του ναού Αγίου Αθανασίου Βαλτινού.

Σύμφωνα με το ΦΕΚ 66 τεύχος Α της18ης Φεβρουαρίου 1912, ο ορισμός του πολιούχου της ενορίας Αγίου Αθανασίου Βαλτινού έγινε με το Βασιλικό Διάταγμα της 29ης Ιουλίου 1912. Ο Βασιλιάς των Ελλήνων Γεώργιος Α’ κατόπιν προτάσεως του Νομάρχη Τρικάλων Μ. Μακκά και της συμβουλευτικής γνωμοδότησης του Επισκόπου Τρίκκης και Σταγών Άνθιμου Παντελάκη, διέταξε τον καθορισμό, μεταξύ άλλων ενοριών των χωριών του δήμου Πιαλίων και του Βαλτινού: «Tου χωριού Bαλτσινού μετά των συνοικισμών Μελέγου, Ασπροβάλτου και Μεσιακών εις μίαν την του Αγίου Αθανασίου».

Παρατίθεται στη συνέχεια αντίγραφο του σχετικού ΦΕΚ.

Ο Σαλεπιτζής των Τρικάλων

 

Με την εμφάνιση του χειμωνιάτικου κρύου στον τόπο μας, έκανε την εμφάνισή του και ο Σαλεπιτζής, ο οποίος κυκλοφορεί στους δρόμους της πόλης των Τρικάλων και προσφέρει στους πελάτες του το θερμαντικό του ρόφημα καθημερινώς. Βρέξει, χιονίσει παίρνει κάθε πρωί την κινητή «επιχείρησή» του και βγαίνει στους δρόμους της πόλης. «Σαλέπι!!! Εδώ το καλό σαλέπι!!!» Διαφημίζει την πραμάτεια του προσελκύοντας τους πελάτες του για να πιουν μία κούπα αχνιστό σαλέπι, το κατεξοχήν παραδοσιακό χειμωνιάτικο ρόφημα.

Ο κύριος Παναγιώτης Τέγος, ένας άνθρωπος ευγενικός και καλοσυνάτος, είναι ο μοναδικός σαλεπιτζής των Τρικάλων. Εδώ κι αρκετά χρόνια τον έχουμε συνδυάσει με το χειμώνα αυτής εδώ της πόλης. Άρχισε τη δουλειά αυτή το 2012. Συνήθως δουλεύει με συγκεκριμένο πελατολόγιο. Βγαίνει μόνο το πρωί για 3-4 ώρες και έχει συγκεκριμένο δρομολόγιο. Θα περάσει από πελάτες, μαγαζιά και παράλληλα θα πουλήσει το προϊόν του σε περαστικούς πελάτες που θα πάρουν σαλέπι στο δρόμο.

Οι παλαιότεροι το γνωρίζουν και το αναζητούν, ενώ πολλοί νέοι διστακτικοί, τον ρωτούν: «τι είναι το σαλέπι;».

Ευτράπελες Διηγήσεις ή Αστειολογήματα του Βαλτινού

Ευτράπελες διηγήσεις είναι τα λεγόμενα ανέκδοτα ή περιγελαστικά αστεία ή περιπαίγματα χωριών που σατιρίζουν ή ειρωνεύονται ανθρώπους, επαγγέλματα, χωριά κλπ. Ο χωρικός, ιδιαίτερα τα παλαιότερα χρόνια, δεν είχε πολλούς τρόπους να διασκεδάσει. Έτσι, προσπαθούσε να βρει τρόπο να κοροϊδεύει, να χλευάζει, να περιπαίζει, για να γελάει λιγάκι και να ξεδίνει από την καθημερινή κούραση και τη σκοτούρα. Την κοροϊδία λοιπόν την έκανε μέσο διασκέδασης κυρίως, χωρίς να έχει διάθεση να θίγει, να προσβάλλει πρόσωπα και πράγματα. Πολλές είναι οι φράσεις και οι διηγήσεις των χωριανών μου που αναφέρονται σε περιπαίγματα των άλλων χωριών για την εξωτερική τους εμφάνιση, το ντύσιμο, το πνευματικό τους επίπεδο.

Ευτράπελες φράσεις που χρησιμοποιούσαν οι Βαλτσινιώτες για τα άλλα τα χωριά, ιδίως τα διπλανά, και για τους κατοίκους τους:

-Οι Σιαπανήσιοι.

-Χαμπέρια απ’ το Λάντζ.

-Σαν να είσαι απ’ το Κουρνέσ’.

-Ματσούκι στο Μζάκι.

-Αρκούδα απ’ το Μισντάνι.

-Θα σι ρίξω καμιά σφαλιάρα βαρμπομπίτικη.

-Οι Ρουμούνηδες.

-Ε, Γενεσιώτ’.

-Κουβέντες Προδρομίτικες.

-Πάτα Λάρσα.

-Αρκούδα απ’ το Μαλακάσι.

Τα άλλα χωριά τον κάτοικο του χωριού μας τον λεν σκωπτικά «Βαλτινίσιο», το μικρό παιδί «Βαλτινούλι», και τη γυναίκα «Βαλτινίσια».

 Του Ευαγγέλου Σ. Στάθη

Η επανεκκίνηση του Εκπολιτιστικού Συλλόγου Βαλτινού

 

Σε γενική συνέλευση και εκλογές για την ανάδειξη νέου Διοικητικού Συμβουλίου του Εκπολιτιστικού Συλλόγου Βαλτινού καλούνται τα μέλη την Κυριακή 21 Ιανουαρίου 2024 και ώρα 4 μ.μ. στο Δημοτικό κατάστημα Βαλτινού.

Παρακαλούνται οι ενδιαφερόμενοι αλλά και όσοι επιθυμούν να βοηθήσουν για την επανεκκίνηση του εκπολιτιστικού συλλόγου, να παραβρεθούν και να συμμετάσχουν στις διαδικασίες.

Τα ομόφυλα ζευγάρια και οι άστεγοι

 

…Με αυτά τα μείζονα θέματα ξεκίνησε η νέα χρονιά. Να τη χαιρόμαστε. Δεν έχει σημασία πόσους συμπολίτες μας αφορά ο γάμος των ομόφυλων ζευγαριών. Εμπειρικά θεωρώ ότι είναι λιγότεροι από όσους είναι άστεγοι. Και δεν το λέω χάριν ευφωνίας. Απλώς πιστεύω ότι το πρόβλημα των συμπολιτών μας που είναι άστεγοι είναι σημαντικότερο από το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν τα ομόφυλα ζευγάρια με τα αστικά δικαιώματά τους και την τεκνοθεσία τους. Και βέβαια, πρέπει να δοθεί μια λύση. Όμως, δεν με απασχολεί αυτό. Αυτό που με απασχολεί είναι οι προτεραιότητες που ο συλλογικός μας βίος αναδεικνύει και ο τρόπος που τις αντιμετωπίζουμε.

Μεγάλωσα σε μια Ελλάδα όπου δεν υπήρχε θέμα ομόφυλων ζευγαριών. Είναι ξεπερασμένη, το αποδέχομαι. Όμως μεγάλωσα σε μιαν Ελλάδα όπου δεν υπήρχαν άστεγοι. Μπορώ να πω το ίδιο, ότι είναι ξεπερασμένη; Η σημερινή Ελλάδα μου δεν ασχολείται με τους άστεγους. Τους αντιμετωπίζει ως παράπλευρες απώλειες της οικονομικής εξέλιξης. Την απασχολούν, όμως, τα ομόφυλα ζευγάρια. Όλοι έχουν κάτι να πουν γι’ αυτά. Και αναρωτιούνται, όπως ο κ. Σαμαράς, για ποιον λόγο η κοινοβουλευτική δημοκρατία μας ωθεί όλο και περισσότερους πολίτες στην αποχή από τα κοινά.

Περπατάς νύχτα στη Σταδίου και βλέπεις μέσα σε μια πιλοτή ένα κουβάρι από κουβέρτες όπου μέσα τους ζει ένας άνθρωπος. Και την επομένη ακούς στις ειδήσεις κάποια τοποθέτηση για τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών. Συμφωνείς ή διαφωνείς, δεν έχει σημασία. Σημασία έχει η απόσταση που χωρίζει τον δημόσιο λόγο της δημοκρατίας μας από την πραγματικότητά της.

Τάκης Θεοδωρόπουλος (Καθημερινή)

Η χορωδία του Κόκκινου Στρατού τραγουδά για την «Ελληνική Επανάσταση»

 

Ένα μικρό μνημόσυνο για την χορωδία του Κόκκινου στρατού που μας έκαναν την μεγάλη τιμή να έρθουν στην Αθήνα και να μας ψυχαγωγήσουν με τον δικό τους τρόπο...

Με ένα από τα πιο γνωστά τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη είναι το «Της Δικαιοσύνης Ήλιε Νοητέ» που αποτελεί απόσπασμα από το «Άξιον Εστί» του Οδυσσέα Ελύτη.

Ανήμερα Χριστουγέννων, του 2016 ένα αεροπορικό δυστύχημα παίρνει 64 άτομα μαζί του κοντά στο Σότσι, στην Μαύρη θάλασσα. Αιωνία η μνήμη των νεκρών.

Τα γλυπτά από χιόνι

 

Η γλυπτική του χιονιού είναι μια υπαίθρια δραστηριότητα και είναι μια μορφή καλλιτεχνικής έκφρασης που απολαμβάνουν πολλοί κατά τους χειμερινούς μήνες.  Τα έργα μπορεί να είναι απλές δημιουργίες ή εξειδικευμένες καλλιτεχνικές κατασκευές, ανάλογα με το επίπεδο δεξιοτήτων και την υπομονή του γλύπτη.

Μπορεί να αποτελέσει και μια μεγάλη οικογενειακή δραστηριότητα που δύναται να την απολαύσουν μαζί ενήλικες και παιδιά.

Οι καλλιτέχνες σχηματίζουν το σχήμα χρησιμοποιώντας μια ποικιλία εργαλείων, όπως φτυάρια, συλλέκτες πάγου και διάφορα άλλα αντικείμενα.

Πολλές φορές το αποτέλεσμα είναι εκπληκτικό με καλλιτεχνικές αξιώσεις!

Βέβαια, μόλις ζεστάνει ο καιρός και λάμψει ο ήλιος, τα γλυπτά θα λιώσουν. Όμως ακόμα, κι αν προορίζονται να λιώσουν αυτό δεν πτοεί τους καλλιτέχνες του χιονιού, ίσως η παροδική τους φύση να είναι μέρος της ομορφιάς τους.

Η παρουσίαση του βιβλίου των Πρακτικών του 1ου Συνεδρίου της Ένωσης Καραγκούνηδων Ν. Τρικάλων

 

Με επιτυχία διεξήχθη το απόγευμα της Πέμπτης 11 Ιανουαρίου 2024, στην αίθουσα εκδηλώσεων του μουσείου "Τσιτσάνη", η εκδήλωση της παρουσίασης των Πρακτικών του 1ου Συνεδρίου της Ένωσης Καραγκούνηδων Ν. Τρικάλων, με την γενική φροντίδα του Προέδρου της Ένωσης Αντώνη Παπαμιχαήλ.

Στην εκδήλωση παρουσιάστηκαν επίσης οι αγώνες και τα επιτεύγματα των Καραγκούνηδων από το 1821 μέχρι σήμερα, με έντονο το στοιχείο της τοπικής ιστορίας! Στο τέλος του συνεδρίου διανεμήθηκε δωρεάν το βιβλίο με τις ανακοινώσεις του 1ου Συνεδρίου Καραγκούνηδων.

Την παρουσίαση των εισηγήσεων του βιβλίου έκαναν οι Χρήστος Μπουλούμπασης τ. Διευθυντής της Α/θμιας εκπαίδευσης Τρικάλων και η Αθανασία Τσιοτινού φιλόλογος, θεατρολόγος.

Να σημειωθεί ότι μεταξύ των εισηγήσεων του Συνεδρίου υπήρξε και η εισήγηση του Δημήτρη Τσιγάρα με θέμα: «Περιστεριώνες στα καραγκούνικα χωριά των Τρικάλων και Καρδίτσης», την οποία παρουσιάζουμε παρακάτω:

«Κυρίες και κύριοι.

Το θέμα της εισήγησή μου «Περιστεριώνες στα καραγκούνικα χωριά των Τρικάλων και Καρδίτσης», πραγματεύεται μια κοινωνική πτυχή, που έχει να κάνει με μια πατροπαράδοτη χαρακτηριστική συνήθεια των κατοίκων, στην οποία μπορεί να διακρίνει κανείς, μέσα στην ιδιαιτερότητα της, μια αυθεντικότητα και έναν πλούτο λαϊκής παράδοσης και πολιτιστικής κληρονομιάς, των οποίων οφείλουμε να γίνουμε αντιλήπτορες και φύλακες.

Η ανάδειξη και η προβολή των τοπικών παραδόσεων της ιστορίας και του πολιτισμού αποτελούν σημαντική παράμετρο προσδιορισμού, συνοχής και πολιτισμικής εξέλιξης των ανθρώπων.

Οι περιστεριώνες των κυκλαδίτικων νησιών δεν αποτελούν μοναδικότητα για την Ελλάδα, καθότι παρόμοια κτίσματα και με ανάλογο, ιδιαίτερο ενδιαφέρον συναντούμε και στη δυτική Θεσσαλία. 

Οι περιστεριώνες αυτοί, κατεγράφησαν κατά την πενταετή έρευνά μου, η οποία πραγματοποιήθηκε τη χρονική περίοδο 2010-2015.

Βρίσκονται διάσπαρτοι στα διάφορα πεδινά χωριά, των νομών Τρικάλων και Καρδίτσης, μέσα στους οικισμούς και είναι κτισμένοι παραπλεύρως της αγροτικής κατοικίας και του αχυρώνα.

Οι κάτοικοι αυτών των αγροτικών χωριών, μαζί με τα άλλα οικόσιτα ζώα και πτηνά, όρνιθες, χήνες, πάπιες, γαλοπούλες εκτρέφανε και εκτρέφουν ακόμα και σήμερα, στα σπίτια τους, περιστέρια.

Τα παραδοσιακά γλυκά του Βαλτινού

 

Τα γλυκά που έτρωγαν παλιότερα στο χωριό ήταν σπιτίσια κυρίως, παρασκευάζονταν δηλαδή στο σπίτι αποκλειστικά από τις γυναίκες. Σπάνια χρησιμοποιούσαν έτοιμα, από ζαχαροπλαστική δηλαδή της βιομηχανίας και του εμπορίου.

Κύριο υλικό παρασκευής τους ήταν τα φρούτα και κάποια λαχανικά ή οι φλούδες τους, απ’ όπου έπαιρναν και την ονομασία τους. Έτσι έχουμε γλυκό κυδώνι, μήλο, πορτοκάλι, κεράσι, βύσσινο, σύκο, σταφύλι, νεράντζι, καρύδι, πελτέ, ριντζέλια, καρπούζι, κολοκύθι, μελιτζανάκι, αγγουράκι, ντοματάκι. Τα λέγανε και έτσι: κυδωνάτο, καρυδάτο, καρπουζάτο. Όλα αυτά αποτελούν και μια άλλη κατηγορία, τα λεγόμενα γλυκά του κουταλιού. Τρώγονται με το μικρό κουταλάκι του γλυκού.

Υπάρχουν και τα άλλα τα γλυκά που γίνονται από διάφορα υλικά, κυρίως από αλεύρια (καθάριο καλαμποκίσιο, σιμιγδάλι), από γάλα, αυγά, βούτυρο, λάδι, λίπα. Από ξηρούς καρπούς, καρύδια και αμύγδαλα, επίσης από σουσάμι, μπαχαρικά, (κανέλλα, γαρύφαλλο, μοσχοκάρυδο).

Ανάλογα πάλι με τον τρόπο παρασκευής και με το είδος του ψησίματος  μπορεί να τα διακρίνει κανείς σε γλυκίσματα του τηγανιού: λαγγίτες, δίπλες, σε γλυκίσματα ταψιού: διάφορες γλυκόπιτες (γαλατόπιτα, ρυζόπιτα, κολοκυθόπιτα γλυκιά, αυγόπιτα, καρυδόπιτα, ραβανί, κανταΐφι, μπακλαβάς, παντεσπάνι) και σε άλλα που ζυμώνονται με αλεύρια: κουλούρες γάμου, κουλουράκια, κουραμπιέδες.

Ελάχιστα άλλα γλυκά που χρησιμοποιούσαν ήταν της βιομηχανίας και του εμπορίου: λουκούμια, κουφέτα, σοκολατάκια, μπισκότα και καραμέλες του γάλακτος, καραμέλες βέργα, καραμέλες ραντεβού.

Η παρασκευή και η χρήση αυτών των γλυκών συνεχίζεται μέχρι και τη δεκαετία του ΄70 χωρίς σχεδόν καμιά αλλαγή. Από εκεί και πέρα εμφανίζονται και στο χωριό άλλα γλυκά με το σημερινό τρόπο παρασκευής: διάφορες πάστες, κορμός, μιλφέιγ, παγωτά, ροξάκια, μελομακάρονα και τέτοια.

Το καθένα από τα γλυκίσματα αυτά, πέρα από την καθημερινή βιολογική και γαστρονομική ανάγκη του ανθρώπου, είχε και μια τελετουργική, μαγικοθρησκευτική και εθιμοτυπική χρήση. Ο ρόλος του δηλαδή άλλοτε ήταν θρησκευτικός και άλλοτε κοινωνικός. Τα α γλυκίσματα ήταν ανάλογα με το σκοπό, την περίσταση και την περίπτωση για τα οποία προορίζονταν. Το  κανίσκι για τη λεχώνα περιλάμβανε σχεδόν αποκλειστικά κοτόπουλο βραστό ή τηγανισμένο, κουλούρα κεντημένη με ψαλίδι σε διάφορα κεντίδια, λαγγίτες, δίπλες και κρασί μαυροδάφνη. Όλα αυτά είναι τονωτικά φαγητά, για να δυναμώσει η λεχώνα, «να σταθεί στα πόδια τς».

Την Πρωτοχρονιά έφτιαχναν κουραμπιέδες. Τις Αποκριές λαγγίτες, χαλβά μαλακό και σαμένιο, δίπλες κι αργότερα κανταΐφι. Τα Ψυχοσάββατα πάλι, ενώ ήταν πολύ κοντά στις Αποκριές, έφτιαχναν γλυκόπιτες:  γαλατόπιτες, καρυδόπιτες, μπακλαβάδες. Στα μνημόσυνα στάρι γλυκό (κόλυβα), σοκολατάκια.

Παλιότερα δεν κατανάλωναν σχεδόν καθόλου γλυκά, εκτός από τις χρονιάρες μέρες. Ίσως επειδή είχαν άφθονα  τα φρούτα, ιδίως τα καλοκαιρινά, ίσως για λόγους οικονομικούς (η ζάχαρη για ορισμένους ήταν απρόσιτη). Κάποιοι άλλοι πάλι είχαν δικό τους μέλι και «πόρευαν» μ’ αυτό: «Ύστερα ποιος να το φκιάσει; σάματι άδειαζάμαν κιόλα τότε;». Να και ένας άλλος λόγος που τότε ο κόσμος περίμεναν με λαχτάρα και ανυπομονησία τις γιορτές, τις επισκέψεις και τις χρονιάρες μέρες, για να γλυκαθούν λιγάκι.

Το γλυκό δείχνει και την οικονομική και την κοινωνική κατάσταση του καθένα. «Φτωχός κι ανοικοκύρευτος κόσμος. Πήγαμαν εκεί και δεν είχαν ούτε ένα γλυκό να μας κεράσουν», άκουγες να λένε. Επίσης την οικονομική κατάσταση την έδειχναν και τα αντικείμενα σερβιρίσματος: δίσκος, ποτήρια, κουταλάκια, πιρουνάκια, μπούκλες και κανάτες, πιατάκια, φλιτζάνια: αν υπήρχαν όλα αυτά κομπλέ, αν ήταν ποιότητας (ασημένια, κρυστάλλινα, πορσελάνινα και τέτοια), ο νοικοκύρης θα ήταν πλούσιος. Ο τρόπος με τον οποίο παρουσίαζε τα γλυκά η νοικοκυρά και τα κερνούσε, η καθαριότητα, το ντύσιμό της, η όλη στάση της και τα «σουρέτια» της γενικά έδειχναν τη μόρφωση, την αγωγή και την κοινωνικότητα της όλη. Το κορίτσι της παντρειάς από δω φαινόταν αν έκανε για σπίτι ή όχι. «Πόσες προξενιές χάλασαν έτσι»!

Την ώρα π ου γίνεται το γλυκό «δεν κάνει» να το θαυμάσεις ή να το παινέψεις, γιατί θα χαλάσει. Την ώρα που φουσκώνει στο ταψί μην πεις: «πω! πω! πως φούσκωσε, γιατί θα «πέσει» αμέσως. Πίστευαν λοιπόν πως το καλό γλυκό ματιάζεται, γι’ αυτό αντί να το θαυμάζεις, πρέπει να το φτύσεις και να πεις: «φτου! φτου! να μην (α)ματιαστεί».

Παροιμίες και παροιμιώδεις φράσεις, σχετικές με τροφές – ποτά και μαγειρικά σκεύη:

-φάε νύφη τραχανά, - καλά είναι και τα κοψίδια.

-κολοκύθια με τη ρίγανη.

-που θα πέσει το μήλο.

-κουκούτσι μυαλό.

-σκόρδα στα μάτια σ’.

-ε, σκορδοκαΐλα μεγάλη.

-τα τηγανίζουν τα’ αυγά, δεν τ’ αλωνίζουν.

-α, κάστανο το ’κανες.

-σύκα και μπιμπίλια και γλυκό κρασί.

-μ’ έκαψες το κρομμύδι εμένα.

-έπεσε στην κολοκυθόπιτα.

-τραχανά για άπλωμα.

-τα’ ανάπιασαν τα προζύμια.

-τα τσιούγκρισαν.

-την έκανε κράνο.

-θα το κοιτάς με το μακαρόνι.

-εμ, δε θα σου στείλω και κλούρα κιόλας.

-άμα πείσμωσες πιες ξίδι,

-αρβίθια ξνα.

-κάτσε στα αυγά σου.

-πήρε μέντα αυτός.

-έγινε ντιπ πίτα.

-μετρημένα κουκιά.

-είναι ένα τσιανάκι αυτός.

Του Ευαγγέλου Σ. Στάθη

Οι στόχοι είναι η ζωή μας… Του Ηλία Γιαννακόπουλου

 

«Να στοχεύεις ψηλά, το φεγγάρι. Ακόμα κι αν αποτύχεις, θα βρεθείς ανάμεσα στ’ αστέρια»  (Les  Brown, Αμερικανός συγγραφέας)

 Στο λυκαυγές του νέου έτους οι άνθρωποι συνηθίζουν να αναπροσαρμόζουν τα σχέδιά τους, να κρίνουν και να απορρίπτουν κάποιες επιλογές του περασμένου χρόνου ως ατελέσφορες και να σχεδιάζουν τα επόμενα βήματά τους με βάση τους νέους στόχους που θέτουν. Κι αυτό γιατί βαθιά πιστεύουν όλοι πως η ζωή χωρίς στόχο και θέληση είναι ένα καράβι στον Ωκεανό που πασχίζει να αποφύγει τα κύματα χωρίς όμως να γνωρίζει σε ποιο λιμάνι πρέπει να προσαράξει.

Ο Αϊνστάιν θέλοντας να προβάλει με έμφαση το ρόλο των στόχων στη ζωή των ανθρώπων και ιδιαίτερα στον εμπλουτισμό του εσωτερικού κόσμου τόνισε με έναν επιγραμματικό τρόπο: «Αν θες να ζήσεις μια ζωή, εξάρτησέ την από έναν στόχο, όχι από ανθρώπους ή πράγματα». Ο άνθρωπος και ο πολιτισμός του διαχρονικά προσδιορίστηκαν καταλυτικά από τους ειδικούς και γενικούς στόχους που κάθε φορά ετίθεντο. Υπάρχει επομένως, μια σχέση διαλεκτική ανάμεσα στον άνθρωπο και τους στόχους που τίθενται, αφού το περιεχόμενο και η ποιότητα του ενός διαμορφώνει και τον «πλούτο» του άλλου.

Οι στόχοι ως πυροκροτητές

Ο εσωτερικός πλούτος του ανθρώπου τότε μόνο μπορεί να καλλιεργηθεί και να εξωτερικευθεί στο βαθμό που το άτομο πιστεύει σε μια ανώτερη ιδέα και «στρατεύεται» σε έναν μεγάλο σκοπό. Η ανθρώπινη ύπαρξη είναι από τη φύση της πολυδιάστατη. Εκείνο, όμως, που την ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα δημιουργήματα είναι η ύπαρξη ενός εσωτερικού κόσμου (συναισθηματικού, πνευματικού, κοινωνικού, ηθικού). Τα ποιοτικά χαρακτηριστικά αυτού του «κόσμου» αποτελούν την προϋπόθεση για την ανέλιξη του ανθρώπινου όντος.

Η ανέλιξη αυτή, όμως, θεμελιώνεται πάνω στον εμπλουτισμό του ψυχικού κόσμου που συνιστά την πεμπτουσία της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Η καλλιέργεια, δηλαδή, του εσωτερικού κόσμου και ο εμπλουτισμός του με νέα στοιχεία δεν συνιστά μόνο μια γενετικά προγραμματισμένη εκδήλωση αλλά και μια «υποχρέωση» του ατόμου. Βέβαια, αυτό δεν μπορεί να αφεθεί στην τύχη ούτε στις δεσμεύσεις ή τις ευκαιρίες του περιβάλλοντος.

Ο άνθρωπος ως υποκείμενο της ιστορίας επιβάλλεται ο ίδιος να εκμεταλλευτεί το φυσικό «τάλαντο» καθώς και τις διευκολύνσεις του περιβάλλοντος για να «σηκωθεί λίγο ψηλότερα» σύμφωνα με την επιταγή του ποιητή. Η ενεργοποίηση, λοιπόν, όλων των δυνάμεων για την καλλιέργεια και εξωτερίκευση του εσωτερικού πλούτου μπορεί να επιτευχθεί μόνο, όταν ο άνθρωπος προσδεθεί στο άρμα μιας ανώτερης ιδέας και ενός μεγάλου σκοπού. Τα δύο αυτά κρατούν σε εγρήγορση τον ψυχικό κόσμο και τον καλούν σε μια υπέρβαση της γήινης υπόστασης του ανθρώπου.

«Όσα βουνά κι αν ανεβείτε/ απ’ τις κορφές τους θ’ αγναντεύτε άλλες / κορφές, / ψηλότερες, μιαν άλλη πλάση ξελογιάστρα / και στην κορφή σα φτάσετε την κατάψηλη / πάλε θα καταλάβετε πως βρίσκεστε / σαν πρώτα κάτου απ’ όλα τ’ άστρα» (Κ. Παλαμάς)

Ο ποιητής δεν μάς διδάσκει μόνο την μετριοφροσύνη και τη «σεμνότητα» απέναντι στο αχανές του σύμπαντος, αλλά περισσότερο μάς προτρέπει να συνεχίσουμε την «ανάβαση» για την κατάκτηση κι άλλων στόχων.

Κι αυτό γιατί οι μεγάλες ιδέες (δημιουργία, αλλαγή κόσμου…) και οι μεγάλοι σκοποί (κοινωνική δικαιοσύνη, αυτονομία) λειτουργούν ως πυροκροτητές του εσωτερικού πλούτου και ωθούν το άτομο σε πράξεις που το αναβιβάζουν στην ψηλότερη θέση των φυσικών δημιουργημάτων. Οι πνευματικές αναζητήσεις, η ηθική αρτίωση, η κοινωνική ωρίμανση και η συναισθηματική ισορροπία ικανοποιούνται και πραγματώνονται μόνο όταν υπάρχουν μεγάλες ιδέες και στόχοι ικανοί να συγκλονίσουν τον άνθρωπο και να τον απελευθερώσουν από τη φυλακή της απραξίας, της συνήθειας, της καθημερινότητας και της παραίτησης.

Μια παλαιότερη ανάρτηση που αξίζει να την ξαναδούμε. Του Δημήτρη Τσιγάρα

 

Τότε και τώρα «Στοχασμός μπροστά σε δυο όμοιες, αλλά με διαφορά 37 χρόνια, φωτογραφίες»

Παλαιότερα, αναζητώντας απάντηση στο ερώτημα για ποιο λόγο τραβήχτηκε η πρώτη οικογενειακή φωτογραφία, που απεικονίζει, με τη σειρά και κατά ηλικία, όλα τα εγγόνια του παππού μας και της γιαγιάς μας, Κωνσταντίνου και Αικατερίνης Τσιγάρα, στο συγκεκριμένο τόπο και χρόνο και με την συγκεκριμένη σκηνογραφία, ανέκυψαν απροσδόκητοι συνειρμοί και ψηλαφήθηκαν υπαρξιακοί προβληματισμοί.

Προβληματισμοί και ανησυχίες, που έχουν σχέση με τη συνεχή πάλη των σημαντικότερων δίπολων της ζωής: Γέννηση και θάνατος, χαρά και λύπη, ευτυχία και δυστυχία, επιτυχία και αποτυχία, αμφισβήτηση και πίστη…

Θελήσαμε λοιπόν να επαναλάβουμε, μετά από 37 χρόνια, την ίδια διαδικασία και το επιχειρήσαμε. Ξανασμίξαμε όλα τα ξαδέρφια μαζί και ξαναπαγώσαμε το χρόνο, βγάζοντας μια δεύτερη παρόμοια φωτογραφία.

Παρατεταγμένοι πάλι σε σχέση με την κλίμακα του χρόνου, ο Κώστας, η Σοφία, ο Δημήτρης, ο Κώστας, ο Στέργιος, ο Γιώργος, η Δέσποινα, ο Σπύρος, ο Κώστας, ο Βάιος, η Κατερίνα.

Δυστυχώς, υπάρχει μια απώλεια που μας πληγώνει όλους. Τη θέση του Κώστα που έφυγε νωρίς, την αντικαταστήσαμε με τον ανεψιό του, Κωνσταντίνο.

Αυτή η δεύτερη φωτογραφία ανέδειξε κυρίαρχα τα στοιχεία της σύγκρισης. Την εξελικτική φυσιογνωμική διαφορά, τις αλλαγές και τη φθορά του χρόνου, τις παρουσίες και τις απώλειες και φυσικά την διαχρονική ανάγκη για ένταξη σε κάποια συλλογικότητα, την ανάγκη του ανήκειν.

Και να πάλι, σαν μια αδιόρατη ελπίδα, να προσδοκούμε από τη δύναμη της φωτογραφίας και από αυτόν τον υπερβατικό διάλογο να οδηγηθούμε σε ένα τελετουργικό μύησης προς το βαθύτερο νόημα της ζωής, για την ανεύρεση τρόπου να θεάται κανείς τη ζωή και να την κατανοεί για να μπορέσει να τη ζήσει.

Στα ερωτήματα τι θα ήθελε κανείς στη ζωή του, οι απαντήσεις είναι περίπου κοινές: Θέλω να μείνω νέος, θέλω να ζήσω, θέλω πίσω τη ζωή που είχα, θέλω να είμαι πετυχημένος, θέλω να αρέσω, θέλω να κάνω πράξη τα όνειρα μου, θέλω ένα νόημα για να υπάρχω, θέλω μια αγκαλιά, ένα χάδι, ένα χαμόγελο…

Τόσα πολλά θέλω, τόση πολλή οδύνη, τόσα απραγματοποίητα ή ανέφικτα όνειρα κρυμμένα πίσω από το διάφανο πέπλο του κοινωνικού μας προσωπείου!

Όμως το ταξίδι προς τα βάθη του εαυτού μας είναι πάντα το πιο μακρύ και το πιο βασανιστικό. Ίσως γιατί πρέπει να έρθει κανείς σε επαφή με τα συναισθήματά του, τους φόβους του, τις αδυναμίες του, τις ενοχές του και να αγνοεί την ύπαρξη των ανύποπτων δυνάμεων και ικανοτήτων που κρύβει μέσα του.

Δεν είναι τυχαίο που από τα τρία κλασσικά υπαρξιακά ερωτήματα -ποιος είσαι, από πού έρχεσαι, πού πας - η ταυτότητα είναι στην πρώτη θέση, αφού όποιος δεν ξέρει ποιος είναι, δύσκολα αποκτά συνείδηση αυτού που έχει αφήσει πίσω του ή του προορισμού που έχει μπροστά του.

Στέκομαι μπροστά σε δυο όμοιες φωτογραφίες τραβηγμένες με διαφορά 37 χρόνια, τις κοιτάζω με στοχαστική διάθεση κι αναρωτιέμαι ξανά: «Μήπως το μάτι με το οποίο βλέπουμε τον θεό είναι το ίδιο με το οποίο βλέπει ο θεός εμάς;»

ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΙΜΕΝΙΚΗΣ

 

Φτωχός ποιμένας ήμουνα και στάθηκα μια μέρα δίπλα στο γυμνοκόκαλο δέντρο. Χορτασμένος κουβέντα με τον σκύλο μου, είπα να απευθύνω τον λόγο και στο δέντρο, μήπως αποκομίσω κάτι απ’ τη σοφία του.

«Μη μ’ ενοχλείς», είπε το δέντρο, «είμαι προσηλωμένο στο κοπάδι κι ακούω τα πρόβατα που συζητούν».

«Τα πρόβατα;» έκανα έκπληκτος. «Μα, αυτά μονάχα ηχολογούν με τα κουδούνια τους κι άλλη φωνή δεν βγάζουν».

«Κι όμως», απάντησε το δέντρο, «εγώ ακούω τη μέσα τους φωνή, που είναι πιο λαγαρή και πιο όμορφη κι από το τραγούδι του δάσους».

Σιώπησα και τράβηξα με το σκυλί μου προς την πλαγιά του λόφου. Να που και σήμερα, είπα στον Ασπροδόντη, πήρα το μάθημά μου από το διαρκές σχολείο της φύσης. Ν’ ακούω, δηλαδή, τη μέσα φωνή από κάθε τι που στοιχειώνει και μεταστοιχειώνει τον κόσμο μας.

Του Ηλία Κεφάλα

Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε η εκδήλωση της Τοπικής κοινότητας Βαλτινού

 

Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε η εορταστική εκδήλωση που διοργάνωσε η Τοπική κοινότητα Βαλτινού, ανήμερα των Φώτων στην πλατεία του χωριού.

Οι παρευρισκόμενοι είχαν την ευκαιρία να διασκεδάσουν με τραγούδια και χορούς, απολαμβάνοντας παράλληλα και την πατροπαράδοτη τηγανιά (τσιγαρίδες) που ετοιμάστηκε με μεράκι από τους διοργανωτές, καθώς και δεκάδες σουβλάκια που ψήθηκαν για τις  ανάγκες της εκδήλωσης. Το χωριό έδειξε να αποκτά ζωντάνια, οι κάτοικοι χάρηκαν και συμμετείχαν με κέφι και ενθουσιασμό, ενώ δεν ήταν και λίγοι εκείνοι που το έριξαν στον χορό.

Ήταν πραγματικά, μια όμορφη και φωτεινή γιορτή μέσα στο γκρίζο της εποχής και στις δυσκολίες που περνάει γενικότερα η κοινωνία μας.

Την εκδήλωση τίμησαν ο Περιφερειακός Σύμβουλος Σάκης Ξάφος, ο Αντιδήμαρχος Σάκης Σκρέκας, οι Δημοτικοί Σύμβουλοι Γιώργος Ηλιάδης, Αντώνης Λάππας και η δημοτική Σύμβουλος Βούλα Βότσιου.

Χορηγοί της εκδήλωσης ήταν οι:

Οι επιχειρήσεις: «Βιολάντα», «ΕΛΑ ΚΡΕ Βαμπούλας», «Οικογένεια ΚΛΙΑΦΑ», «Χοιροφάρμ Μαράβα»ς, Αυγά Ελευθέρας Βοσκής «Κόζιακα», Αρτοποιείο «Άρτος», Αρτοποιείο «Φαλώρειας» Καφέ, «Γιόλο», Ζαχαροπλαστείο «Χύτας», Κρεοπωλείο «Αλμπέρτος», Κρεοπωλείο «Μαυρογιώργος», Σούπερ Μάρκετ «Καλύβας», Σούπερ Μάρκετ «Μπιλιάλης», Φαστ Φουντ «Ο Γύρος του κόσμου», Καφέ «Φουέγκο», Χαρτοκοπτικές εργασίες «Τσιγάρας Γ».

Ακολουθεί φωτορεπορτάζ:

Με τους Βέγγους της ζωής μου θα μείνω...

 

Εγώ θα μείνω με τους Βέγγους. Που έλεγε πως δεν είχε χρόνο να μισεί αυτούς που τον μισούν γιατί ήταν απασχολημένος να αγαπά αυτούς που τον αγαπούν.

Εγώ θα μείνω με τους Βέγγους. Που έλεγε: «Για δύο πράγματα δεν θα ντραπώ ποτέ. Για τις αλήθειες που είπα, και για τα συναισθήματα που ένιωσα».

Εγώ θα μείνω με τους Βέγγους. Που έλεγε πως ευτυχία είναι μόνο δυο χέρια που σε αγκαλιάζουν, που σε κρατούν, που σε κοιμίζουν και σε περιποιούνται.

Εγώ θα μείνω με τους Βέγγους. Που τη μέρα του μεγάλου χαμού, τη μαύρη μέρα που μπήκαν στην πόλη οι οχτροί κι οι ερπύστριες έσπειραν το θάνατο, τη μέρα του Πολυτεχνείου, εκείνος πέρασε μέσα από τα μαύρα κοράκια με το αυτοκίνητό του, έριξε τα καθίσματα και έβαλε μέσα τον εξεγερμένο λαό. Για να τον σώσει.

Εγώ θα μείνω με τους Βέγγους. Που μέσα στην εξορία έστηνε αντίσκηνα και πήγαινε φαγητό κρυφά σε εκείνους που αυτοεξορίστηκαν.

Εγώ θα μείνω με τους Βέγγους. Που έκανε τους ανθρώπους να γελούν, να χαίρονται, να συγκινούνται.

Εγώ θα μείνω με τους Βέγγους. Που ήταν χάδι, απαλοσύνη και τρυφεράδα για τους ανθρώπους.

Εγώ θα μείνω με τους Βέγγους. Που στη γαλέρα της ζωής τους τράβηξαν άγριο κουπί. Κι όλο έτρεχαν...

Εγώ θα μείνω με τους Βέγγους. Που έλεγε ο Κούνδουρος "Έμεινε μαζί μου όλα τα χρόνια της Μακρονήσου. Είχα χρεωθεί την κατασκευή ενός θεάτρου -ήμουν τριτοετής της αρχιτεκτονικής τότε. Πήγα στη διοίκηση και λέω: «Αυτόν το μισότρελο φαντάρο να μου τον δώσετε». Κι έτσι βρέθηκα να φτιάχνω το θέατρο με το Θανάση βοηθό. Στήσαμε τη σκηνή, ανεβάσαμε το πρώτο έργο, και να ο Βέγγος ηθοποιός και να ο Βέγγος πρωταγωνιστής και να ο Βέγγος αγαπημένος ολόκληρου του τάγματος, και να ο Βέγγος η ανακούφισή μας, η λύτρωση μας και το χαμόγελό μας".

Επειδή έρχεται μια στιγμή στη ζωή που πρέπει να αποφασίσεις με ποιους θα πας και ποιους θα αφήσεις. Εγώ θα μείνω με τους Βέγγους. Αυτούς, αυτούς τους μεταξωτούς ανθρώπους. Την ανακούφιση. Τη λύτρωση. Και το χαμόγελό μας.

«Λυπάμαι τους ανθρώπους που ενώ μπήκαν στην καρδιά μου, ξεφτιλίστηκαν στα μάτια μου».

Θανάσης Βέγγος

 

Του Λάμπρου Μεραντζή

 

Τα έθιμα των Φώτων του Βαλτινού. Του Ευαγγέλου Σ. Στάθη, Φιλολόγου

 

Φώτα ή Θεοφάνια. Από τις μεγάλες μέρες του Εορτολογίου μας. Γιορτή λαμπρή και χαρούμενη, με μήνυμα θριάμβου για το κλείσιμο του Δωδεκαήμερου και ελπίδας για τη νέα εποχή που έρχεται.

Την παραμονή των Φώτων, του Σταυρού, ο παππάς με ένα παπαδοπαίδι περνούσε από σπίτι σε σπίτι και το αγίαζε. Φορούσε πετραχήλι και κρατούσε στο ένα χέρι το σταυρό με το βασιλικό και στο άλλο το κακαβάκι με το αγιασμένο νερό. Το παπαδοπαίδι κρατούσε κι αυτό ένα κακαβάκι μεγαλύτερο για τα τυχερά του παππά: κοψίδια, λουκάνικα, λίπα, και, βέβαια, κλούρα φωτίσια για τον παππά. Όλα αυτά φορτώνονταν σε ένα γαϊδουράκι που συνόδευε κι αυτό όλη την ιεροτελεστία. Τα λουκάνικα δεν «έκανε» να τα φάνε, αν δεν τα ευλογούσε πρώτα ο παπάς. Με όλη αυτήν τη διαδικασία πίστευαν ότι φεύγουν και τα παγανά μια για πάντα.

Η γιορτή των Φώτων γιορταζόταν με ευλάβεια και λαμπρότητα. Ανήμερα πηγαίνανε όλοι στην εκκλησία, μικροί και μεγάλοι. Όλοι με καθαρά και καινούργια ρούχα, για να τα φωτίσουν. Λαμπροφορεμένος κι ο παππάς, λαμπρά και τα ξεφτέρια. Οι ηλικιωμένοι, οι άντρες κυρίως, κρατούσαν στο χέρι τους μια μικρή πετσέτα κομποδιασμένη, όπου μέσα είχε λίγο καλαμπόκι, λίγο σιτάρι και λίγο αλάτι, κρατούσαν κι ένα μπουκάλι με νερό. Την ώρα του αγιασμού τα άφηναν «καταή», κάτω από τον παντοκράτορα. Έλυναν τον κόμπο της πετσέτας και τα αγίαζε ο παπάς με το σταυρό και με το ματσάκι βασιλικό.

Όλοι οι εκκλησιαζόμενοι με την απόλυση της εκκλησίας, σχηματίζοντας μια μεγάλη πομπή, κατευθύνονταν προς το κεντρικό αρτεσιανό. Στα χέρια τους κρατούσαν όλες τις εικόνες του ναού της ενορίας, αλλά και τις δικές τους που είχαν στα εικονίσματά τους στο σπίτι. Προπορεύονταν τα ξεφτέρια, ο παπάς κι ψαλτάδες. Στη μεγάλη «κοπάνα» του αρτεσιανού γινόταν η κατάδυση του σταυρού κι ο αγιασμός των υδάτων. Στο ίδιο νερό βάπτιζαν κι όλες τις εικόνες. Μετά, με ένα μπουκαλάκι αγίασμα και τις εικόνες στο χέρι γύριζαν στο σπίτι.

Με το αγίασμα ράντιζαν όλο το σπίτι, τον σταύλο, το μαντρί, τα δέντρα, τα σιτάρια και τα αμπέλια. Έβαζαν και λίγο στο στόμα όλα τα μέλη της οικογένειας. Πίστευαν ότι το αγίασμα είχε δύναμη θεραπευτική, καθαρτήρια και γονιμοποιό. Το ίδιο βέβαια πιστεύουμε και σήμερα.

Το μεσημεριάτικο φαγητό ήταν το ίδιο για όλα τα σπίτια, ήταν η λεγόμενη λουκανικοτηγανιά: λουκάνικα τηγανισμένα με κοψίδια, και κρασί ντόπιο. Σπανιότερα έφτιαχναν και τυρόπιτα. Όλο το χωριό μοσχοβολούσε ίδια μυρουδιά.

Το απόγευμα και ως το βράδυ ακολουθούσε σεργιάνι με χορό στην πλατεία. Το ίδιο σεργιάννι αποτελούσε και αφορμή για νυφοδιάλεγμα. Το βράδυ φαγοπότι και κρασοκατάνυξη στους εορτάζοντες: στο Φώτη, την Φώτο, τη Φανή, τη Φανίτσα, την Ουρανία.

«Κι απόφωτα άρχιζαν πάλι ο κόσμος να βρίσκουν τη σειρά τους, να κοιτάν τς δλειές τους».

Εκδήλωση από την Τοπική κοινότητα Βαλτινού

 

Η τοπική κοινότητα Βαλτινού, με το που συστάθηκε σε σώμα, την Πρωτοχρονιά, ξεκίνησε ήδη την πρώτη της δράση, με την διοργάνωση εορταστικής εκδήλωσης στο χωριό.

Συγκεκριμένα  η τοπική κοινότητα Βαλτινού διοργανώνει και προσκαλεί όλους τους κατοίκους στην πολιτιστική εκδήλωση, «Για να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νεότεροι», η οποία θα πραγματοποιηθεί στις 6 Ιανουαρίου 2024, ανήμερα των Θεοφανίων, μετά τις 3 η ώρα το μεσημέρι, στην κεντρική πλατεία του χωριού.

Στην εκδήλωση μαζί με την ανταλλαγή ευχών, για το νέο χρόνο, θα γίνει αναβίωση του εθίμου των παραδοσιακών τσιγαρίδων. Βέβαια, εκτός από τις τσιγαρίδες θα προσφερθούν στους παρευρισκόμενους και διάφορα άλλα εδέσματα, όπως λουκάνικα, πολλά γλυκίσματα, αναψυκτικά, ζεστό κρασί κλπ.

Η συμμετοχή στην εκδήλωση είναι δωρεάν.

Τα Βαλτσινιώτικα (Το καλαντάρι του χρόνου)

Έτσι κι αλλιώς κι αλλιώτικα

εδώ στα Βαλτσινιώτικα

θα λέμε τον καημό μας,

τα βάσανα, τις πίκρες μας,

τα ωραία απ’ το χωριό μας.

Καινούργιος χρόνος έφτασε, μεγάλη του η χάρη!

και έφερε στο Βαλτινό το νέο καλαντάρι:

Να ’ναι ο Γενάρης ζάχαρη, να ναι ο Φλεβάρης μέλι.

Ο Μάρτιος ροδόσταμο κι ο Απρίλης πετιμέζι.

 

Τον Μάη μέσα στη ψυχή ν’ ανθίζουνε λουλούδια

και τον Ιούνη ν’ ακουστούν τα πιο όμορφα τραγούδια.

Να ’ναι ο Ιούλης μαγικός και με χαρές γεμάτος

κι ο Αύγουστος μεθυστικός, ερωτικός, φευγάτος.

 

Αχ του Σεπτέμβρη οι βροχές, αγάπης να ’χουν στάλες

και σαν του Οκτώβρη ομορφιές να μην υπάρχουν άλλες.

Καλοσυνάτος και γλυκός να είναι ο Νοέμβρης

κι ευτυχισμένους να μας βρει σαν έρθει κι ο Δεκέμβρης!

Οι καλικάντζαροι. Του Ευαγγέλου Σ. Στάθη, φιλολόγου

 

Τους καλικάντζαρους στο χωριό τους λέμε και καρκαντζάλια και παγανά. Είναι κυρίαρχοι της νύχτας και της υπαίθρου. Ζηλεύουν και εχθρεύονται τους ανθρώπους με την οικογενειακή τους ζωή, για αυτό και προσπαθούν με κάθε τρόπο να μπουν στο σπίτι να φαν, να μαγαρίσουν και να μολύνουν και τα φαγητά και τα ενδύματα. Μπαίνουν μες στα σπίτια απ’ τα παράθυρα, απ’ τους φεγγίτες και πιο εύκολα από τους μπουχαρήδες και παν και γλύφουν τα τσιανάκια και πειράζουν τις φτύνες και τις κάδες με τις λύπες και τα κοψίδια. Το πρωί οι νοικοκυρές βρίσκουν σημάδια τους (!). Όσο κρατούσαν τα καρκαντζάλια, δεν άφηναν τα μικρά παιδιά όξω. Απέφευγαν το κούρεμα, το λούσιμο, το χτένισμα, απέφευγαν τις γεωργικές δουλειές και τα νυχτέρια. Για να τα αποφύγουν τα παγανά, θυμιάτιζαν το σπίτι με τη φκυαρίτσα, στην οποία έβαζαν κάρβουνα και θυμιάμα. Αυτό γινόταν κάθε βράδυ σ’ όλο το δωδεκαήμερο. Θεωρούνται δυνάμεις του σκοταδιού και του χειμώνα και εχθροί του ήλιου και του φωτός που τα φοβούνται όπως ο διάολος τη θυμιάμα: «ξημέρωσε, ξημέρωσε, πάμε τώρα να φύγουμε, μη μας δει ο ήλιος».

Η γέννηση των Χριστουγέννων φέρνει γενικώς ένα φως στη γη και στον κόσμο όλον. Τώρα η νύχτα μικραίνει και ημέρα μεγαλώνει. Τα φώτα τα νερά αγιάζονται ενώ ο παπάς με το σταυρό στο χέρι αγιάζει τα σπίτια.

Μόλις τα καρκαντζάλια έβλεπαν τον παππά, το έβαζα στα πόδια και φεύγανε λέγοντας: «φύγετε να φύγουμε, γιατί έρχεται ο ζουρλόπαπας με την αγιαστούρα του και με τη βρεχτούρα του! Θυμιάτζαμαν το σπίτι να φύγουν. Είχαν νουρά μεγάλη, ανύχια μεγάλα. Έριχνάμαν τη θυμιάμα στο μπουχαρή έκαιγε κι έφευγαν».

Δίπλα στο σπίτι μας, σχεδόν κολλητά στο παράθυρο, ήταν μια πολύ παλιά και μεγάλη σκαμνιά που χρειάζονταν τρεις άντρες με ανοιχτά τα χέρια τους να την αγκαλιάσουν. Είχε μια μεγάλη κουφάλα που χωρούσε και 3 και 4 παιδιά όταν έπαιζαν κρυφτό. Ε, εκεί, σ’ αυτή την κουφάλα μας έλεγε ο παππούς ο Νικολάκης ο Στάθης, ότι κατοικούσαν τα καρκαντζάλια τη μέρα και τη νύχτα έβγαιναν ένα-ένα. Τελευταίος έβγαινε ο μεγάλος καρκάντζαλος. «Αυτός έχει μια νουρά να, σαν την φουκαλίτσα και την κουνάει πέρα δώθε. Έχει μεγάλα σιδερένια, αστραφτερά και κοφτερά δόντια και απ’ τον κώλο βγάζει φωτιές, να, έτσι». Και παρίστανε πως είναι και πως κάνει ο καρκάντζαλος τόσο ζωντανά, που εμείς όλα τα Σταθάκια -δώδεκα ήμασταν όλα όλα - μας φαίνονταν ότι τα βλέπαμε έτσι, «ολόστατα τα καρκαντζάλια» και από μέσα το αίμα μας πάγωνε.

Αυτό το θυμόμαστε όλοι τώρα που μεγαλώσαμε. Για αυτό όπου τα έθιμα και τα καρκαντζάλια μπορούν να περιγράφονται και να αφηγούνται στα παιδιά, να γίνεται αυτό με προθυμία και αγάπη, ώστε να συνεχίζονται. Να μην λέμε «αυτά είναι χαζά πράγματα» ή: «Ε, ο κόσμος τότε ήταν πισωδρομικοί». Εμείς οι μεγαλύτεροι έχουμε χρέος να κάνουμε τις αφηγήσεις και τις περιγραφές για τα κακαντζάλια, ώστε οι νεότερες γενεές να μαθαίνουν, να αγαπούν και να ξαναζωντανεύουν τα πατροπαράδοτα αυτά έθιμα, που ερέθιζαν τη φαντασία παιδιών, γενεών και γενεών.

Τη λέξη καρκάντζαλος και καρκαντζάλι τη χρησιμοποιούσανε και σε άλλες φράσεις τότε, όπως: «φύγετε από δω καρκατζάλια». Το έλεγαν χαϊδευτικά για μικρά παιδιά που τους ενοχλούσαν.

- «Μα ξέρεις τι καρκάντζαλος είναι», λέγονταν κολακευτικά για κάποιον που ήταν μικροκαμωμένος μεν, αλλά δεξιοτέχνης στις δουλειές του. -«Ε, όχι και καλός, σαν καρκάντζαλος είναι», λεγόταν ειρωνικά για άντρα όχι όμορφο.

 

«Ρίξε μια ζαριά καλή…»

 

Στο διπλανό τραπέζι δύο ηλικιωμένοι κύριοι παίζουν παθιασμένα τάβλι. Είναι πεπεισμένοι ότι τα πάντα είναι θέμα τύχης. Της μιλούν, την προκαλούν, τη βρίζουν, αλλά και της γλυκομιλούν.

Ακόμη και αν δεν το γνωρίζουν, είναι σύμφωνοι σε αυτό που έχει γράψει ο Γκαίτε: «Ο ιστός του κόσμου είναι χτισμένος από αναγκαιότητες και τυχαιότητα. Η διάνοια του ανθρώπου τοποθετεί τον εαυτό της μεταξύ των δύο και τα ελέγχει. Μελετά την αναγκαιότητα και την αιτία της ύπαρξής της, ξέρει πως η τυχαιότητα είναι διαχειρίσιμη, μπορεί να ελεγχθεί, να χρησιμοποιηθεί».

Γιατί πώς αλλιώς να εξηγηθεί ότι πριν ρίξουν την «τυχερή» ζαριά βάζουν σε εφαρμογή μικρά μυστικά τους: το φύσημα των ζαριών, τη γωνία του χεριού, την ταχύτητα, τη φορά με την οποία ρίχνουν. Στο τέλος βέβαια η μόνιμη επωδός είναι: «Ρίξε μια ζαριά καλή και για μένα βρε ζωή!»

Καλή και τυχερή χρονιά, λοιπόν, σε όλους!

Μαγικές στιγμές

 

Από μικρό παιδί αγαπούσα πολύ τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά - ίσως επειδή η μαγεία έπαιρνε τότε χρώμα, σχήμα, μουσική. Μεγαλώνοντας άρχισαν και οι άλλες εποχές του χρόνου να γεμίζουν από μαγικές στιγμές. Κι αργότερα, άρχισα κι εγώ να δίνω, με τις ταινίες μου, χρώμα και σχήμα σε λίγη από τη μαγεία που ήταν κλεισμένη μέσα μου. Οι ταινίες έφεραν, με τη σειρά τους, ταξίδια, καινούργιους ανθρώπους και νέα όνειρα στη ζωή μου. Μαγικά πράγματα!

Πολλές φορές όμως σ' αυτή τη μεγάλη διαδρομή τα πάντα ξέφτιζαν ή έμοιαζαν χωρίς νόημα... Οι δύσκολες στιγμές.

Ένα όμως δεν άλλαξε ποτέ έως σήμερα: αυτό το σκίρτημα, η λαχτάρα όταν έρχονται τα Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά!

Για μια στιγμή, γίνομαι και πάλι, το εννιάχρονο αγόρι στα μακρινά χιονισμένα Τρίκαλα που, αφού τραγούδησε στη γειτονιά τα κάλαντα με τους φίλους του και χόρτασε τον χιονοπόλεμο, πήγε στο περίπτερο, αγόρασε το μόνο κόμικ που υπήρχε τότε, το Πρωτοχρονιάτικο Μίκυ-Μάους, κάθισε κολλητά στη σόμπα που γουργούριζε σαν γατούλα, μύρισε για λίγη ώρα τα ξύλα που καιγόντουσαν, και άνοιξε το περιοδικό...

Και, ώ του θαύματος, στην τρίτη σελίδα της ιστορίας άρχισε να χιονίζει! Χιόνι έπεφτε μέσα στο βιβλιαράκι, χιόνι έπεφτε κι απ' έξω. Απαλό, κατάλευκο. Ευτυχία...

Και το παιδί καθόταν ήσυχο, γαλήνιο και σίγουρο ότι πάνω στο άσπρο του χιονιού μπορείς να αρχίσεις να γράφεις τη δική σου ιστορία - την ιστορία της δικής σου ζωής. Να της δίνεις σχήμα, χρώμα και μουσική.

Και μπορείς να την γράφεις ξανά και ξανά, σε όποια ηλικία κι αν είσαι.

Του Βασίλη Λουλέ, Σκηνοθέτης

 

Μια ενδιαφέρουσα ερμηνεία για τα Κάλαντα της Πρωτοχρονιάς.

 Του Θωμά Δασκάλου

Μία ερωτική εξομολόγηση που είμαι σίγουρος ότι δεν θα μπορούσατε ποτέ να το φανταστείτε!!! Πόσες φορές έχουμε όλοι μας τραγουδήσει τα κάλαντα «Αρχιμηνιά κι Αρχιχρονιά». Αν διαβάσει κανείς τους στίχους θα δει ότι είναι ακατανόητοι και χωρίς συνειρμό. Αν το διαβάσετε όμως πιο προσεκτικά με έκπληξη θα διαπιστώσετε, ότι μέσα του εμπεριέχει μία ερωτική «καντάδα». Στην περίοδο του Βυζαντίου, κάποιος νέος φτωχός και χαμηλής κοινωνικής τάξεως, ερωτευμένος με μία όμορφη κοπέλα αριστοκρατικής οικογένειας, εμπλέκει μέσα στους στίχους από τα κάλαντα του Αι Βασίλη, και το ερωτικό του ποίημα!!! 

Παραθέτω τους στίχους από τα κάλαντα. Διαβάστε το μία φορά ολόκληρο. Θα δείτε ότι δεν έχει σαφή νόημα! Διαβάστε το όμως τώρα, αλλά μόνον τον δεύτερο στίχο της κάθε στροφής. Στο τέλος το παραθέτω σε μία δική μου ελεύθερη απόδοση:

«Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά

ψηλή μου δεντρολιβανιά

κι αρχή καλός μας χρόνος

εκκλησιά με τ’ άγιο θρόνος

Άγιος Βασίλης έρχεται

και δεν μας καταδέχεται

από την Καισαρεία 

συ ’σαι αρχόντισσα κυρία

Βαστά εικόνα και χαρτί 

ζαχαροκάντιο ζυμωτή

χαρτί και καλαμάρι

δες και με το παλικάρι».

Και σε μία δική μου ελεύθερη απόδοση:

«Ω!! Υψηλή μου (αριστοκράτισσα) που είσαι όμορφη σαν δενδρολιβανιά και σεβαστή ως μία εκκλησιά! Εσύ που το πρόσωπό σου λάμπει ως ένας άγιος θρόνος και είσαι γλυκιά σαν φτιαγμένη από ζάχαρη, ξέρω δεν με καταδέχεσαι διότι εσύ είσαι αρχόντισσα. Αλλά δες όμως και με το παλικάρι».

Καλή Χρονιά... Ας την διεκδικήσουμε!!!

 

 «Δώδεκα και μισή. Πώς πέρασεν η ώρα. Δώδεκα και μισή. Πώς πέρασαν τα χρόνια», έγραφε κάποτε ο ποιητής Κωνσταντίνος Κ. Καβάφης, ανατρέχοντας στο παρελθόν του για να προσδιορίσει την έννοια της ζωής, καθ' ότι (δυστυχώς) όλα περνούν γρηγορότερα απ’ ότι θα θέλαμε να πιστεύουμε! Υγεία, αντίσταση στο μαύρο της εποχής και τη σκέψη μας στους αδύναμους, για το 2024! Αυτά αρκούν για να φτιάξουμε -έστω και λίγο- καλύτερη την κοινωνία μας. Πρωτίστως, όμως, «αγάπα τον άνθρωπο, γιατί είσαι εσύ...», όπως έγραφε άλλος ένας μεγάλος Έλληνας ποιητής και συγγραφέας, ο Νίκος Καζαντζάκης.

 Καλή Χρονιά μας, λοιπόν... Ας την διεκδικήσουμε!!!

 

ΠΗΓΗ: Facebook Αλέξανδρος Ζαούτσος

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ!