Ντοπιολαλιά. Ο Παντελής ο βοτανολόγος

Αφηγήσεις, εξιστορήσεις, καταθέσεις βιωμάτων από ανθρώπους που διατηρούν το γλωσσικό μας ιδίωμα ατόφιο, όπως ακριβώς το παρέλαβαν από τους προγόνους μας.

Την παρακάτω αφήγηση μας έκανε ο Παντελής Φλώρος, την οποία παρουσιάζουμε ατόφια, χωρίς να αλλάξουμε ή να διορθώσουμε κάτι, διατηρώντας έτσι την ιδιωματική προφορά και την αυθεντικότητα της γλώσσας του τόπου μας.

Λοιπόν, κάτσε να σι που. Ιγώ ξέρω πολλά, κι είμι κι βοτανολόγος.

Έχου ένα βιβλίου, όποιος δεν μπορεί να κάνει παιδιά, μπορεί να φταίει ο ένας, μπορεί να φταίει ο άλλος…, λοιπόν, λέει, τι θεραπεία να κάντς.

Είναι το βιβλίο των βοτάνων, των φαρμάκων και γενικώς τα πάντα. Δεν μαζώνω ιγώ τα βότανα, ιγώ λέου τον άλλον άμα θέλει. Τι πρόβλημα έχεις; Θα πάρ΄ς αυτό. Τσ’ δίνω κι κάνα βότανο, έτσι, δεν θέλω παράδες. 

Άμα μη πεις τώρα κάνα πρόβλημα, θα σι πω, άμα το ξέρω ή θα κοιτάξω στου βιβλίου.

Τα φάρμακα είναι πικρά, άμα δεν είναι πικρά τα φάρμακα δεν κάνουν χρήση, με τίποτα.

Ά, εχτές ήρθε μια γ’ναίκα εδώ με τον άντρα τς, κι ανέφερα ιγώ, «έχω βότανα» λέου, «να φεύγουν οι ζάρες». Λέει αυτήν, «Α! θέλω κι εγώ». «Ε, εσύ δεν έχς ζάρες, λέου, λίγες έχεις. Έδωσα λέου μια συνταγή σε μια γυναίκα προχτές, να κάνει θεραπεία, να φύγουν οι ζάρες, απ’ έχει πολλές εδώ κι καθάρσι». «Α! πέσε με κι εμένα» λέει, «α μι γράψς μια συνταγή».

«Θα σι δώσου το βιβλίου να τη γράψ'ς μαναχιά σ’ λέου, γιατί ιγώ αυτήν την γυναίκα απ’ έγραψα, έκανα μια ώρα να τη γράψω».

Πήγε την έγραψε. Είχε πολλές ζάρες αυτήν. Αλλά οι ζάρες απ’ την ταλαιπωρία είναι κι άμα δεν τρως γάλα. Γιατί το γάλα φκιάνει επιδερμίδα να ξέρ’ς. Ιγώ τρώου γάλα πρωί – βράδυ τριψάνα. Δεν έχου ζάρες εγώ. Είμαι 86 χρονών. Τρώου γάλα και τώρα μι φέρνει εμένα, ένας εδώ, δυο μπουκάλια. Έχει γίδες αυτός κι μι φέρνει δυο μπουκάλια κάπου-κάπου. Είνι νοστιμότερο, καλύτερο το γίδινο. Το πρόβειο έχει περισσότερες βιταμίνες. Κατάλαβες; Κι είναι κι φτεινό φαί, το γάλα, θα πάρ’ς ένα κιλό γάλα, έχει ένα ευρώ.

Ξέρ’ς, ιγώ έκανα κι υπάλληλος. Το 1946, πήγα υπάλληλος σ’ έναν έμπορα στου Μουζάκι, έξι χρόνια έκατσα εκεί.

Ήταν έμπορας γερός αυτός. Γενικό εμπόριο: Λάδια, κασμήρια, ντρίγκια, τα πάντα, λαγιά μάζωνε, αλπές…
Κι δεν μι πλήρωνε εμένα καθώς πήγα, ούτε ασφαλισμένο με είχε. Δεν μι πλήρωνε για να μάθω την τέχνη, τη δλειά.
Είμαν φτουχό παιδί, δεν είχα τίποτα ιγώ. Ούτε σπίτι είχα, ούτε καλύβι. Ο πατέρας μ’ πέθανε 37 χρονών, αλλά τα κατάφερα.
Όχι την τέχνη μόνο έμαθα, αλλά έμαθα κι γράμματα κι αν’ξα αυτό το μαγαζί ιδώ.

Ιγώ γράφω καλύτερα από έναν που είναι του Λυκείου.

Καθαρά πράματα. Χα! Χα! Χα!

Λέξεις του τόπου μας, από το Γλωσσάρι Ιδιώματος Δυτικής Θεσσαλίας και ευρύτερης περιοχής αυτής. ΠΙ

Του Ευαγγέλου Στάθη Φιλολόγου

Συνεχίζοντας την παρουσίαση μέρους από το λεκτικό – γλωσσολαογραφικό υλικό που αφορά τον τόπο μας, και το οποίο έχει καταγραφεί στο βιβλίο μου με τίτλο: «Γλωσσάρι ιδιώματος Δυτικής Θεσσαλίας και ευρύτερης περιοχής αυτής», γίνεται μια επιλογή λέξεων που αρχίζουν από το γράμμα Π και παρουσιάζονται παρακάτω με αλφαβητική σειρά:

παγάδα  η θηλ. ουσ. τόπος που δεν τον πιάνει ο αέρας, απόγωνος: μαζεύκαν στην παγάδα τα πρόβατα να απαγκειάσουν

παγαδγιάζου  ρ. μεταβ. και αμετ. αόρ. παγάδγιασα  μέσ. μετοχ. παγαδγιασμένους 1) για καιρό καλμάρω, γαληνεύω: παγάδγιασι  η κιρός όξου· του προυί ήταν ξιρουπαεά (ξεροπαγιά)  2) για πόνο: καταπραΰνω, μαλακώνω: παγάδγιασι λίγου η πονόδοντους, τουν παγάδγιασι η ασπιρίνη ουσ. του παγάδγιασμα

παγανός  επίθ. η παγανός η παγανιά του παγανό· για άνθρωπο  κοντός, λισβός κι μαυριδερός: τουν λεν κι όμορφουν κιόλας! εά…ένας παγανός είνι, τι είνι λες

παΐδα  η θηλ. ουσ.  πληθ. οι παΐδις· η παγίδα· παιδικό κυνηγητικό σύνεργο για τη σύλληψη πουλιών: έστησα παΐδα για να πχιάσου πλια, άλλα ήταν ψόφια άλλα ζωντανά (δημοτ. χορευτ. τραγ.  ο στίχ. υπαινίσσεται «κυνήγι» κοριτσιών από αγόρια, σκωπτικά βέβαια) – παΐδις λέγονταν και οι ακτίνες της ομπρέλλας

παίνια  η θηλ. ουσ.  πληθ. οι παίνις· παίνεμα, καμάρωμα, επίδειξη: όπ’ να πααίνει  κι όπ’ να σταθεί, ούλου παίνις είνι κι για τεαυτόν τουν ίδγιουν κι για τη φαμπλιά τ’ ούλη

πάκια  τα ουδ. ουσ.  οι σπόνδυλοι της σπονδυλικής στήλης κοντά στη μέση και οι μύες γύρω απ’ αυτούς: μι πόνισαν τα πάκια μ’ απ’ του βάρους τα σακκιά που κουβαλούσα ούλη  μέρα

παλαμίζου ρ. μεταβ. και παλαμάω (σπάν.) παρατ. παλάμζα, αόρ. παλάμσα· παλαμίζουμι παλαμίσκα παλαμζμένους· επάλειψη τοίχου και δαπέδου με πολτό λάσπης από χώμα και βουνιά αγελάδας· η επάλειψη αυτή γινόταν με τις παλάμες των χεριών (από κει και η λ. παλαμίζω)· έτσι παλάμιζαν τα παλιά τα χρόνια τα πλινθόχτιστα σπίτια, τις αχυροκαλύβες καθώς και άλλους βοηθητικούς και αποθηκευτικούς χώρους του σπιτιοό·  ουσ. του

παλιαρούτι  του ουδ. ουσ. πληθ. τα παλιαρούτχια· παλιόρουχο μισοτριμμένο, κουρελιασμένο και χιλιομπαλωμάνο

παλιουμούσκι  του ουδ. ους. μοσχάρι χρονιάρικο, δαμάλι

παλιουρεά  η θηλ. ουσ. 1) το παλιούρι  2) συστάδα παλιουργιών 3) μεταφ. για να δηλώσει την κατάσταση που επικρατεί σε σπίτι ανοικοκύρευτου και τεμπέλη: παλιουρεά στου σπίτι τ’ (δε βρίσκεις τίποτε)

παλιούρι  του  η θηλ. ουσ. πληθ. τα παλιούργια· αγκαθωτός θάμνος· τα παλιούργια τα χρησιμοποιούσαν παλιά για να φτιάξουν φράχτες

παλιουρκόπους  η αρσ. ουσ. ο παλιουροκόπος· κοπτικό εργαλείο για το κόψιμο των παλιουργιών· ήταν πολύ τραχύ αυτό το εργαλείο, γιαυτό και όταν συζητούσαν για κάποιον ανόητο ή κακό, έλεγαν λέλε, παλιουρκόπου απ’ θέλει στου κιφάλι!

πανουγόμι του ουδ. ουσ.  επί πλέον φορτίο, υποχρέωση: δε μ’ έφτανι η θκη μ’ η φαμπλιά μ’ ήφιραν κι τ’ ανίψι  τ’ άντρα μ’ για πανουγόμι – έχου τα βάσανά μ’, έχου κι σένα πανουγόμι

πανουπροίκι  του ουδ. ουσ. το πανωπροίκι· συμπληρωματική ή πρόσθετη προίκα· συνήθως δεν την έδινε ο πατέρας, αλλά τη ζητούσε με το «έτσι θέλω» ο γαμπρός: σιγά ’π’ θα σι δώσου κι πανουπροίκι απού πάν’ – πρόσιξέ τουν καλά αυτόν, θα σι ζητήσει κι πανουπροίκι αύριου μιθαύριου (για προικοθήρα γαμπρό)

πανουσάμαρα  επίρρ. επί πλέον φορτίο πάνω στο ήδη φορτωμένο σαμάρι υποζυγίου: φόρτουσι του γαϊδούρι  μι δυο σακιά στιάρι  κι πανοουσάμαρα έβαλι του μικρό του πιδάκι τ’

πάντγιους   επίθ. η πάντγιους η πάντγια του πάντγιου· στις φράσεις αυτός, η τέτχοιους, η πάντγιους· αυτήν, η τέτχοια, η πάντγια (λέγεται αόριστα και γενικά για κάποιον, όταν θέλουμε να εκφραστούμε αρνητικά (βλ . λ. δείξος και ποίξος)

Παραδοσιακά Ελληνικά φαγητά που χάθηκαν με τα χρόνια

Η μπομπότα, η θρεψίνη, το ζαχαρόψωμο και άλλα τρόφιμα «των φτωχών» που χόρταιναν τους Έλληνες τον περασμένο αιώνα.

Η μπομπότα

Η μπομπότα ήταν η εναλλακτική λύση έναντι του σπάνιου σε δύσκολες περιόδους αλευριού από σιτάρι. Γνωστή και ως το ψωμί ή η πίτα των φτωχών. Ήταν στην ουσία ένας χυλός από καλαμποκάλευρο, αλατισμένο νερό και λάδι, αυγό ή κάποια γέμιση, αν υπήρχε.

Θρεψίνη και πετιμέζι

Ως την δεκαετία του ’60, τότε που δεν υπήρχαν… πραλίνες φουντουκιού και maple syrup για να αλείφουμε στο ψωμί, οι φέτες αλείφονταν κατά κόρον με πετιμέζι ή θρεψίνη. Το πετιμέζι είναι το παχύρρευστο προϊόν που προκύπτει από τον μούστο των σταφυλιών, ενώ η θρεψίνη, που κυκλοφορούσε στο εμπόριο σε κουτί με μια χαρακτηριστικότατη φωτογραφία ενός μικρού παιδιού, ήταν μια κρέμα που αποκαλούταν και σταφιδίνη, επίσης από τα σταφύλια.

Αυτό ήταν το πλέον συνηθισμένο και θρεπτικό κολατσιό των παιδιών τις δεκαετίες του ’50 και του ’60.

Γλυπτική με πάγο

Η γλυπτική είναι μια από τις ωραιότερες και πιο κλασικές μορφές τέχνης. Όποτε σκεφτόμαστε ένα γλυπτό μας έρχεται στο μυαλό το σμίλευμα μιας πέτρας, που θα κρατήσει για αιώνες. Βέβαια, από μόνο του το γεγονός αυτό δεν σημαίνει, ότι το γλυπτό θα κρατήσει για αιώνες. Μάλιστα, μερικά γλυπτά προορίζονται να κρατήσουν μόνο μια σεζόν. 
Τον χειμώνα το παγωμένο νερό με την μορφή του πάγου και του χιονιού αποτελούν από μόνα τους έργα τέχνης. Αν έχετε φτιάξει ποτέ χιονάνθρωπο, καταλαβαίνετε τι εννοώ. Σε κάποιους ανθρώπους, όμως, αρέσει να αναγάγουν το ταλέντο τους σε άλλο επίπεδο. Και αυτό το άλλο επίπεδο δεν είναι άλλο από τα γλυπτά από πάγο. 

Η γλυπτική στον πάγο χρησιμοποιεί μεγάλα κομμάτια πάγου που στην συνέχεια σκαλίζονται με αλυσοπρίονα, κοπίδια, εργαλεία σμιλεύματος και άλλα εργαλεία. Ανάλογα με τη θερμοκρασία του πάγου, η σύνθεση και η συμπεριφορά του αλλάζει, κάνοντας την γλυπτική στον πάγο μια δύσκολη αποστολή. 

Ωστόσο, παρ’ όλες τις προκλήσεις κάθε τόσο διοργανώνονται πολλά φεστιβάλ και διαγωνισμοί με θέμα τα γλυπτά από πάγο. Δείτε παρακάτω μερικά από τα πιο εντυπωσιακά γλυπτά πάγου.

ΧΑΪΚΟΥ ΤΟΥ ΧΕΙΜΩΝΑ

Του Ηλία Κεφάλα

μέσα στη νύχτα

χιονόνερο στρώνεται

υπολευκάζον

ώ γιαγιά σόμπα

ψιθύρισέ μας πάλι

τα παραμύθια

στην άδεια τρύπα

του σκάθαρου φώλιασε

γρύλλος επαίτης

αθανασίας

γλιστρά πρόωρη αύρα 

στο μέτωπό σου

κόρη της σιωπής

ρήγισσα του χειμώνα

χιονονιφάδα

βαλσαμωμένα

τα χθεσινά σου λόγια 

μέσα στο χιόνι

κίτρινο φύλλο

και στη στροφή του μπάτη

γίνεται λύρα

Οι παλιές φιλενάδες του Βαλτινού

Λένε πως η φωτογραφία νικάει το χρόνο στα σημεία. Μας υπόσχεται την αιωνιότητα, αλλά παράλληλα μας εκπαιδεύει και για τον αποχωρισμό. Τον αποχωρισμό από τα αγαπημένα μας πρόσωπα, τα αγαπημένα μας μέρη τα αγαπημένα μας πράγματα.

Η ιδέα όμως ότι μπορείς να απαθανατίσεις μια στιγμή που περνάει και να την έχεις μπροστά σου για όλη σου τη ζωή, η σκέψη ότι ακόμα κι αν κάποιος έχει φύγει, μπορεί να τον έχεις πάντα μαζί σου, μέσω μιας φωτογραφίας, είναι λυτρωτική.

Και βέβαια εκτός από τη μάχη του χρόνου, οι φωτογραφίες, μπορεί να δημιουργήσουν και έντονη συναισθηματική τρικυμία.

Δίνοντας το ερέθισμα για την διέγερση της μνήμης, της νοσταλγίας, του νόστου…, παρουσιάζουμε παρακάτω μια ενότητα φωτογραφιών σαν ένα οικογενειακό άλμπουμ, που αφορά στις παλιές φιλενάδες του Βαλτινού.
 

Κάποτε υπήρξαν στενές φιλενάδες, σιγά-σιγά η κάθε μια πήρε το δρόμο της. Η μια με το γάμο της, η άλλη με την καριέρα της, η καθεμιά με ό,τι διάλεξε στη ζωή της. Άλλες παντρεύτηκαν κι έφτιαξαν οικογένεια, άλλες σπούδασαν και καταξιώθηκαν επαγγελματικά, άλλες είναι οικονομικά ευκατάστατες, άλλες διαβιούν φτωχικά.

Κάποτε ήταν, γελαστές και ανύποπτες για το αύριο. Η άγνοια, λένε, πολλές φορές είναι ευτυχία. Γι’ αυτό ίσως να είναι τυχερές που μέσα από την άγνοιά τους αντάμωσαν με την ευτυχία! Και ποιος ξέρει... ίσως να την ξανασυναντήσουν, είτε μαζί, είτε χώρια!

Οι παλιές οι φιλενάδες του Βαλτινού που χάθηκαν και δεν βλέπονται πια…

Και να που τώρα είναι συγκεντρωμένες εδώ, σε τούτες τις παλιές φωτογραφίες για να ξαναθυμηθούνε τα νιάτα τους, να θυμηθούν πόσο αγάπησε η μία την άλλη. Και είναι ευκαιρία, να κλείσουν τα μάτια τους για λίγο και ξεφυλλίζοντας τις αναμνήσεις, να γυρίσουν πίσω στις γειτονιές του χωριού, να ξαναβρεθούνε στους γάμους, στα πανηγύρια, στις αυλές, στους διαδρόμους των σχολείων, των γυμνασίων…, να ξαναθυμηθούνε και όσα έμειναν έξω από το κάδρο, να παίξουν ξένοιαστες, να τραγουδήσουν, να χορέψουν να γελάσουν, να χαρούν, να ερωτευθούν, να ξαναπούνε τα μυστικά τους!

Φράσεις της αρχαίας ελληνικής με δοτική πτώση που χρησιμοποιούνται στη νέα ελληνική – Μέρος 1ο (Α-Ε)

Α

αβρόχοις ποσί(ν): χωρίς κόπο, εύκολα (κυριολεκτικά με άβρεχτα πόδια)…

άμα τη αφίξει: τη στιγμή της άφιξης, όταν έφτασε…

άμα τη εμφανίσει: τη στιγμή που εμφανίστηκε, μόλις εμφανιστεί…

επί τη εμφανίσει: μόλις (κάποιος) το εμφανίσει, με την εμφάνιση…

ανωτέρα βία: εξαιτίας κάποιου απροσδόκητου γεγονότος…

άφες αυτοίς: συγχώρησέ τους, μην ασχολείσαι μαζί τους…

Β

βάσει: σύμφωνα με, με βάση…

Γ

γαία πυρί μιχθήτω: ας γίνει ό,τι θέλει, αδιαφορώ…

γνωστόν τοις πάσι: γνωστό σε όλους…

Δ

δαπάνη: με έξοδα, με δαπάνη…

δημοσία: δημοσίως…

δόξα πατρί: μέτωπο…

δυνάμει: σύμφωνα με, δυνητικά…

Ε

ειρήσθω εν παρόδω: παρενθετικά…

ελαφρά τη καρδία: επιπόλαια, επιφανειακά…

ελαφρά τη συνειδήσει: χωρίς τύψεις…

ελέω Θεού: με τη βοήθεια / χάρη του Θεού…

ελλείψει: λόγω έλλειψης…

εν συγχύσει: σε κατάσταση σύγχυσης…

εν αγνοία: χωρίς γνώση…

εν αμύνη: σε άμυνα…

εν ανάγκη: αν χρειαστεί..

εν αναμονή: περιμένοντας…

εν αντιθέσει: σε αντίθεση…

εν αποστρατεία: σε αποστρατεία…

εν απουσία: κατά τη διάρκεια της απουσίας (του/της)…

εν τάξει: σωστά, σε τάξη…

εν βρασμώ ψυχής: σε κατάσταση έντονης ψυχικής φόρτισης…

εν γνώσει: γνωρίζοντας, έχοντας γνώση…

εν δήμω: δημοσίως…

εν διαστάσει: σε διάσταση…

εν δράσει: σε δράση…

εν είδει: σαν, με τη μορφή…

εν Ελλάδι: στην Ελλάδα

εν ενεργεία: σε ενεργό υπηρεσία…

εν εξάρσει: σε έξαρση…

εν εξελίξει: σε εξέλιξη…

εν έτει: στο έτος…

εν ευθέτω χρόνω: αργότερα, την κατάλληλη στιγμή…

εν ζωή: στη ζωή…

εν θερμώ: σε έξαψη…

εν ψυχρώ: ψύχραιμα, χωρίς κανέναν απολύτως δισταγμό…

εν ισχύι: σε εφαρμογή…

εν καιρώ: κάποια στιγμή στο μέλλον…

εν κατακλείδι: συνοψίζοντας, κλείνοντας…

εν κινήσει: σε κίνηση…

εν κρυπτώ (και παραβύστω): κρυφά (και μυστικά)…

εν λευκώ: ελεύθερα, χωρίς περιορισμούς…

εν μέρει: μερικώς…

εν όλω: συνολικά…

εν μέσω: στη μέση…

εν μέτρω: με μέτρο…

εν μία νυκτί: πολύ σύντομα…

εν οίκω: στο σπίτι…

εν ολίγοις: σύντομα, με λίγα λόγια…

εν παρόδω: παρενθετικά…

εν πάση περιπτώσει: τέλος πάντων…

εν πλω: πλέοντας…

εν προκειμένω: σχετικά με το αντικείμενο συζήτησής μας…

εν πρώτοις: αρχικά…

εν ριπή οφθαλμού: αστραπιαία…

εν σπέρματι: σε αρχικό στάδιο…

Του Άρη Ιωαννίδη

Σπίτι χωρίς Γιάννη προκοπή δεν κάνει

Η γιορτή του Αγίου Ιωάννη που εορτάζεται σήμερα (7 Ιανουαρίου), μας θύμισε ότι στην ελληνική παράδοση υπάρχουν πολλές παροιμίες και εκφράσεις που αναφέρονται στο συγκεκριμένο όνομα. Αλιεύσαμε μερικές από αυτές και μαζί με τις ευχές μας τις αφιερώνουμε σε όλους τους εορτάζοντες:

Σπίτι χωρίς  Γιάννη προκοπή  δεν κάνει

Γιάννης κερνάει, Γιάννης πίνει.

Τι είχες Γιάννη; Τι είχα πάντα.

Τι κάνεις Γιάννη; Κουκιά σπέρνω.

Φοβάται ο Γιάννης το θεριό και το θεριό το Γιάννη.

Ακόμα δεν τον είδαμε Γιάννη τον βαφτίσαμε.

Να σε κάψω Γιάννη, να σʼ αλείψω λάδι.

Γιάννη είχα, Γιάννη έχω κι αν ποτέ μου θα χηρέψω, πάλι Γιάννη θα γυρέψω

Τι κάνεις Γιάννη; κουκιά σπέρνω

Ακόμα δεν τον είδαμε Γιάννη τόνε βγάλαμε

Αν είχαν οι Γιάννηδες γνώση, θα μας δάνειζαν καμπόση

Να σε κάψω Γιάννη, να σ’ αλείψω μέλι να γειάνει

Πότε ο Γιάννης δεν μπορεί, πότε ο κώλος του πονεί

Τα καλά του Γιάννη θέμε και το Γιάννη δεν τον θέμε

Σαράντα πέντε Γιάννηδες ενός κοκκόρου γνώση

Τρέξε Γιάννη γύρευε και Νικολό καρτέρει

Άμα ακούς Μαρία – Γιάννη, βάλε ψάρια στο τηγάνι

Άλλη καμιά δε γέννησε μόνο η Μαριώ το Γιάννη

Όπου γάμος και τραπέζι και ο Γιαννάκης εις τη μέση

Σαράντα πέντε Γιάννηδες ενός κοκκόρου γνώση.

Συ Γιάννη μου σοφέ την έχεις άλλη τόση.

Κατά το μαστρο-Γιάννη και τα κοπέλια του

Όλη μέρα καλογιάννη και το βράδυ κακογιάννη

Σέρνει ο Γιάννης το Γιαννάκη, κι η Γιαννάκαινα το Γιάννη

Ίσα Γιάννης ίσα Χασάνης

Ο Γιάννης καβάλα στ’ άλογο και τ’ άλογο αραδούσε
Γιάννης και του Θεού η χάρη

«Ψήνοντας τα κάστανα». Εικόνες του χωριού

Του Δημήτρη Τσιγάρα

Ανάμεσα σε δύο τσιμεντόλιθους στοίβαξε μερικά ξύλα για καύσιμη ύλη, άναψε τη φωτιά, τοποθέτησε ένα στρόγγυλο τσίγκινο έλασμα, κάθισε σε ένα χαμηλό σκαμνάκι, βόλεψε παραμάσχαλα την γκλίτσα του και μέχρι να πυρώσει η φωτιά, χάραξε με ένα μαχαίρι τα κάστανα και τα έριξε επάνω στη φουφού να ψηθούν.

Σε λίγο άρχιζαν να σκάζουν τα κάστανα και με τη ξύλινη λαβίδα του τα γύριζε να ψηθούν κι απ’ την άλλη μεριά.

Δεν πρόκειται για πλανόδιο υπαίθριο καστανά, αλλά για έναν γεωκτηνοτρόφο που τον συνάντησα πριν από κάμποσα χρόνια, κάπου στο χωριό Φιλύρα Τρικάλων, να ψήνει τα κάστανά του, μια χειμωνιάτικη μέρα και απαθανάτισα το σκηνικό.

Είχε αποκάμει από τις δουλειές του, τάισε τα ζώα του, καθάρισε και φρόντισε τους χώρους μέσα στο μαντρί και βρήκε λίγο χρόνο να ψήσει, έξω στην περιφέρεια, τα κάστανα που είχε μαζέψει και είχε φυλάξει από το Ζάβατο του Οκτώβρη.

Μια συμπαθητική φιγούρα, μια εικόνα του χωριού, σαν αυτές που στη θέασή τους σε ζεσταίνουν στην παγωνιά του χειμώνα.

Είδε που τον φωτογράφισα, με κοίταξε με ένα διαπεραστικό βλέμμα απορίας και ικανοποίησης και σιγοτραγούδησε:

«Το κάστανο θέλει κρασί και το καρύδι μέλι

και το κορίτσι φίλημα πρωί και μεσημέρι».

Του χαμογέλασα, αλλά πριν προλάβω να πω κάτι, άκουσα να συνεχίζει το τραγούδι του:

«Μέσα στη βαρυχειμωνιά τώρα που κάνει κρύο

με την φουφού μου στη γωνιά περνάω μεγαλείο».

Τον πλησίασα, τον χαιρέτισα και θέλοντας να δώσω μια προέκταση στον τρόπο ζωής, σε σχέση με τα κάστανα και με το τραγούδι του, τον ρώτησα:

-«Ναι, αλλά τι έχεις να πεις για εκείνο το... παροιμιώδες ερώτημα  «ποιος θα βγάλει τα κάστανα απ' τη φωτιά»;

-«Α! Θέλει τόλμη και θάρρος να βγάλεις τα κάστανα απ' τη φωτιά, θέλει τόλμη να ξεσκεπάσεις την αδικία, το ψέμα, την υποκρισία... Χάθηκαν οι αναστενάρηδες, οι γενναίοι άνθρωποι, που σήμερα, από κάθε άλλη εποχή, χρειάζονται να βγάλουν απ' τη φωτιά τα κάστανα της συμφοράς...», μου απάντησε με αφοπλιστική θυμοσοφία!

Και πιάνοντας δυο κάστανα από τη φωτιά, μου τα πρόσφερε χαμογελώντας!

Befana η μάγισσα των Χριστουγέννων

Είναι Παραμονή των Φώτων και οι νιφάδες του χιονιού πέφτουν ανέμελα πάνω στο κρύο μας τζάμι. Η φωτιά σιγοκαίει στο τζάκι και η μυρωδιά της ζεστής σοκολάτας εισβάλει στα ρουθούνια μας. Τα δάχτυλά μας αλλάζουν απαλά τη σελίδα του βιβλίου που κρατάμε στα χέρια. Πρόκειται για μια εκτενή συλλογή με μύθους από όλο τον κόσμο, για τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά. Και σήμερα, η νύχτα της 5ης Ιανουαρίου αφιερώνεται στην Befana, τη μάγισσα των Χριστουγέννων και στην ξεχωριστή θέση που κατέχει στην ιταλική παράδοση, τις ημέρες των Χριστουγέννων και των Φώτων.

Ηλικιωμένη και με μαύρο μανδύα, ανεβαίνει στη μαγική της σκούπα και επισκέπτεται τα μικρά παιδιά, αφήνοντας τους είτε γλυκά και δώρα στα καλά και υπάκουα παιδιά, είτε σκόρδα, κάρβουνα και κρεμμύδια στα ζωηρά και ανυπάκουα.

Η προέλευση του ονόματός της πιθανολογείται ότι προκύπτει είτε από την ελληνική λέξη «Θεοφάνια» (La Festa dell’ Epifania), δηλαδή παραφθορά του «Επιφάνια» είτε από τα δώρα (bastrina) για τη  Strenua ή Strenia, αρχαία ρωμαϊκή θεότητα του νέου έτους.

Αρχικά, η ιστορία της Befana υπήρξε τόσο αγαπητή και διαδεδομένη, που κυκλοφόρησε σε 4 εκδοχές:

Σύμφωνα με την πρώτη εκδοχή, η Befana ήταν μισή νεράιδα και μισή μάγισσα. Όλον τον χρόνο η Befana, με τη συμβολή των πιστών της βοηθών κατασκεύαζε το κάρβουνο, τα γλυκά και τα παιχνίδια που θα μοίραζε τη μαγική νύχτα της 5ης Ιανουαρίου.

Σε μια άλλη εκδοχή, λέγεται ότι όταν οι Τρεις Μάγοι επισκέφτηκαν το Θείο Βρέφος, στον δρόμο τους σταμάτησε μια γριά γυναίκα με τη σκούπα της ανά χείρας. Όταν εκείνη τους ρώτησε πού πήγαιναν, οι τρεις Μάγοι της απάντησαν ότι ακολούθησαν το Αστέρι που θα τους οδηγούσε στον Υιό του Θεού και την προσκάλεσαν να τους ακολουθήσει. Εκείνη όμως αρνήθηκε, προφασιζόμενη ότι είχε πολλή δουλειά με το καθάρισμα, χωρίς να πιστεύει τα λόγια τους. Όταν η Befana έμαθε ποιο ήταν εκείνο το μωρό, ξεκίνησε το βράδυ της 5ης Ιανουαρίου να αφήνει δώρα σε όλα τα παιδιά, έως ότου συναντήσει το Θείο Βρέφος, καταλήγοντας να περιπλανιέται για πάντα.

Απεβίωσε η Ελένη συζ. Δημητρίου Γουλοπούλου

Απεβίωσε η συγχωριανή μας, Ελένη, σύζυγος Δημητρίου Γουλοπούλου, το γένος Γεωργίου Μαλλιώρα, την Παρασκευή 4 Ιανουαρίου 2019, σε ηλικία 71 ετών.

Η Ελένη Γουλοπούλου γεννήθηκε στο Αρτεσιανό Καρδίτσης, το 1948. Παντρεύτηκε με τον Δημήτριο Γουλόπουλο και απέκτησαν δύο παιδιά, την Βάια και τον Αθανάσιο.

Η εξόδιος ακολουθία θα γίνει στον Ι. Ν. Αγίου Αθανασίου Βαλτινού το Σάββατο 5-1-2019 στις 12 ώρα.

Δημογραφικά στατιστικά στοιχεία του Βαλτινού

Ο θάνατος και η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου είναι από τα πιο έντονα φορτισμένα γεγονότα στη ζωή ενός ανθρώπου. Από τη μέρα που γεννιόμαστε γνωρίζουμε ότι κάποια μέρα θα πεθάνουμε και ότι τα αγαπημένα μας πρόσωπα θα φύγουν από τη ζωή. Αυτή όμως η πληροφορία ποτέ δεν μας προετοιμάζει για το γεγονός αυτό καθ’ αυτό. Ο θάνατος είναι ένα αναμενόμενο γεγονός στο κύκλο ζωής του κάθε ανθρώπου, όμως ο τρόπος του θανάτου, η σχέση που είχαμε με το πρόσωπο που φεύγει, καθώς και οι δικές μας αντιλήψεις και προκαταλήψεις σχετικά με το θάνατο επηρεάζουν το πως θα βιώσουμε αυτή την απώλεια.

Μετά από μια απώλεια δεν είμαστε πια οι ίδιοι, αλλάζουμε, μεγαλώνουμε και εξελισσόμαστε. Ο πόνος σταδιακά μειώνεται καθώς και η συχνότητα που τον βιώνουμε. Δεν είναι κάτι μετά το οποίο γυρνάμε πίσω, αλλά κάτι που μαθαίνουμε να ζούμε μ’ αυτό. Φιλοσοφώντας γύρω από το θάνατο, μαθαίνουμε πιο πολλά για τη ζωή και για την κληρονομία που κουβαλάμε.

Σύμφωνα λοιπόν, με τα στατιστικά στοιχεία των κατάστιχων του Βαλτινού, ο αριθμός των τεθνεώτων συγχωριανών, κατά το έτος 2018, ανήλθε στους δεκαεπτά (17).

Δεκαεπτά συγχωριανοί χάθηκαν φέτος το 2018 σε σχέση με 7 που χάθηκαν την ίδια περίοδο το 2017. 

Οι εκλιπόντες συγχωριανοί κατά το περασμένο έτος είναι οι παρακάτω:

Αθανάσιος Σωτ. Σταμούλης 83 ετών…..….Απεβίωσε 12 Ιανουαρίου 2018

Δημήτριος Νικ. Κατσιούλης 59 ετών……..Απεβίωσε 21 Ιανουαρίου 2018

Γεώργιος Ιωαν. Καραμπάσης 74 ετών……..Απεβίωσε 27 Ιανουαρίου 2018

Βασίλειος Θωμά Βαγγελός 76 ετών……….. Απεβίωσε 5 Μαρτίου 2018

Αθανάσιος Στεφ. Βαγγελός 84 ετών……….. Απεβίωσε 1 Απριλίου 2018

Ελένη Φουρτούνη συζ. Γ. Καραγιώργου 69 ετών... Απεβίωσε 28 Μαίου 2018

Αγαθοκλής Ευαγγ. Χασιώτης 74 ετών…….Απεβίωσε 20 Ιουνίου 2018

Χρυσάνθη συζ. Βασ. Αγγελή 93 ετών………Απεβίωσε 25 Ιουνίου 2018

Λόλα συζ. Χρήστου Ψαρά 62 ετών…….….Απεβίωσε 25 Ιουνίου 2018

Παύλος Ευαγ. Βαγγελός ετών 58………..… Απεβίωσε 9 Αυγούστου του 2018

Μαρία, σύζ. Ηλία Σταμούλη 70 ετών…….… Απεβίωσε 8 Σεπτεμβρίου 2018

Θεοδοσία, σύζ. Κων/νου Πέτρου 85 ετών.....Απεβίωσε 29 Σεπτεμβρίου 2018

Ευανθία σύζ. Θεοδώρου Σκρέκα 94 ετών.....Απεβίωσε 7 Νοεμβρίου 2018

Ειρήνη (Φρύνη) σύζ. Ευαγγέλου Στάθη 72 ετών...Απεβίωσε 20 Νοεμβρίου 2018

Αικατερίνη σύζ. Νικολάου Απόχα 89 ετών....Απεβίωσε  23 Νοεμβρίου 2018

Βάιος Βασδέκης του Δημητρίου ετών 84....Απεβίωσε 14 Δεκεμβρίου 2018

Παρασκευή συζ. Χρήστου Νάκα ετών 97.......Απεβίωσε 26 Δεκεμβρίου 2018

Μια διευκρίνιση από την εφημερίδα του Βαλτινού

Αν κανείς προσδοκάει "αποκλειστικότητες" και άμεση ενημέρωση επί παντός επιστητού, διευκρινίζουμε ότι είναι σε ΛΑΘΟΣ διαδικτυακό χώρο.

Το λειτούργημα της άμεσης ενημέρωσης επί παντός επιστητού το αφήνουμε στους "φυσικούς" υπηρέτες της, τους ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΥΣ, έντιμους ή ανέντιμους, ηθικούς ή ανήθικους, έξυπνους ή ηλίθιους, αδιάβλητους ή διαβλητούς.

Αν κανείς περιμένει να μάθει νέα του λάιφ στάιλ και κουτσομπολίστικες ειδήσεις, διευκρινίζουμε επίσης ότι είναι σε ΛΑΘΟΣ διαδικτυακό χώρο.

Αν κανείς περιμένει, όταν κηρυχθεί πόλεμος να το μάθει πρώτος πάλι είναι σε ΛΑΘΟΣ διαδικτυακό χώρο, αυτό θα το μάθει από άλλους.

Στην εφημερίδα του Βαλτινού ασχολούμαστε με:

-Ό,τι αξιόλογο και ενδιαφέρον τοπικό θέμα ή είδηση πέφτει στην αντίληψή μας.

Ως "αξιόλογες ειδήσεις " η εφημερίδα μας ορίζει κάθε είδους θέματα που αφυπνίζουν κοιμισμένες συνειδήσεις, αλλά και κάθε είδους "από καρδιάς απόψεις" από μορφωμένους και αγράμματους ακόμα κι αν διαφωνούμε με τους εκφραστές τους.

-Ό,τι αξιόλογο γράφουν οι λειτουργοί της ενημέρωσης χωρίς παρωπίδες στα μάτια, η εφημερίδα μας το αναδημοσιεύει με αναφορά στην πηγή.

-Ο,τι αξιόλογο θάβουν στα ψιλά, η εφημερίδα μας το ξεθάβει.

-Ό,τι αξιόλογο στέλνουν οι αναγνώστες η εφημερίδα μας το προβάλλει.

-"Πυρά" που προσβάλλουν νοημοσύνη και συνειδήσεις η εφημερίδα μας τα αναχαιτίζει.

Με εκτίμηση και σεβασμό προς τους αναγνώστες μας!

Τα Χριστούγεννά της

Ένα μικρό Χριστουγεννιάτικο διήγημα της Γεωργίας Κολοβελώνη

Ξύπνησε αχάραγα. Το σπίτι το είχε ετοιμάσει από την προηγούμενη. Έμενε μόνο να μαγειρέψει και να πάρει το μεσημέρι τα παιδιά. Τα είχε στείλει στη μάνα της, να κάνει πιο εύκολα τις δουλειές. Αυτός κοιμόταν του καλού καιρού. Η ανάσα του στο δωμάτιο έκανε την ατμόσφαιρα πνιγηρή. Βγήκε αθόρυβα. Άνοιξε τα παράθυρα να μπει φρέσκος αέρας. Ο ορίζοντας είχε ασπρίσει. Το πάει για χιόνι, σκέφτηκε. Χαμογέλασε στην εικόνα των κοριτσιών στην αυλή, να φτιάχνουν χιονάνθρωπο και να κυλιούνται στο λευκό. Έψησε καφέ και κάθισε στον καναπέ του σαλονιού. Το μάτι το αισθανόταν πρησμένο και ο πόνος στο πλευρό δεν έλεγε να περάσει. Σκεφτόταν τις μικρές που θα την έβλεπαν πάλι έτσι. Η ώρα περνούσε, αλλά δεν έλεγε να σηκωθεί. Κοιτούσε ώρα πολλή το Χριστουγεννιάτικο δέντρο –ανόρεχτα το είχαν και φέτος στολίσει- ώσπου στο κέντρο μιας μεγάλης γυαλιστερής μπάλας, είδε να καθρεφτίζεται το ξένο πρόσωπό της. Η έκφρασή της είχε σκληρύνει, το μέτωπο χαρακωμένο από βαθιές ρυτίδες, το στόμα της δυο γραμμές παράλληλες, σφιχτά η μια πάνω στην άλλη, η μελανιά στο μάτι της μια μαύρη άλως, η κόρη του ματιού μια μαύρη τρύπα που την ρουφούσε σε ένα πηχτό σκοτάδι, τα μέλη της παραλυμένα, έπεφτε σε ένα τούνελ βαθύ χωρίς έξοδο, κατρακυλούσε χωρίς να βρίσκει πουθενά αντίσταση, γκρεμιζόταν στο κενό.

Ο ήχος του φλιτζανιού που έσπασε στο πάτωμα ακούστηκε σχεδόν λυτρωτικός. Σηκώθηκε, έριξε πρόχειρα δυο ρούχα σε μια τσάντα, πήρε το πανωφόρι της και βγήκε στον δρόμο. Το χιόνι είχε ήδη αρχίσει να πέφτει πυκνό.

Αναδημοσίευση από το FREAR.gr

Ευχές με χιονισμένες εικόνες από το Βαλτινό

Χρόνια πολλά και καλή χρονιά!