Ο Μύθος του Βαλτινού - Από το βιβλίο του Δημητρίου Β. Μπούγα

 

Η θέση αυτή στην οποία βρίσκεται σήμερα το χωριό Βαλτινό δεν είναι η ίδια εκείνης στην οποία αρχικά υπήρχε. Ήταν άνωθεν και βορειοδυτικά αυτού, στη θέση όπου σήμερα λέγεται «Παλαιοχώρι» και όπου τα ίχνη ύπαρξης κάποτε χωριού υφίστανται μεταξύ δάσους (Παναγία), και σημερινού χωριού Βαλτινού. Μετά από μια παντελή σχεδόν καταστροφή των κατοίκων, συνέπεια θανατηφόρου επιδημίας (χολέρας) οι κάτοικοι όσοι έμειναν και γλίτωσαν από τον χάρο, μετοίκησαν στο σημερινό χωριό. Η καταστροφή κατά τις παραδόσεις έγινε κάτω από τις ακόλουθες συνθήκες:

Άνωθεν και Βορειοδυτικά του υπάρχοντος σήμερα δάσος της Παναγίας, μετά του ομωνύμου Ιερού Ναού που χρησίμευε ως κύριος ναός των κατοίκων του Παλαιοχωρίου Βαλτινού, υπήρχε τουρκικό χωριό εντός του οποίου συζούσαν και μερικοί  Έλληνες. Το τουρκικό αυτό χωριό, λείψανα του οποίου και σήμερα μπορεί κάποιος να συναντήσει, καταστράφηκε ο ολοσχερώς από χολέρα που μεταδόθηκε, κατά την παράδοση ως εξής: Η μολυσματική αυτή νόσος που τότε δεν υπήρχε κανένα όπλο για την καταπολέμησή της, μεταδόθηκε και στο γειτονικό χωριό του Βαλτινού.

Το τουρκικό χωριό ονομάζονταν Κιόρογλου και είχε κάποια οικονομική ανθηρότητα, ενώ το βοηθούσαν και το προστάτευαν οι τουρκικές αρχές. Κοντά σε αυτό είχαν ασφάλεια και τα γειτονικά με αυτό χωριά, όπως το Βαλτινό. 

Κάποιος κάτοικος του χωριού Κιόρογλου, ερχόμενος με το άλογο του από τον Βόλο και περνώντας από το σημερινό χωριό «Κόκκινος Πύργος», με κατεύθυνση προς Αγίους Αποστόλους (Ζαπτσαίοι), συνάντησε κάποιο οδοιπόρο άντρα. Οι ταξιδιώτες που συναντήθηκαν ρώτησαν ο ένας τον άλλον από που έρχονταν και προς τα που πήγαινε. Αποκάλυψαν ότι και οι δύο πήγαιναν στο χωριό Κιόρογλου. Ο άγνωστος αυτός οδοιπόρος παρά την εμμονή του εφίππου ταξιδιώτη, δεν του αποκάλυψε την ταυτότητα του και τον παρακάλεσε μόνο να τον ανεβάσει στο άλογό του διότι είχε κουραστεί πεζός. Ο ταξιδιώτης πρόθυμα ανέβασε τον άγνωστο στο άλογό του και κατευθύνθηκαν προς το Κιόρογλου. Πριν όμως φτάσουν στο χωριό, ο άγνωστος αναβάτης αποκάλυψε στον Κιορογλώτη ότι αυτός ήταν η «χολέρα» και να λάβει τα μέτρα του, τόσο αυτός, όσο και οι συγγενείς του, ώστε να αποφύγουν το θανατικό από την ασθένεια αυτή. Του είπε μάλιστα ότι «απόψε στο χωριό σου γίνεται γάμος (θα ήταν Σάββατο βράδυ φαίνεται) και θα είσαι και εσύ προσκεκλημένος και πάρ’ όλη την κούρασή σου να τρέξεις να πας. Την ώρα που θα γίνονται τα στέφανα στους νεόνυμφους, εγώ θα είμαι πάνω στη στέγη του σπιτιού αυτού και τη στιγμή που ο παπάς θα ευλογεί, θα βγάλω από τον φεγγίτη δύο τσιμπίδια και θα τα πιάσω το ανδρόγυνο από τη μύτη, ώστε να φτερνιστούν και εσύ τη στιγμή εκείνη να μην πεις τη λέξη “γεια σας”».

Ο ταξιδιώτης όταν έφτασε στο Κιόρογλου είδε ότι πράγματι γίνονταν γάμος το βράδυ εκείνο και μάλιστα ήταν και καλεσμένος, αφού είχαν πληροφορηθεί από τους δικούς του των ερχομό του, καθότι φιλόξενοι οι κάτοικοι προσκαλούσαν και τιμούσαν τον κάθε ξένο στα σπίτια τους σε γάμους, σε χαρές, σε πανηγύρια κλπ.

Κατά τη στιγμή του φταρνίσματος των νεόνυμφων, ο ταξιδιώτης που παρευρίσκοντο εκεί, δεν τήρησε τη συμβολή του συνοδοιπόρου «χολέρα», λέγοντας ψιθυριστά τη λέξη «γεια σας». Τότε πάνω στη στέγη ακούστηκε ένας ισχυρός κρότος, σαν να είχαν σπάσει όλα τα κεραμίδια, ενώ ακούγονταν και γρήγορα βήματα ενός «τράγου» επί της σκεπής. Αμέσως τότε άνθρωποι του γάμου ανέβηκα στη σκεπή αλλά δεν βρήκαν τίποτα, παρά μόνο αρκετά σκορδόφυλλα.

Ο οδοιπόρος που αποκάλεσε τον εαυτό του «χολέρα» είχε συμβουλεύσει τον ταξιδιώτη του Κιορογλώτη να ρίξει επάνω στην στέγη του σπιτιού ένα κόκκινο φόρεμα ή να δέσει στη θύρα του σπιτιού μία κόκκινη κλωστή, για να ξεχωρίζει από τα άλλα σπίτια. Το ίδιο να κάνουν οι συγγενείς και οι φίλοι του για να αποφύγουν το θανατικό. Αυτός θα διέρχονταν τη νύχτα από όλες τις οικίες του χωριού Κιόρογλου και εάν δεν έβρισκε τα κόκκινα σημάδια σε αυτές, θα εισέρχονταν η ασθένεια της χολέρας και θα «θέριζε» όλους τους ενοίκους, μικρούς, μεγάλους, γέρους και νέους.

Η φοβερή εκείνη νόσος μεταδόθηκε στο χωριό αυτό υπό τις συνθήκες που εξιστορήσαμε κατά τη λαϊκή παράδοση, κατέστρεψε ολοσχερώς το Κιόρογλου και δεν μνημονεύεται πουθενά η σωτηρία κάποιας οικογένειας.

Σήμερα με προσοχή ο επισκέπτης δύναται να εντοπίσει ίχνη στο μέρος αυτό που μαρτυρούν την ύπαρξη του πάλαι ποτέ κατοικημένου χώρου. Κατά πόσο οι λαϊκές αυτές φαντασίες έχουν δόση αλήθειας, δεν μπορούμε να το βεβαιώσουμε αλλά ούτε είναι δυνατόν και να το απορρίψουμε. Εκείνο όμως το οποίο μετά βεβαιότητας μπορούμε να συμπεράνουμε, είναι η ολοκληρωτική καταστροφή του χωριού και η ερήμωσή του από κάθε ανθρώπινη ψυχή και για να δείξει η λαϊκή πίστη τόσο το μέγεθος της καταστροφής, συνέπεια της φοβερής νόσου, όσο και την αιτία που την προκάλεσε, δημιούργησε τον ανώτερο μύθο.

Δεν είναι άλλωστε ο μόνος τρόπος αυτός, με τον οποίο απλοϊκός λαός απαθανατίζει και παραδίδει στην ιστορία γεγονότα αυτής της μορφής και έκτασης. Από τις λαϊκές αυτές παραδόσεις βρίσκουμε σήμερα και τα σπέρματα μιας αλήθειας, πιστοποιημένης από το φως των ανακαλύψεων και της προόδου των επιστημών. Δεν απέδειξαν άλλωστε οι διάφορες έρευνες των επιστημών, γεγονότα θεωρούμενα ως μυθικά και μη πραγματοποιημένα ποτέ από τον άνθρωπο και σήμερα, ερχόμενα στο φως, μας προδίδουν ένα αρχαίο πολιτισμό του ανθρώπου πάνω στον οποίο, στήριξε τα θεμέλια της μέχρι σήμερα η εξέλιξη του;

Η θανατηφόρα εκείνη επιδημία της χολέρας που προσέβαλε και ερήμωσε το χωριό και Κιόρογλου μεταδόθηκε και στο έτερο χωριό που βρίσκονταν στα νοτιοδυτικά αυτού, το Βαλτινό. Η πανωλεθρία υπήρξε ολοκληρωτική. Δεν υπήρξε χρόνος περισυλλογής και αντιμετώπισης της ασθένειας και σε βραχύτατο χρονικό διάστημα επήλθε η ερήμωση. Από τους κατοίκους σώθηκαν μόλις εκ ως εκ θαύματος 7 οικογένειες, που ήρθαν στο σημερινό χωριό και οικοδόμησαν τις προσωρινές κατοικίες τους. Από τους κατοίκους σώθηκαν μόλις και ως εκ θαύματος επτά οικογένειες που ήρθαν στο σημερινό χωριό και οικοδόμησαν τις προσωρινές κατοικίες τους. Από τις επτά αυτές οικογένειες σώζονται σήμερα στο Βαλτινό: 1) η οικογένεια Σταμούλη, 2) Καραθανάση, 3) Αγγελοπούλου, 4) Μπαρούτα, 5) Παζαρά και 6) η οικογένεια Πούλιου που οι απόγονοι αυτής βρίσκονται σήμερα σε κάποια χωριά στους πρόποδες (ριζά) του Κόζιακα. Αγνοείται η έβδομη οικογένεια που ίσως να μην άφησε απόγονους. Οι υπόλοιποι των σημερινών κατοίκων του χωριού προέρχονται από τα γύρω όμορφα χωριά, που βρίσκοντας εργασία στο νέο αυτό χωριό δημιούργησαν καταστάσεις οικογενειακού βίου. Ακόμη πολύ από τους κατοίκους προήλθαν από την Ήπειρο, Χάσια και Άγραφα, με τις μετακινήσεις των ελληνικών πληθυσμών, συνέπεια της Τουρκικής δουλείας και των διωγμών από αυτούς. Πριν γίνει η καταστροφή κι ερήμωση του χωριού από τη χολέρα, εδώ που βρίσκεται το χωριό σήμερα, υπήρχε σε καλή κατάσταση ο Ιερός Ναός του Αγίου Αθανασίου που σήμερα αποτελεί τον κύριο ναό του χωριού, τότε ήταν εξωκλήσι.