«Οι κοσιάνες» Αληθινές ιστορίες του χωριού

Είχε καλοκαιριάσει για τα καλά και τρεις καβαλάρηδες κατηφόριζαν, όπως κάθε χρόνο, από τα χωριά του Κόζιακα προς το Βαλτινό.

Κόντευαν να φτάσουν στο χωριό και το σούρουπο συνάντησαν στο δρόμο τους μια νέα κοπέλα. Τη «σταύρωσαν» το δρόμο και επωφελούμενοι από το σούρουπο και την ερημιά της ώρας τη βίασαν. Τα ζωώδη ένστικτά τους όμως, δεν σταμάτησαν εκεί, έβγαλαν κι ένα μαχαίρι και αφού έκοψαν από το κεφάλι της κοπέλας τα μαλλιά, πήραν τις κοσιάνες της για λάφυρο.
Συνηθίζονταν κάτι τέτοιες βιαιοπραγίες τότε, το 1920, από τους ισχυρότερους προς τους αδύναμους και μάλιστα έμεναν και ατιμώρητες.
Η κοπέλα τρομαγμένη και σε άθλια κατάσταση έφτασε στο σπίτι της και είπε στην οικογένειά της, τι της συνέβη…

Η ντροπή, ο φόβος, κι ο θυμός ήταν τα συναισθήματα, που ξεχείλισαν κάτω από το άδικο της πράξης, και τάραξαν τη γαλήνη της φτωχής οικογένειας του χωριού.

Ο αδερφός της κοπέλας, ο Χρυσόστομος Μαντέλας αγρίεψε. Πήρε το όπλο του  και την άλλη μέρα τράβηξε ίσια προς τη Μεριά.

Γνώριζε τους βιαστές της αδερφής του από παλιά. Τους βρήκε λοιπόν εκεί και τους ζήτησε το λόγο. 

Αυτοί, υπολογίζοντας στην ψευτοπαλικαριά τους, τον απείλησαν και του είπαν να καθίσει φρόνημα, γιατί θα τον σκοτώσουν.

Ο Χρυσόστομος θόλωσε, έβγαλε το όπλο του και άρχισε να τους πυροβολεί.
Πανικόβλητοι και οι τρεις άρχισαν να τρέχουν και να προσπαθούν να προφυλαχθούν από τους πυροβολισμούς.
Ένα βόλι πέτυχε το έναν και τον σκότωσε. Οι άλλοι δύο κατάφεραν να ανέβουν στα άλογά τους και να φύγουν.
Ο Χρυσόστομος πλησίασε τον νεκρό βιαστή, έψαξε στο σακάκι του και βρήκε τις κοσιάνες της αδελφής του. Τις πήρε και τις επέστρεψε στην αδερφή του, θέλοντας έτσι να δείξει πως, μαζί με την εκδίκησή του επανάφερε και την τιμή στο σπίτι του.
Μετά κίνησε το δρόμο για την εκκλησία κρατώντας στα χέρια του μόνο το όπλο και φωνάζοντας: 

«Παπά Θανάση!!! Έ! Παπά Θανάση, έλα να με εξομολογήσεις, σκότωσα άνθρωπο»!

Διευκρινιστικά:

Ο Χρυσόστομος Μαντέλας ήταν αδερφός του Ηλία Μαντέλα. Κατά τη μακροχρόνια μελέτη της ιστορίας του Βαλτινού, δυστυχώς δεν βρέθηκαν στοιχεία για την ζωή του, μετά από αυτό το περιστατικό. Δεν άφησε απογόνους και δεν γνωρίζουμε τι απέγινε. Άλλοι λένε ότι δικάστηκε και εκτελέστηκε, άλλοι πως πέθανε στη Φυλακή, άλλοι λένε πως αυτοκτόνησε, και άλλοι πως τρελάθηκε και τον κλείσανε σε κελί του Άη Νικόλα, της Φήκης.