To Δενδροχώρι (Παπαράντζα) Γνωριμία με τον τόπο μας.

Το ΔΕΝΔΡΟΧΩΡΙ είναι ένα από τα χωριά της εδαφικής περιφέρειας Καλλιδένδρου του Δήμου Τρικαίων, το οποίο βρίσκεται στους πρόποδες του Κόζιακα και απέχει 15χλμ από την πόλη των Τρικάλων. 

Πήρε το όνομα του το έτος 1928 ΔΕΝΔΡΟΧΩΡΙ από τις τέσσερις τεράστιες βελανιδιές που βρίσκονταν γύρο από την μοναδική του τότε εκκλησία. Πριν είχε Σλάβικο όνομα ΠΑΠΑΡΑΝΤΖΑ που σημαίνει περιοχή με βάλτους και πλούσια ελώδη βλάστηση. 

Η Κοινότητα Δενδροχωρίου προήλθε από τον τέως Δήμο Πιαλίων.

Τα στοιχεία της αρχικής αναγνώρισης είναι: Κοινότης Παπαράντζης, Β.Δ. 29 - 8 - 1912, ΦΕΚ. Α 261 / 1912.

Στην κοινότητα υπάγονται οι συνοικισμοί, Εξάλοφος (Κωσταρελαίικα) και Ματσουκιώτικα.

Κατά τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας με το σχέδιο “Καποδίστριας”, μέχρι το 2010, το Δενδροχώρι ανήκε στο Τοπικό Διαμέρισμα Δενδροχωρίου, του πρώην Δήμου ΚΑΛΛΙΔΕΝΔΡΟΥ του Νομού ΤΡΙΚΑΛΩΝ.

Σήμερα το Δενδροχώρι (Τοπική Κοινότητα Δενδροχωρίου - Δημοτική Ενότητα ΚΑΛΛΙΔΕΝΔΡΟΥ), ανήκει στον δήμο ΤΡΙΚΚΑΙΩΝ της Περιφερειακής Ενότητας ΤΡΙΚΑΛΩΝ που βρίσκεται στην Περιφέρεια Θεσσαλίας, σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας όπως διαμορφώθηκε με το πρόγραμμα “Καλλικράτης”.

Ένα βίντεο του Γιώργου Μεγαρχιώτη

Η επίσημη ονομασία είναι “το Δενδροχώριον”. Έδρα του δήμου είναι τα Τρίκαλα και ανήκει στο γεωγραφικό διαμέρισμα Θεσσαλίας.

Το Δενδροχώρι έχει υψόμετρο 120 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, επιφάνεια 7.628 τ.μ. και απέχει από τα Τρίκαλα 15 χιλμ.

Όπως προαναφέρθηκε παλιότερα και μέχρι το 1928 η ονομασία του χωριού ήταν Παπαράντζα.

Η λέξη Παπαράντζα είναι Σλάβικη και σημαίνει δάσος με έλος.

Η ύπαρξη πυκνού δάσους, στη περιοχή, το οποίο ήταν πνιγμένο στο νερό, τον περισσότερο καιρό, ήταν η αιτία της ονομασίας του χωριού.

Σε ένα λόφο έξω από το χωριό παρουσιάζονται αρχαία δείγματα ισχυρής ακροπόλεως. Εικάζεται ότι αρχικά το χωριό βρίσκονταν στην θέση όπου βρίσκεται σήμερα ο Εξάλοφος και έφερνε το όνομα Μενελαίς. Όμως με την διάβρωση που υπέστη το έδαφος λόγω αλλαγής της κοίτης του Κεφαλοπόταμου ποταμού, δημιουργήθηκαν διάφορα έλη και το χωριό αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την αρχική του θέση. Ο νέος οικισμός αναπτύχθηκε γύρω από την παλιά εκκλησία του χωριού και συγκεκριμένα στη θέση Παλιοχώρι.

Αργότερα επί τουρκοκρατίας πολλοί κάτοικοι του χωριού για να αποφύγουν τους Τούρκους έφυγαν στα βουνά. Τότε οι Τούρκοι που έβλεπαν τα χωράφια να μένουν ακαλλιέργητα, από την έλλειψη εργατικών χεριών, άρχισαν να φέρνουν οικογένειες από το Αργυρόκαστρο της Β. Ηπείρου. Τις οικογένειες αυτές τις εγκατέστησαν στα κονάκια που έχτισαν 1 χιλμ. δυτικά από το Παλιοχώρι, (όπου βρίσκεται σήμερα το χωριό). Έτσι σιγά - σιγά και κατά το τέλος του 18ου αιώνα μεταφέρθηκε όλο το χωριό στη σημερινή θέση.

Ο μύθος της Παπαράντζας

Ο προσδιορισμός της αρχαιότητας του χωριού Δενδροχώρι, σύμφωνα με ιστορικές πηγές, ανάγεται στην μετά - Βυζαντινή εποχή.

1) Στην πρόθεση 421, του 18ου - 19ου αιώνων, του Μεγάλου Μετεώρου, στο Φύλλο 23α αναφέρεται το Δενδροχώρι με τον τύπο του τοπωνύμιου Παπαράντζα, με 2 αφιερωτές.

2) Στην πρόθεση 215 της Μονής του Βαρλαάμ, η οποία είναι γραμμένη από το 1613/1614 έως τον 19ο αιώνα, στο φύλλο 9 αναφέρεται το δενδροχώρι με τον τύπο του τοπωνύμιου Παπαράντζα, με τα ονόματα 4 αφιερωτών.

Αποστόλη. μαρίας. ιωάννου. ιωάννου.

3) Επίσης αναφέρεται ως Παπαράνζα με 8 σπίτια κατά την καταγραφή του βιλαετίου Τρίκκης και Σταγών στις 29 Σεπτεμβρίου 1820.

Το Δημοτικό Σχολείο Δενδροχωρίου.

Το Δημοτικό Σχολείο Δενδροχωρίου ιδρύθηκε το 1896. Μέχρι το 1925 το χωριό χρησιμοποιούσε ως σχολείο το «Κουτσέκι», ένα διώροφο πλίθινο κτίριο.

Μετά την δήμευση των περιουσιών του Ευαγγέλου και Κωνσταντίνου Ζάππα έγινε σχολείο, το «Ζάππειο», αφού έριξαν τον επάνω όροφο και κράτησαν το ισόγειο.

Το σχολείο αποτελούνταν από δύο αίθουσες  και γραφείο, το πάτωμα ήταν ξύλινο και είχε υπόγειο, όπου φυλάσσονταν τα ξύλα για το χειμώνα.

Με αυτή τη μορφή εξυπηρετούσε τις σχολικές ανάγκες του χωριού μέχρι το 1970, που άρχισε η λειτουργία του νέου διδακτηρίου, τα εγκαίνια του οποίου έγιναν στις 17-09-1970.

Όταν όμως το σχολείο προάχθηκε σε 3/θέσιο και ιδρύθηκε και νηπιαγωγείο, παρέστη ανάγκη νέων αιθουσών.

Για το σκοπό αυτό το «Ζάππειο» ανακαινίστηκε εκ νέου και διαμορφώθηκε το 1980 για να καλύψει τις υπάρχουσες ανάγκες. Από το 1987 φιλοξενεί και τους μαθητές του δημοτικού σχολείου Ματσουκέικων.

Το 2006 έγινε 4/θέσιο. Μέχρι το 2007 συστεγαζόταν στο ίδιο κτήριο το Νηπιαγωγείο Δενδροχωρίου. Το σχολικό έτος 1940-1941 είχε 107 μαθητές ενώ το 2008-2009 είχε 41 μαθητές.

Ιεροί Ναοί Δενδροχωρίου

Στο Δενδροχώρι υπάρχουν τρεις Ιεροί Ναοί.

Ο Ιερός Ναός Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου Δενδροχωρίου, ο Ιερός Ναός Γέννησης της Θεοτόκου που κτίστηκε το 1905 και ο Ιερός Ναός του Αγίου Μάρκου.

Το Δενδροχώρι πανηγυρίζει στις 8 Μαίου και στις 8 Σεπτεμβρίου.

Ο Εκπολιτιστικός Σύλλογος Δενδροχωρίου «Το θεμέλιο».

Στο Δενδροχώρι λειτουργεί δραστήριος Εκπολιτιστικός Σύλλογος, ο οποίος διοργανώνει κατά καιρούς διάφορες εορταστικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις και στόχος του είναι να διατηρήσει τα ήθη και τα έθιμα των προγόνων του Δενδροχωρίου και να μεταλαμπαδεύσει στη νέα γενιά της περιοχής την αγάπη και τις αξίες της παράδοσης.

Έχει συγκροτημένα χορευτικά τμήματα και χορωδία και παραδίδει μαθήματα παραδοσιακών χορών σε μικρά, αλλά και σε "μεγάλα παιδιά". 

Αθλητισμός

Επίσης υπάρχει η ποδοσφαιρική ομάδα «Ο Μέγας Αλέξανδρος Δενδροχωρίου» που αγωνίζεται στα πρωταθλήματα της ΕΠΣ Τρικάλων και έχει το δικό της σύγχρονο γήπεδο ποδοσφαίρου.

Ο Ύμνος της ομάδας 

(του Γιώργου Μεγαρχιώτη)

Ο πληθυσμός κατά τις απογραφές

έτος          πληθυσμός

1881..........257   κατ.

1920..........537   κατ.

1928..........455   κατ.

1940..........494   κατ.

1951..........596   κατ.

1961..........639   κατ.

1971..........921   κατ.

1991..........845   κατ.

2011……..534   κατ.  Εξάλοφος 145 κατ  Ματσουκαίϊκα  127 κατ.

 Το Δενδροχώρι από ψηλά

Συνοικισμός Εξάλοφος (Κωσταρελαίϊκα)

Το χωριό έχει υψόμετρο 150 μέτρα και απέχει από τα Τρίκαλα 18 χλμ.

Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, ο Σουλτάνος θέλοντας να τιμωρήσει τους σκηνίτες Σαρακατσαναίους, στέλνοντας τους στον Αίμο, γιατί έκρυβαν και βοηθούσαν τους αγωνιστές της επανάστασης.

 Τότε ο Π. Χατζήγάκης  μεσολάβησε και γλίτωσε 3.00 οικογένειες από την εκτόπιση. Δύο οικογένειες από αυτές ηταν οι αδερφοι Νικολός και Γιάννης Κωσταρέλλος, από το Μυρόκοβο (Μυρόφυλλο).

 Τις οικογένειες αυτές τις έκρυψαν στο δάσος που βρισκόταν ανάμεσα από τη Παπαράντζα και το Ελευθεροχώρι, στη θέση Κτσιούμπια. Όταν πέρασε η μπόρα της εκτόπισης οι αδερφοί Κωσταρέλλου ήρθαν στον Εξάλοφο όπου βρήκαν τις οικογένειες Λιακατσίδα και Κουτσορίμπα.

Έτσι δημιουργήθηκε νέος οικισμός κτηνοτρόφων με το τύπο του τοπωνυμίου Κωσταρελαίϊκα. Το 1963 τα Κωσταρελαίϊκα μετονομάστηκαν Εξάλοφος με εισήγηση του δάσκαλου του χωρίού Δημήτριο Παππά λόγω των έξι λόφων που τείνουν να τον αγκαλιάσουν.

  

Συνοικισμός Ματσουκέϊκα

Το χωριό έχει υψόμετρο 115 μέτρα και απέχει από τα Τρίκαλα 13 χλμ.

Η ονομασία του χωριού οφείλεται στην καταγωγή των κατοίκων, που είναι στην πλειονότητα τους, από το Ματσούκι Ιωαννίνων.

Από τα τέλη του 19ου αιώνα μερικοί Ματσουκιώτες εγκαταστάθηκαν στην Τσάρα Τρικάλων (σημερινή Φωτάδα). Μετά από 10 περίπου χρόνια, μετακινήθηκαν στα Βλάχικα του γειτονικού Βαλτινού και περί το 1891 εγκαταστάθηκαν στη θέση Μαργάρα της Παπαράντζας (σημερινό Δενδροχώρι).

Ήταν 30-40 οικογένειες και κατοικούσαν σε πρόχειρα καλυβάκια. Ασχολιόντουσαν  με λίγη κτηνοτροφία, πήγαιναν στα τυροκομεία και κουβαλούσαν ξύλα από τον Κόζιακα, τα οποία πουλούσαν στα Τρίκαλα.

Τότε τα κτήματα της Παπαράντζας άνηκαν στους αδερφούς Χατζηγάκη (Παναγιώτη, Σωτήρη και Κώστα) οι οποίοι προστάτευαν τους Ματσουκιώτες και τους έπαιρναν στη δούλεψη τους. Όταν άρχισαν οι απαλλοτριώσεις το 1917-1922 οι Χατζηγακαίοι θέλησαν να πουλήσουν τα κτήματα τους στους Παπαρατζιώτες. Λόγο όμως της διαφωνίας τους, στην τιμή, τα πούλησαν στους Ματσουκιώτες. Εξαιτίας αυτού δημιουργήθηκαν προστριβές με τους Παπαρατζιώτες και δεν έλειψαν τα επεισόδια.

Τελικά οι Ματσουκιώτες έφυγαν από το Μαργάρα το 1924 και 17 οικογένειες εγκαταστάθηκαν ανατολικά της Παπαράντζας, κοντά στο Βαλτινό, και αποτέλεσαν δικό τους συνοικισμό, τα Ματσουκέϊκα.