ΤΑ ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ ΤΟΥ ΒΑΛΤΙΝΟΥ

Με τον όρο τοπωνύμια εννοούμε τα ονόματα των αγροτικών θέσεων που βρίσκονται στο αγρόκτημα Βαλτινού τα οποία μας παραδόθηκαν από τους προγόνους μας. Στην προσπάθειά τους οι κάτοικοι του χωριού μας να συνεννοούνται ευκολότερα και να προσδιορίζουν με ακρίβεια, την αγροτική θέση, εβάπτισαν τις αγροτικές τοποθεσίες, δίνοντας σ' αυτές ονόματα τέτοια, ανάλογα με τα διάφορα γεγονότα που έλαβαν χώρα στους τόπους αυτούς κατά το παρελθόν.

Στην μελέτη που ακολουθεί παρουσιάζουμε τα τοπωνύμια του χωριού τα οποία προήρθαν από:

1) Τη φύση και τη διάπλαση του εδάφους π.χ. Βαρκό, Γούρνα της Σαρακίνας, Ξεραγκάνια, Καψούρα.

2) Από τα νερά που ρέουν εκεί π.χ. Κανάλια, Κλούρια, Βρυσοπούλα, Σμίξη.

3) Από τα διάφορα φυτά που φυτρώνουν και τη βλάστηση γενικά π.χ. Λόγκια, Πλατάνια, Χαμόλευκες.

4) Από τα ζώα που συχνάζουν στο μέρος εκείνο π.χ. Αλπότρυπες, Γελαδαριά, Κατσίκες.

5) Από τα οικοδομήματα που υπάρχουν εκεί π.χ. Κοτσέκι, Καλύβα της Ρηνούς, Παλιόπυργος.

6) Από το επάγγελμα και τις ιδιότητες των κατοίκων π.χ. Παπατσέτσους Βλάχικα, Κουραδάς.

7) Από τους κτήτορες ή τους οικιστές π.χ. Κορακαίικα, Τυρνιώτικα, Χασιώτικα.

8) Από τις διάφορες παραδόσεις και γεγονότα π.χ. Κλούρι τ'Γιώργατσέλη, Παλιοχώρι, Λίμνη τ' Κασιδιάρη.

Στην κτηματική περιφέρεια του Βαλτινού η οποία καλύπτει 7.000 τ.μ. περίπου, καταγράψαμε 65 τοπωνύμια και με την βοήθεια των γεροντότερων του χωριού μας τα προσδιορίσαμε και τα ερμηνεύσαμε ως εξής:

Αλπότρυπες: Τοποθεσία με πολλές τρύπες τις οποίες έφτιαχναν και τις χρησιμοποιούσαν οι αλεπούδες για φωλιές τους.

Αμπέλια: Φυτωνύμιο, το οποίο προσδιορίζει την περιοχή που πολλοί κάτοικοι του Βαλτινού καλλιεργούσαν αμπέλια.

Αμπέλι δραγασιά: Τοποθεσία παρακείμενη της Παλιομάνας η οποία οφείλει την ονομασία της στη δραγασιά που υπήρχε σε κάποιο αμπέλι της περιοχής.

Αυλαή: Τοποθεσία όπου υπήρχε αυλακιά, η οποία λέγεται ότι ήταν ο παλιός δρόμος του παλιοχωρίου και μάλιστα στη όχθη της Σαλαμπριάς διακρίνονταν μέχρι προσφάτως τα ίχνη του.

Κατά μια άλλη εκδοχή λέγεται, ότι στην τοποθεσία αυτή επί τουρκοκρατίας υπήρχαν οι αυλές των τούρκικων κονακίων.

Βακούφκα: Τούρκικη λέξη (vakif). Εκκλησιαστικά κτήματα, που βρίσκονταν βοριοανατολικά του χωριού, παρακείμενα του ζευγαρολίβαδου.

Βάιος: Κυριωνύμιο, ελλώδης τοποθεσία παρακείμενη στην άλλοτε λίμνη, της περιοχής στην οποία λέγεται ότι πνίγηκε κάποιος Βάιος.

Βαρκό: Λέξη Αλβανική που προσδιορίζει βαρικά (που νεροκρατούν) κτήματα.Τόπος υγρός, βαλτώδης.

Βλάχικα: Κυριωνύμιο, σε τοποθεσία του χωριού, όπου παλαιότερα, το 1890, υπήρξε συνοικισμός (Ματσουκιώτικος) Βλάχων.

Βρυσοπούλα: Η τοποθεσία όπου παλιότερα υπήρχε μικρή βρύση.

Γάκινες: Κυριωνύμιο. Ιδιοκτησία προφανώς κάποιας οικογένειας, Γάκη.

Γελαδάρια: Τοποθεσία νότια του χωριού, κοντά στον Ασπρόβαλτο, όπου πήγαιναν τις αγελάδες για βοσκή.

Γελαδαριά: Η τριγωνική κεντρική πλατεία του χωριού όπου παλιότερα, γινόταν η καθημερινή συγκέντρωση της αγέλης των αγελάδων από τον Αγελαδάρη του χωριού.

Γενεσιώτικα: Περιοχή όπου τα κτήματα παλιότερα ήταν ιδιοκτησία ανθρώπων από το Γενέσι.

Γκαλτέμου: Τοποθεσία, ανατολικά του Βαλτινού κοντά στον Ασπρόβαλτο.

Γκοργκόλια: Φυτωνύμιο. Η ονομασία προήλθε, πιθανώς από τα τριβόλια (μικρά στρόγγυλα αγκάθια), τα οποία υπήρχαν στην περιοχή.

Γκούβελος: Τοποθεσία στον Ανάποδο ποταμό.

Γούρνα της Σαρακίνας: Κυριωνύμιο. Τοποθεσία κοντά στην άλλοτε λίμνη η οποία οφείλει την ονομασία της στην ομοιότητά της με κάποια άλλη γούρνα που υπήρχε στο χωριό Σαρακίνα.

Γούρνες: Περιοχή στην οποία υπήρχαν κοιλώματα (γούρνες), τα οποία δημιουργήθηκαν με τις διάφορες κατά καιρούς αμμοληψίες.

Γκουρτσοπούλα: Φυτωνύμιο. (Γκόρτσο = αχλάδι). Στην τοποθεσία υπήρχε μια μικρή αχλαδιά (μικρή γκουρτσιά). Λέγεται ότι σ' αυτό το μέρος κάποιος αγελαδάρης, ονόματι Αρμούτης ξάπλωσε μεθυσμένος να κοιμηθεί και καθότι ήταν χειμώνας (Αγίου Αντωνίου) ξεπάγιασε και πέθανε από το κρύο.

Διαλεσιώτικα: Τοποθεσία στα σύνορα με την κτηματική περιοχή Βαλτινού και Διαλεκτού.

Καλύβα τ'ς Ρινούς: Κυριωνύμιο. Τοποθεσία στον Ασπρόβαλτο όπου υπήρχε η καλύβα μιας πληθωρικής γυναίκας, ονόματι Ρινού.

Κανάλια: Τοποθεσία βοριοδυτικά του χωριού όπου υπήρχαν κανάλια νερού. Μάλιστα ένα εξ αυτών παλιότερα διέσχιζε το χωριό.

Κάναλος: Τοποθεσία βόρια του υδραγωγείου, στην οποία υπήρχε κανάλι (υδρορροή).

Καρπολόγδες: (Καρπολογώ = μαζεύω καρπούς). Τοποθεσία παρακείμενη της τοποθεσίας Χαλκιές. Εύφορο μέρος και λόγω του ότι έδινε πολλούς καρπούς ονομάστηκε έτσι.

Καρυές: Φυτωνύμιο, στην τοποθεσία του Ασπροβάλτου εκεί όπου βρίσκεται σήμερα το νεκροταφείο. Οφείλει την ονομασία του στις καρυδιές που υπήρχαν στην περιοχή.

Κατσίκες: Τοποθεσία νότια του Βαλτινού προς τον Ασπρόβαλτο που οφείλει την ονομασία της προφανώς στις κατσίκες που βοσκούσαν εκεί.

Καψούρα: Κοινοτική έκταση, δυτικά του χωριού και κατά μήκος του Ανάποδου ποταμού, που λόγω της φύσης του εδάφους, το χορτάρι της καίγεται και ξεραίνεται όψιμα.

Κεραμίδες: Τοποθεσία όπου υπήρχαν πολλά κομμάτια από κεραμίδες, τα οποία έβρισκαν οι γεωργοί στα χωράφια τους.

Κερασιά: Φυτωνύμιο, σε περιοχή του Ασπροβάλτου, το οποίο οφείλει την ονομασία του σε κάποια κερασιά που υπήρχε στην τοποθεσία αυτή.

Κλούρια: Η περιοχή στον Παλιοπόταμο όπου υπήρχαν βαθειά και απότομα νερά τα οποία κάνανε κύκλους. (κουλούρια)

Κλούρι τ' Γιωργατσέλη: Κυριωνύμιο. Τοποθεσία στον Πηνειό, όπου εκεί πνίγηκε παλιότερα κάποιος ψαράς, από την Τσιάρα ονόματι, Γιωργατσέλης.

Κορακαίικα: Κυριωνύμιο, στην τοποθεσία όπου υπήρχαν κτήματα της οικογένειας του Κόρακα.

Κορακοφωλιά: Τοποθεσία στα σύνορα της κτηματικής περιοχής Βαλτινού και Μικρού Κεφαλόβρυσου, νοτίως του Διαλεκτού και 1 χιλ. δυτικώς του Πηνειού. Παλιότερα (18 αιώνα) υπήρχε οικισμός ο οποίος διαλύθηκε.

Κοτσέκι: Η λέξη είναι τούρκικη και σημαίνει, αποθήκη. Στην τοποθεσία αυτή υπήρχε παλιότερα τούρκικη αποθήκη όπου αποθήκευαν τα γεννήματά τους οι κάτοικοι.

Κουραδάς: Παρωνύμιο. Πρόκειται για την τοποθεσία η οποία βρίσκεται μετά το νεκροταφείο. Σκωπτική ονομασία της περιοχής που οφείλει το όνομά της, προφανώς, σε κάποιον που αφόδευσε εκεί.

Λησιές: Λησιά λέγανε την πορτοξ'λιά που ήταν κατασκευασμένη από λυγαριά. Στην τοποθεσία αυτή υπήρχαν πολλές λυγαριές και εκεί οι τσοπάνηδες έπλεκαν τις λυγαριές και έφτιαχναν λησιές (φράχτες).

Λιβάδι: Χέρσα κοινοτική έκταση, βόρια, στην άκρη του χωριού. (Χορτολίβαδο).

Λίμνη τ' Κασιδιάρη: Κυριωνύμιο. Πρόκειται για τον άλλοτε υγροβιότοπο που υπήρχε βοριοδυτικά του χωριού Βαλτινού, στα σύνορα του Πρίνους, ο οποίος οφείλει το όνομα του σε κάποιον τακτικό ψαρά που ψάρευε εκεί.

Λόγκια: Άλλοτε δασώδη περιοχή, ιδιοκτησίας του τσιφλικά Στέφανου Σιμή, η οποία βρίσκονταν παρακείμενη του δάσους της Παναγίας.

Μερτσιώτικα: Τοποθεσία στα σύνορα της κτηματικής περιοχής του Βαλτινού και Μέρτσι (Μικρού Κεφαλοβρύσου).

Μοραίτικα: Φυτωνύμιο, (Μορέα της μουριάς) στην περιοχή του παλιοπόταμου, στα σύνορα Βαλτινού και Φήκης,όπου υπήρχαν πολλές μουριές (σκαμνιές).

Μπαξέδια: (Μπαχτσέδια) Περιοχή όπου οι χωριανοί καλλιεργούσαν κηπευτικά.

Μπικίρι: Τοποθεσία νότια του χωριού προς τον Ασπρόβαλτο.

Μπιντέμι: Τοποθεσία νότια του Βαλτινού προς την Φήκη από την οποία διέρχονταν ο Λεπενιώτικος ποταμός.

Μπουστανότοπος: Περιοχή όπου οι χωριανοί καλλιεργούσαν καρπούζια και πεπόνια.

Ξεραγκάνια: Τοποθεσία δυτικά της Παναγίας η οποία οφείλει την ονομασία της στα άγρια, ξερά και αδούλευτα χώματα της περιοχής.

Παλιομάνα: Τοποθεσία όπου παλιότερα περνούσε παρακλάδι του Πηνειού και έκανε τη γη εύφορη. Θεωρώντας λοιπόν ότι η περιοχή είναι η τροφοδότρια σε γεννήματα μάνα ονομάστηκε εκ των υστέρων Παλιομάνα.

Παλιοχώρι: Περιοχή για την οποία λέγεται ότι παλιότερα το χωριό ήταν κτισμένο εκεί. Στο μέρος αυτό βρέθηκαν μεταλλικά κιγκλιδώματα παραθύρου, κλειδαριές από πόρτες και πολλά άλλα ίχνη οικισμού.

Παλιόπυργος: Περιοχή όπου παλιότερα υπήρχαν τα ερείπια (απόμεινάρια) πύργου. Λέγεται μάλιστα ότι ήταν τα ίχνη του παλιού χωριού.

Παναγία: Ναωνύμιο. Η περιοχή όπου υπάρχει το δάσος και το εξωκλήσι της Παναγίας (Κοίμησης της Θεοτόκου) του Βαλτινού.

Παπατσέτσους: Κυριωνύμιο σε τοποθεσία παρακείμενη της τοποθεσίας Κοτσέκι το οποίο οφείλει την ονομασία του στον άλλοτε ιδιοκτήτη Τσέτσο, ο οποίος ήταν παπάς.

Πλατανάκια: Φυτωνύμιο, της περιοχής όπου παλιότερα υπήρχαν μικρά πλατάνια.

Πλατάνια: Φυτωνύμιο, της περιοχής κοντά στο νεκροταφείο με πολλά και μεγάλα πλατάνια.

Πλάτανος του Μέτου: Κυριωνύμιο. Τοποθεσία στα σύνορα Βαλτινού και Φήκης, κοντά στον Ανάποδο. Παλιότερα υπήρχε ένας τεράστιος αιωνόβιος πλάτανος που ο κορμός του είχε πάχος 3,5 μ. διάμετρο και ύψος 40 μ.

Ρούσικα: Κυριωνύμιο, παρακείμενο της τοποθεσίας Γενεσιώτικα, το οποίο προσδιορίζει μια περιοχή με χωράφια της οικογένειας Ρούση.

Σμίξη: Η περιοχή της συμβολής των ποταμών, Παλιοποτάμου και Κεφαλοποτάμου.

Στρογγύλια: Τοποθεσία η οποία βρίσκεται ανάμεσα από τα χωριά, Μέλιγος και Ασπρόβαλτος.

Τηγάνας: Τοποθεσία βοριοδυτικά του χωριού η οποία οφείλει την ονομασία της στο ξερό σαν τηγάνι έδαφος.

Τρία πλατάνια: Φυτωνύμιο, σε τοποθεσία του Ασπροβάλτου εκεί που βρίσκεται το νεκροταφείο. Οφείλει την ονομασία του στα τρία πλατάνια που υπήρχαν παλιότερα εκεί.

Τριφυλλότοπος: Φυτωνύμιο. Περιοχή νότια του χωριού όπου τα χώματα ήταν κατάλληλα για την καλλιέργεια του τριφυλλιού.

Τσιάμι: Φυτωνύμιο. Τοποθεσία κοντά στον Ασπρόβαλτο. Το όνομα προήλθε από ένα δέντρο που υπήρχε εκεί παλιότερα, το Τσάμι. Πρόκειται για το δέντρο «πεύκη ή χαλέπειος».

Τυρνιώτικα: Τοποθεσία στα σύνορα της κτηματικής περιοχής του Βαλτινού και Ασπροβάλτου. (Τυρνιώτες = οι κάτοικοι του Ασπροβάλτου)

Χαλκιές: Περιοχή όπου υπήρχαν πολλά χαλίκια και πέτρες (χαλικιές).

Χαμόλευκες: Φυτωνύμιο. Περιοχή όπου οφείλει το όνομά της στις άλλοτε πολλές λεύκες, εκ των οποίων αρκετές ήταν γερμένες (πεσμένες κάτω).

Χασιώτικα: Κυριωνύμιο, το οποίο προσδιορίζει μια περιοχή με χωράφια της οικογένειας Χασιώτη.