Κυκλοφόρησε το νέο βιβλίο του Νεκτάριου Κατσόγιαννου «Εμποροπανήγυρη - Ζωοπάζαρο & Εβδομαδιαία αγορά των Τρικάλων»

Το νέο βιβλίο του ακάματου ερευνητή και συγγραφέα της τοπικής ιστορίας των Τρικάλων, Νεκτάριου Κλ. Κατσόγιανου, που πραγματεύεται την ιστορική διαδρομή και την εξέλιξη του εμπορικού τρίπτυχου: «Εμποροπανήγυρη,  Ζωοπάζαρο και Εβδομαδιαία αγορά των Τρικάλων», είναι μια πολύμοχθη και πολύχρονη ερευνητική εργασία.

Στις 230 σελίδες, διαστάσεων 17Χ24εκ., γίνεται μια ιστορική καταγραφή, και παρουσιάζονται σπάνια ιστορικά ντοκουμέντα και φωτογραφίες της εποχής, που αποτυπώνουν και αναδεικνύουν τα σημαντικότερα γεγονότα και τα ιστορικά στοιχεία της θεματικής του βιβλίου. 

Το βιβλίο τυπώθηκε στο τυπογραφείο «ΠΑΝΤΥΠΟ» και στοιχειοθετήθηκε στις Γραφικές Τέχνες του Δημήτρη Τσιγάρα, ο οποίος και το προλογίζει.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Του Δημήτρη Τσιγάρα

Η ετήσια εμποροπανήγυρη, το ζωοπάζαρο και η εβδομαδιαία λαϊκή αγορά των Τρικάλων, είναι θεσμοί που αποτελούν μια ολόκληρη ιστορία για την πόλη και τον νομό των Τρικάλων και μετρούν 135 χρόνια παρουσίας στην τοπική κοινωνία της πόλης. Αποτελούν μάλιστα, τις πιο κορυφαίες εμπορικές δραστηριότητες, με σημαντικά οφέλη για τον τόπο μας. Η καθιέρωσή τους ταυτίζεται με την απελευθέρωση της πόλης των Τρικάλων από τους Τούρκους.

Στην παρούσα μελέτη, του ερευνητή Νεκτάριου Κατσόγιαννου, επιχειρείται μια εκτενής  αναφορά στην τριλογία: εμποροπανήγυρη - ζωοπάζαρο - εβδομαδιαία αγορά, καταγράφοντας την ιστορική διαδρομή των Τρικαλινών θεσμών, που, αν και πέρασαν μέσα από δύσκολες συνθήκες (οικονομική κρίση, πόλεμοι, Κατοχή, λοιμοί, συγκρουόμενα συμφέροντα κ.ά.) και κινδύνεψαν πολλές φορές να ματαιωθούν και να απαξιωθούν, ωστόσο δεν ματαιώθηκαν, δεν απαξιώθηκαν, ούτε έχασαν κάτι από την παλιά αίγλη τους, συνεχίζοντας την ιστορική τους πορεία μέχρι και σήμερα.

Γι’ αυτό, ίσως να ήταν χρήσιμο στον πρόλογο αυτού του βιβλίου, να επισημανθεί η αιτία της διαχρονικότητας του θέματος, της εργασίας που πραγματεύεται. Ποιο είναι δηλαδή εκείνο το στοιχείο, που έκανε αυτούς τους θεσμούς να αντέξουν τόσο πολύ στο διάβα του χρόνου; 

Στην ελληνική γλώσσα υπάρχουν δυο λέξεις, οι οποίες μοιάζουν μεταξύ τους, αλλά στην πραγματικότητα το νόημά τους είναι εντελώς αντίθετο της μιάς από της άλλης. Πρόκειται για τις λέξεις «θεσμοθέτηση» και «θεσμοποίηση».

Με τον όρο θεσμοθέτηση λογίζεται η ενέργεια του κράτους ή της Αυτοδιοίκησης για την καθιέρωση ενός θεσμού με επιβολή καταστατικών νόμων, που δημιουργεί δικαιώματα ή υποχρεώσεις στους πολίτες. Ενώ, ως θεσμοποίηση λογίζεται, η δυνατότητα των πολιτών να θεσπίζουν οι ίδιοι τους κανόνες, ώστε να διαμορφώνουν και να καθιερώνουν τους θεσμούς.

Η εμποροπανήγυρη, λοιπόν, το ζωοπάζαρο και η εβδομαδιαία λαϊκή αγορά είναι θεσμοί που προέκυψαν από θεσμοποίηση, τους δημιούργησαν δηλαδή και τους καθιέρωσαν οι ίδιοι οι πολίτες, σύμφωνα με τις δικές τους ανάγκες και τα δικά τους συμφέροντα. Και μάλλον κάπου εκεί εδράζεται η διαχρονικότητα και η αντοχή τους.

Η λέξη πανήγυρη προέρχεται από το παν και αγείρω (συγκεντρώνω, συναθροίζω, εξ ου και αγορά τόπος συγκέντρωσης), ενώ με τον όρο «Εμποροπανήγυρη» εννοούμε το υπαίθριο παζάρι εμπορευμάτων ή προϊόντων, που διοργανώνεται για λίγες ημέρες κάθε χρόνο, συνήθως με την ευκαιρία, κάποιας θρησκευτικής εορτής.

Η ετήσια Εμποροπανήγυρη των Τρικάλων ή αλλιώς «το Τρικαλινό Παζάρι», όπως το γνωρίζουν οι περισσότεροι, ήταν σημείο αναφοράς, όχι μόνο για τους κατοίκους της πόλης, αλλά και για ολόκληρο το νομό, αφού έφεραν τα κτηνοτροφικά και γεωργικά προϊόντα στο χώρο του παζαριού, όπου γίνονταν οι αγοραπωλησίες. Δεν ήταν μόνο που επισκέπτονταν το παζάρι οι ντόπιοι, αλλά έρχονταν πραματευτάδες από όλη την Ελλάδα, καθότι ήταν μεγάλο και ξακουστό.

Όσοι πανηγυριστές - έμποροι ήθελαν να πάρουν μέρος -με την ιδιότητα του πωλητή- αφού συγκέντρωναν τα προϊόντα τους τα μετέφεραν στον οικείο χώρο λίγο πριν την έναρξη του πανηγυριού. Η μεταφορά γινόταν με τα ζώα, που σχημάτιζαν ένα είδος καραβανιού. Όλες οι οικονομικές και κοινωνικές δραστηριότητες, γνωριμίες, φιλίες και συναναστροφές, γινόταν μέσα στο χώρο αυτό. Με τη λήξη της εμποροπανήγυρης, συνέχιζαν το δρόμο για άλλα πανηγύρια, όπως γίνεται και σήμερα.

Τα τελευταία χρόνια, μπορεί η αίγλη να έχει ξεφτίσει, μπορεί η τοποθεσία έκθεσης των προϊόντων να έχει αλλάξει, το μέγεθος να έχει μικρύνει, όμως το παζάρι κρατά ακόμη την παράδοση ζωντανή. Σταθερά από 14 έως 21 Σεπτεμβρίου, ανεξαρτήτως τι ημέρα πέφτει, κάθε έτος, η εμποροπανήγυρη Τρικάλων, όπως ονομάζεται επίσημα πλέον, αποτελεί κορυφαίο γεγονός για τον τόπο.

Αναπόσπαστο κομμάτι της εμποροπανήγυρης και το ζωοπάζαρο, το οποίο  τελούνταν στον ίδιο χώρο με την εμποροπανήγυρη και τα ζώα που πουλιούνταν και αγοράζονταν ήταν πολλών και διαφόρων ειδών, όπως άλογα, μουλάρια, γαϊδούρια, αγελάδες, γουρούνια, πρόβατα, κατσίκια κ.α. Εκεί, οι ζωέμποροι εξέθεταν τα ζώα τους, οι αγοραστές τα έβλεπαν και διαπραγματεύονταν την τιμή τους. Στον ίδιο χώρο στημένες και οι παράγκες με τα διάφορα γεωργοκτηνοτροφικά εργαλεία και αξεσουάρ των ζώων, που συνέθεταν την εικόνα και την ατμόσφαιρα του ζωοπάζαρου.  Το ζωοπάζαρο ενυπάρχει και στην εβδομαδιαία αγορά και το μόνο που άλλαξε σήμερα, είναι ότι γίνεται σε διαφορετικό χώρο.

Η εβδομαδιαία εμπορική αγορά λειτουργούσε όλο το χρόνο και απλωνόταν σε δρόμους και σοκάκια της πόλης, όπου ήταν τοποθετημένα τα συντεχνιακά εργαστήρια και τα διάφορα προϊόντα, εκτεθειμένα στους πάγκους. Αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας της εβδομαδιαίας λαϊκής αγοράς υπήρξαν και «Τα χασάπικα», που δυστυχώς δεν κατάφεραν να σπάσουν το φράγμα του χρόνου και σήμερα έχουν μείνει μόνο οι αναμνήσεις και κάποιες φωτογραφίες να τα θυμίζουν.

Η εμποροπανήγυρη σε σχέση με την εβδομαδιαία εμπορική αγορά, διέφερε στο ότι γινόταν μια φορά το χρόνο και κρατούσε λίγες ημέρες, ενώ η εβδομαδιαία αγορά λειτουργούσε κάθε βδομάδα (Δευτέρα), για όλο το χρόνο.

Όλα τα παραπάνω στοιχεία, ο ακούραστος ερευνητής και συγγραφέας Νεκτάριος Κατσόγιαννος, τα οργανώνει, τα συνθέτει με μεθοδολογία σε ένα ενιαίο σύνολο, στο πόνημά του και με τεκμήρια από τον τοπικό τύπο της εποχής, με πλούσιο φωτογραφικό υλικό και χάρτες από σπάνια αρχεία, κτίζει το ανάγλυφο ιστορικό αποτύπωμα της θεματολογίας του. Καταφέρνει δε, να δώσει όλο το κλίμα και την ατμόσφαιρα του τρίπτυχου «παζαριού» με τρόπο παραστατικό και μάλιστα σε βαθμό τέτοιο που και να μην το επισκέφθηκε κάποιος, να μπορέσει να σχηματίσει πλήρη εικόνα σχετικά με τα τεκταινόμενα.

Έτσι, μ’ αυτό το αξιέπαινο και αξιόλογο πόνημά του, ο κ. Νεκτάριος Κατσόγιαννος καταφέρνει να περισώσει και να αναδείξει ακόμη ένα κομμάτι της τοπικής ιστορίας, προσφέροντας στους τρικαλινούς αναγνώστες ένα αξιόλογο και πολύτιμο έργο.