Η σημαδιακή πορεία

Χριστουγεννιάτικη ιστορία του Κωνσταντίνου Κατσαρού, από την ποιητική συλλογή «ΣΤΑΛΑΚΤΙΤΕΣ»

Προσωρινά βιώναμε στο νοικιασμένο, λιτό και φτωχό δωμάτιο στην συνοικία της Αγίας Μονής στην  άκρη της αφιλόξενης πόλης με ένα σωρό βιβλία και τετράδια και οι άλλοι συμμαθητές και φίλοι χειρότερα στις άθλιες παράγκες στα Τρανά Μνήματα.

Για  να μάθουμε γράμματα  στα  γυμνάσια της πόλης των Τρικάλων. 

Εναρκτήρια γνώση αρχαίων ελληνικών:  πιστεύω τω φίλω, πιστόν φίλον εν κινδύνοις  γιγνώσκεις ….

Με την πόλη δεν είχαμε συνδεθεί αρκετά,  μπορεί και η πόλη να μας απωθούσε,  μια αμοιβαία κρύα σχέση.

Μπορούσες όμως να ζεις σε οργανωμένη κοινωνία με περισσότερους ανθρώπους, να έχεις μεγαλύτερη φιλική παρέα,  ψωμί, τυρί, γάλα, σοκολάτες, μπισκότα, καλύτερες συνθήκες υγιεινής, ηλεκτρικό ρεύμα, βιβλιοθήκη και σινεμά,  αρκεί να είχες λίγα χρήματα και κάποιο ξεχωριστό ενδιαφέρον.

Η ψυχή μας ήταν γαλουχημένη εκεί ψηλά, στα ορεινά  χωριά μας,  που ήταν τα ισόγεια κυρίως,  πέτρινα φτωχικά μας,  διαστάσεων κατά κανόνα  5χ10 μέτρων,  δύο δωματίων με ενδιάμεσο διαμπερή διάδρομο,  προϊόντα προσωπικού μόχθου και  στεγαστικών  προγραμμάτων.

Εκεί  έμεναν και τα γονικά μου  με την πενιχρή πολεμική αναπηρική σύνταξη του ηρωικού πατέρα του πολέμου του 40.

Άλλοι εκεί στα ορεινά χωριά ζούσαν λίγο καλύτερα άλλοι λίγο χειρότερα. Σκοπός ήταν  βιοποριστικά να καλύπτονται τα βασικά και αναγκαία. Το χρήμα και η ιδέα του χρήματος δεν ήταν η αξία της περιοχής.                       

Οδύσσεια

Σαν ήρθε η ώρα των χριστουγεννιάτικων διακοπών, κοντά στο χειμερινό ηλιοστάσιο,  δεν μας κρατούσε τίποτε στην μεγάλη πόλη.

Μας ωθούσε η δυνατή εσωτερική παρόρμηση  ικανοποίησης  της ψυχικής και βιωματικής ανάγκης, της  οικογενειακής σύναξης  στην  ιδιαίτερη και ιερή πατρική εστία,  κοιτίδα του θεσμού της οικογένειας  και αείποτε τον πλέον προσφιλή και αγαπητό χώρο ασφαλούς καταφυγής,  αισθήματα  που εκδηλώνονταν έντονα κυρίως κατά τις εορταστικές και καλοκαιρινές διακοπές των μαθημάτων για το σύνολο σχεδόν των μαθητών  της ορεινής περιοχής μας.

Ο κακός χειμωνιάτικος  καιρός  με το κρύο και το συνεχές ψιλόβροχο  και η προβλεπόμενη δωδεκάωρη τουλάχιστον  κουραστική πεζοπορία για διαδρομή από 50 χιλιομέτρων για τους κοντινότερους  μέχρι 70  για τους απώτερους,  ήταν σοβαρές καταστάσεις,  αλλά  θεωρούνταν μικρά και αμελητέα εμπόδια μπροστά στην φτερωτή ψυχική ορμή,  δεν πολυβάραιναν ουσιαστικά  τα πόδια μας,  γιατί το καλό συναίσθημα, η ευχάριστη διάθεση και η νεανική  σκέψη ξαλάφρωναν τις επικείμενες δυσκολίες.

Έτσι μια ομοειδής και συναισθηματικά ομογενής ομάδα δέκα νεαρών αγοριών,  (δέκα μικρών ηρώων)  λίγο μικρότερα λίγο μεγαλύτερα των 15 χρόνων,  ξεκίνησαν  αμέσως,  μετά το πρωινό σχολικό μάθημα,  με αυτοκίνητο για την Πόρτα,  από εκεί με φορτηγό -επί καρότσας- μέχρι το χάνι Μπέκου και εν συνεχεία ανηφορικός ποδαρόδρομος τριών ωρών στην κοιλάδα της  Παλαιοκαρυάς  με τα πολλά νερά και τις φουσκωμένες ρεματιές,  με προβλεπόμενη διανυκτέρευση στο χάνι Αντώνη σε υψόμετρο 700 περίπου μέτρων. 

Ηρωισμός και  τόλμημα γι αυτή την ηλικία, αυτή την εποχή, αυτές τις τοπικές και καιρικές  συνθήκες δεδομένου ότι  το χειμώνα η  μέρα  είναι μικρή και η νύχτα μεγάλη,  το φως είναι λίγο και το σκοτάδι πολύ, οι καιρικές συνθήκες είναι απρόβλεπτες και διαρκούν πολύ, κακή οπωσδήποτε εποχή για πορείες και για ταξίδια  σε τόσο επικίνδυνα, δύσκολα και δύσβατα μέρη.

(Το νοερό πρόγραμμα του  οδοιπορικού,  δίκην προγράμματος ταξιδιωτικού γραφείου,  είχε τον πραγματικό οδικό  χάρτη με πληροφορίες και πιθανές αλλαγές λόγω απροβλέπτων γεγονότων:

-Τρίκαλα –Πύλη(Πόρτα) με το πράσινο λεωφορείο του 17 ου ΚΤΕΛ μία ώρα περίπου

-Πύλη χάνι Μπέκου σε καρότσα φορτηγού με μουσαμά  δύο ώρες περίπου (αποφόρτωση)

-Πεζοπορία μέχρι Άνω Παλιοκαρυά,  χάνι Αντώνη,  τρείς  ώρες περίπου με πλούσιο δείπνο (φασολάδα-ελιές) και επιδαπέδια  διανυκτέρευση με ένα σκέπασμα των δέκα ατόμων μάλλινη φλοκάτη 3χ12 μέτρων σκούρου χρώματος (τα άλλα χρώματα ήταν ακριβότερα)

-Την άλλη μέρα πρωινό ξύπνημα και ανάβαση στον αυχένα της Γκρόπας, στα 1300 μέτρα υψόμετρο,  το πιο κακοτράχαλο, δύσκολο, αφιλόξενο  και απόκοσμο σημείο της διαδρομής όπου πολλοί άφησαν εκεί τα κόκκαλά τους

-Επόμενος σταθμός μετά από πεζοπορία πέντε ωρών το χάνι Σίμου αν είναι  ανοιχτό ή στο χωριό Βαθύρρεμα (ημίωρη στάση ανάπαυσης )

-Τέλος μετά από πεζοπορία τεσσάρων ωρών φθάνουμε στην ωραία Μεσοχώρα, το κεφαλοχώρι της περιοχής, με τον Αχελώο ποταμό στη βάση, με στοιχειώδεις υπηρεσίες, βασική διοίκηση και  υγειονομικό σταθμό,  η παλαιά πρωτεύουσα του τέως Δήμου Κοθωνίων,  περιοχή  κατά την παράδοση του μυθικού βασιλιά  Κώθωνα.

Οι καταγόμενοι εκ των εκείθεν περιφερειακών χωριών και μικρών οικισμών ( Αρματωλικό, Αετός, Παχτούρι, Λαφίνα, Κορυφή, Νεράϊδα, Μοσχόφυτο, Πολυνέρι, Βαλκάνο, Μυρόφυλλο κλπ)  αποδεσμεύονται της κοινής πορείας  και χρειάζονται  άλλες δύο ως τέσσερες ώρες πεζοπορία για να φθάσουν στους προορισμούς τους.

Αρχηγός πορείας: ο μεγαλύτερος)

Γενεές ολόκληρες και όλοι σχεδόν οι  παλαιότεροι άνθρωποι της ορεινής αυτής  περιοχής, κοινής κατά το μάλλον κοινωνικής ζωής, κουλτούρας και αντιλήψεων,  μεγάλωσαν και έζησαν με την επική κοπιαστική  άνοδο και  κάθοδο, των δύσβατων και κακοτράχαλων ορεινών όγκων και της εφιαλτικής  Γκρόπας,  της αμφίδρομης προσπέρασης των άγριων φυσικών στοιχείων του τοπικού  γεωγραφικού ανάγλυφου,  προς τα πεδινά μέρη(χειμαδιά) και τα αστικά κέντρα της Θεσσαλίας, για δημόσιες και ιδιωτικές υπηρεσίες, απασχολήσεις,  δουλειές και προμήθειες,  ως απλοί  διαβάτες, φορτωμένοι  πεζοπόροι,  άλλοι έφιπποι με υποζύγια και  μεταφορικά ζώα, άλλοι σαλαγώντας κοπάδια μετακινούμενων αιγοπροβάτων,  σε διάφορες εποχές και καιρικές συνθήκες. 

Όλοι ζήσανε τις προσωπικές τους εμπειρίες που τις θυμούνται νοσταλγικά, τις διηγούνται, τις γράφουν  και τις ομολογούν ως αξιομνημόνευτα σημειολογικά σημαντικά, ευτράπελα ή σοβαρά γεγονότα.

Πολλοί  πιο τυχεροί και χαλαροί τα έζησαν όλα πιο ελαφρά, διασκεδαστικά  και ψύχραιμα,  και πολλοί άλλοι άτυχοι πέρασαν  μεγάλα μαρτύρια  και  τραγικές καταστάσεις, βίωσαν συμβάντα απρόοπτα και έζησαν πρωτόγνωρες  προσωπικές εμπειρίες και ιστορίες.  Γεγονότα και βιώματα που έμειναν βαθειά χαραγμένα στη μνήμη όλων,   ζωντάνεψαν, γέμισαν και πλούτισαν τον εσωτερικό και εξωτερικό τους κόσμο  και προσδιόρισαν για αρκετούς συγκριτικές αφετηρίες  για επιλογές και αποφάσεις που  καθόρισαν την μελλοντική τους πορεία. 

Περπατούσαμε κόντρα στον βαρύ όγκο των βουνών που υψώνονταν μπροστά μας,  κόντρα στα στοιχεία της φύσης,  στη ροή των θολών νερών, ανηφορίζαμε μέσα στη λαγκαδιά στις παρυφές των ρεματιών  σε στοιχειώδη πατημένα ελικοειδή δρομάκια,  ανάμεσα σε αετοχώρια και χάνια,  ανάμεσα σε γυμνά πλατάνια και σκοτεινά έλατα, όλοι μαζί ομαδικά,  συνοδοιπόροι και σύντροφοι,  σαν μια κινούμενη μικρή συμπαγής κοινωνία νεολαίας κοινών σκέψεων και στόχων,  συνομιλώντας στα σοβαρά ή με αστεία και χωρατά,  αλληλέγγυοι και θαρραλέοι, υποφέροντες και συμπάσχοντες.

Η  διανυκτέρευση στο χάνι Αντώνη,  με ζεστό τσάι και λιτό γεύμα από όσπρια(φασολάδα)  και ελιές,  ήταν μια καλή ευκαιρία για τόνωση,  ζέσταμα κοντά στο τζάκι και στέγνωμα βρεγμένων ρούχων,  ξερό ύπνο,  ανάσα σωματικής ξεκούρασης και ψυχικής τόνωσης  και ταυτόχρονα είχε τα σχετικά αυτοσχέδια ευτράπελα της νεανικής κοινής διαμονής και συντροφιάς  διασκεδάζοντας έτσι τις δυσκολίες και την κόπωση  και δημιουργώντας την οικεία και φιλική ατμόσφαιρα  επίπλαστης καλοπέρασης των φτωχών μας νεανικών υπάρξεων.

Πρωί-πρωί την άλλη μέρα, πιο φρέσκοι και ορεξάτοι,  με το ψιλόβροχο και τα αγιάζι να τρυπούν τα κόκκαλα, αρχίσαμε την σκληρή, επικίνδυνη  και απότομη ανάβαση της απόκοσμης ορεινής περιοχής της θρυλικής  Γκρόπας.

Έπρεπε  γρήγορα να διαβούμε  τον αυχένα, να περάσουμε την χιονισμένη δύσκολη κορυφή, τον οριακό υδροκρίτη, απ όπου θα αρχίζαμε να κατηφορίζουμε και τα πράγματα θα γυρίζανε όλα προς το καλύτερο.

Εφιάλτης και  βραχνάς ήταν το αγωνιώδες πέρασμα της  Γκρόπας,  το επικίνδυνο και απειλητικό υψηλόβατο μετέωρο,  ο φόβος και

ο τρόμος των οδοιπόρων, αυτό που φυσικά  όριζε και χώριζε τους δύο χώρους, αυτό που προσδιόριζε  δύο κόσμους.

Έτσι πραγματικά συνέβη κι έτσι έγινε.

Μετά από δύσβατη πορεία τριών ωρών, περάσαμε επώδυνα την βροχερή και παγωμένη Γκρόπα και «εγύραμε» με καλό ηθικό προς καθοδική οδοιπορία.

Τα δύσκολα πέρασαν τα καλύτερα έρχονται,  η πορεία πιο ξεκούραστα συνεχίζεται και το ευχάριστο τέρμα ξαλαφρώνει τη σωματική κούραση.

Κατά μήκος της διαδρομής  επώνυμες, ιστορικές  κρύες βρύσες προσδιορίζουν θρυλικά τοπωνύμια, διαδοχικά χαρακτηριστικά και ενωτικά σημεία αναφοράς και προσανατολισμού,  δίνουν δροσιές,  ανάσα,  κουράγιο  στους οδοιπόρους.

Τα κουρασμένα πόδια έβγαλαν φτερά σαν στο βάθος του ορίζοντα, ανάμεσα σε καταχνιές και αντάρες,  μέσα σε άγρια βουνά και λιγοστά σπίτια,  πρόβαλε η αχνή εικόνα και το περίγραμμα της ιδιαίτερης πατρίδας, οι  αναθρώσκοντες  καπνοί των σπιτικών  της  γενέθλιας  γης.

Πηγαίναμε τρέχοντας υποκινούμενοι από  αγνή αγάπη.

Πετάς από χαρά όταν πλησιάζεις στο τέρμα και αγροικάς το ζεστό φιλί της μάνας που σε προσμένει με λαχτάρα, το γλυκό λόγο του πατέρα και τα χαρούμενα βλέμματα των μικρότερων αδερφών σου και όλων των άλλων γνωστών και φίλων  και περιμένεις την υποδοχή και συναυλία από  τα λίγα συμπαθητικά ζώα και πτηνά  της αυλόβιας οικόσιτης οικονομίας να σε καλωσορίσουν με τον τρόπο τους. 

Προσκύνηση- δοξαστικό

παλαιοί  πατριώτες από τα δυτικά  είναι  εδώ,

της σκλαβιάς και  των  πασάδων  αρνητές,

ελεύθεροι, ηρωικοί και ανεξάρτητοι

τη λευτεριά εξαργυρώνουν  με της πενίας το τίμημα. 

Δεν έχει πλούτο εδώ,  δεν έχει ανέσεις 

δεν έχει καρπερή γη και γόνιμα χωράφια,

εδώ υπάρχει στέρηση εδώ υπάρχει φτώχια,

εδώ λειψό είναι το ψωμί λειψό είναι το τραπέζι.

Μικρό κομμάτι ουρανού,  μικρό κομμάτι στέγης,

μικρό μεράδι κλήρου αναλογεί,  μικρό κομμάτι πέφτει

ψηλά  πετάνε τα πουλιά,  γλυκά  λαλούν τα αηδόνια

λιτή είναι η βίωση, φτωχά περνούν τα χρόνια.

Ο λόγος είναι σεβαστός και η ματιά καθάρια,

τα αισθήματα είναι αγνά και η ψυχή αθώα

το δίκαιο είναι απόλυτο και η τιμή μεγάλη,

ελεύθερη είναι η ζωή ελεύθερη η ζήση

Οι χειμώνες είναι σκληροί και δύσκολα περνάνε

βροχές, χιόνια, παγωνιές, αποκλεισμοί μεγάλοι,

ο κόσμος είναι λιγοστός κλεισμένος μες τα σπίτια

τα τζάκια ακτινοβολούν, ζεσταίνοντας  φαμίλιες

Τα καλοκαίρια είναι καλά με τα νερά τα κρύα

τον γαλανό τον ουρανό, τον καθαρό αέρα,

τον ήλιο τον πεντάμορφο,  την λαμπερή τη μέρα

τη μυρωδάτη ξαστεριά  και το καλό φεγγάρι

Τα καλοκαίρια είναι καλά  και η ζωή ωραία

οι δρόμοι είναι ανοιχτοί και εύκολα διαβαίνεις,

η φύση είναι πανέμορφη και ευωδιές γεμάτη,

δροσιά απλώνεται παντού, παντού υπάρχει χάρη.

Τα αγαθά βρίσκονται

στην οικογενειακή θαλπωρή και ζεστασιά,  στην πλατειά και άδολη κοινωνική σχέση, τα αγαθά εκκολάπτονται με την  αγάπη και υπεραξία των μικρών πραγμάτων και βιωμάτων, της απλότητας της ζωής,  της  μικροκοινωνίας και της γειτονιάς,

Τα αγαθά βρίσκονται

στις ενδομήτριες αρχές της αλληλοβοήθειας, της κατανόησης,  της ισότητας και  συμπαράστασης της ολότητας των χωρικών, των συνομηλίκων φίλων και συμμαθητών, της ισότιμης και αταξικής ιδεολογίας, της αναγνώρισης και όχι της αμφισβήτησης.

Τα αγαθά βρίσκονται

στο υγιές και καθαρό περιβάλλον,  στο κρύο νερό  και στον καθαρό αέρα, στη μικρή γραφική πλατεία, στην  καθημερινή μάζωξη για νερό της πηγαίας βρύσης, στο  προαύλιο του δημοτικού σχολείου και την περίοπτη εκκλησιά που ήταν όλα η φυσική προέκταση της οικογενειακής αυλής και του σπιτιού μας

                         τα σύνορα του τοπικού μικρόκοσμου

Τον  κόσμο  ορίζουν

ο  μικρός περιγραμματικός ορεινός ορίζοντας, οι πλαγιές και τα ρουμάνια, το ζωογόνο  φως της μέρας, οι σκοτεινές ώρες της νύχτας,  όσο η γη που πατάμε, ο άνεμος που φυσά, το καθαρό ποτάμι που βουίζει ή  κλαίει για τις περασμένες και επικείμενες συμφορές του,  το σταθερό κομμάτι τ ουρανού που μας σκεπάζει.

Τον κόσμο μας ορίζουν

η λάμπα πετρελαίου με το αμυδρό φως, το ράδιο Vega  -άνοιγμα στον κόσμο-  με δημοτική μουσική,  οι  ειδήσεις του Κάρτερ από τον ραδιοφωνικό σταθμό Αθηνών, τα καβουράκια του Τσιτσάνη χωρίς να καταλαβαίνουμε γιατί η καβουρίνα  πήγε τσάρκα με το σπάρο στην Αθήνα.

           Λόγω κακών καιρικών συνθηκών, αδιάβατων ποταμών και βουνών και  κακοτράχαλου στοιχειώδους οδικού  δικτύου  συμβαίνει  κάθε χρόνο εξάμηνος χειμερινός αποκλεισμός μεταφορών και αγαθών,  μεταξύ των αγίων Δημητρίου και Γεωργίου,  οι τσελιγκάδες και κτηνοτρόφοι, τα κοπάδια και οι τσοπάνηδες ήδη ξεχειμάζουν στα χειμαδιά, οι λίγοι αγωγιάτες αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τους ανθρώπους  και η απομόνωση είναι αναπότρεπτο τετελεσμένο γεγονός. 

Εδώ υπάρχει πενία και στέρηση,

εγκράτεια, λιτότητα και ολιγάρκεια,

εδώ υπάρχω-υπάρχεις κι αυτό αρκεί,

πολλά είναι καλά,

πολλά κακά φαίνονται καλά,

μια  απλή ζωή μικρών  απαιτήσεων και χαμηλών  προσδοκιών

 εν τέλει, όταν δεν έχεις αυτό που αγαπάς,

 αγαπάς αυτό που έχεις,

                           ο τόπος και η αξία του

(το μεγαλείο,  η ομορφιά και το μυστήριο  της ορεινής ζωής και το θαύμα της φύσης)

- η γη, ο ήλιος, ο ουρανός, η αγάπη, η κατανόηση, ο έρωτας 

πάνε  μαζί και αχώριστα,

σαν ιερή κατανυκτική τελετουργία, 

ταυτίζονται και συνυπάρχουν στην πρωτογενή  διεργασία γέννησης και παραγωγής,

ακολουθούν τους αιώνιους ρυθμούς ημέρας και νύχτας,

επιβίωσης και θανάτου, (στη μοιραία ακολουθία σύλληψης, γέννησης, φθοράς και αφθαρσίας,)

ενώ όλα κινούνται αγνά, απλά και αργά, όλα ζουν και πεθαίνουν αθόρυβα, (low profile), 

εδώ ο χώρος  είναι ελάχιστος ή  λιγοστός και απρόσιτος,

θρέφει και  ζει λειψά τα παιδιά του, 

εδώ ο χρόνος είναι ακίνητος, ή  κυλάει πολύ αργά- αργόσυρτα,

τρώει και θρέφεται από τα παιδιά του  

   - έχει μια παράξενη γοητεία  και φυσική δύναμη αυτός ο άγονος τόπος, αυτή η άμορφη πέτρα,  

να δημιουργεί από την ανυπαρξία, από το τίποτα,

να γεννά από το απόλυτο  μηδέν,

να γεννά από το λιγοστό  χώμα αγριολούλουδα,

τσάι και αμάραντους στα δύσβατα,

να αναγεννάται από τα ίδια υλικά της φθοράς,

από τις στάχτες του,

να σπάει σε κομμάτια, σαν μικρό σύμπαν,

και να ξανακολλάει σε νέες μορφές και σχήματα,

με τη μουσική συνοδεία και υπόκρουση της μελωδίας των πουλιών  

     -μια θαυματουργή γονιμοποιός δύναμη 

που φυτρώνει το  άνθος  της πέτρας, (συντελεί στο θαύμα της φύσης) φυσάει σαν αιθέριος  άνεμος,

πέφτει σαν χρυσή ζωογόνος βροχή,

στη σκιά του δάσους και στα ξέφωτα,

τις ασέληνες νύχτες,  σε ξάνεμους τόπους, 

σε μια μυστηριώδη κυκλική διαιώνιση ζωής

που αν δεν αναγεννηθεί θα ερημώσει, θα σβήσει, θα πεθάνει οριστικά 

     -έχει, αυτός ο άγονος τόπος, 

τη δύναμη να γεννήσει εκ του μη όντος την αγνότητα,

την  ωραιότητα και το κάλλος,

να προβάλει εκ του μη όντος την ομορφιά και τα ουράνια ποιήματα,  αυτές  τις  απόμερες και απόκρυφες αισθητικές φυσικές συνθέσεις και σπάνιες ζωγραφιές και αποχρώσεις, 

σε άγρια και απάτητα μέρη,  

εκεί κοντά στο θεό,

αντίδωρα στο θεό,

που  μόνο οι ίδιες οι μούσες, οι μάγισσες και τα ξωτικά

(τυχερές αεικίνητες και αεράτες) 

με τον άνεμο και τα πουλιά,

φιλήδονα και ναρκισσιστικά

μπορούν  να απολαύσουν,

μακριά από το ανθρώπινο μάτι 

και από τυχαίο ανθρώπινο συναπάντημα,

ως ακριβά και αιώνια δώρα

των μάγων της φύσης

και του μυστηρίου της ζωής

στον πλάστη δημιουργό.

  

Πρόσφορο πεδίο σκέψης και στοχασμού,

ονείρου και πραγματικότητας

απλής οριζόντιας  ζωής,

χωρίς γη και κτήματα,

ανούσιες και άχρηστες  έννοιες,

χωρίς δράση, χωρίς σύνθετα προβλήματα,

χωρίς σημαντικές εξελίξεις και ευκαιρίες

       Η αξία των ανθρώπων

άγγελοι δεν ζούσαν εκεί, 

ζούσαν απλοί φυσιολογικοί άνθρωποι,

ζούσαν παραδεισένια  ζωή μέσα στην κόλαση,

ζούσαν κολασμένη ζωή στον παράδεισο

ζούσαν άνθρωποι  σαν όλους τους ανθρώπους

με τα καλά και τα κακά της ανθρώπινης ύπαρξης,

με  τρωτά  και προτερήματα,

με αρετές και ελαττώματα,

σαν κυνηγημένοι άγγελοι,

σαν  φτωχοί διάβολοι,

σαν ο διάβολος είναι φτωχός στο κακό

τι περισσότερο από το τίποτε να προσδοκά,

τι λιγότερο από το πολύ καλό να περιμένει,

ταυτίζεται έτσι με τον άγγελο,

 επανέρχεται και λειτουργεί σαν άγγελος

 στον ξεχασμένο του παράδεισο.

Ορεινοί ακρίτες, άνθρωποι βασανισμένοι, σκληρά παθόντες, άδολοι και αγνοί,  που έστηναν τη ζωή τους στις στάχτες των πολέμων και των πυρπολήσεων  των βωμών και των εστιών των χωριών τους,

μα πάνω απ όλα αυτοί οι ανωμερίτες, οι συμπαθητικοί ανωμερίτες,

οι ηρωικοί, καθαροί, έξυπνοι και περήφανοι άνθρωποι, χτυπημένοι στη βιοπάλη και σφυρηλατημένοι στις κακουχίες και στο καυτό καμίνι του τελευταίου δεκαετούς πολέμου,  μέσα στη λιτότητά τους,  έχουν ένα σπάνιο και ανεκτίμητο πλούτο, έχουν αστείρευτα ψυχικά αποθέματα και μόνιμη κορώνα στο κεφάλι τους:

-την αξιοπρέπεια,

-την ακεραιότητα,

-την ειλικρίνεια,

-την τιμιότητα, 

αρετές που με τη διαχρονική στάση και την σταθερή συμπεριφορά κληροδότησαν απλόχερα στα παιδιά τους.

           Έτσι η ζωή του χωριού και όλων αυτών των ορεινών και απρόσιτων χωριών,  με το ομογενές και ομότροπο κοινωνικό μίγμα, τον αιώνιο ερωτισμό της φύσης και το βουκολικό περιβάλλον, κυλούσε σταθερά οριζόντια, νωχελικά και αργόσυρτα,  με απόλυτη πατριαρχική υπεροχή, πρωτοβουλίες  και κυριαρχία και με θρησκευτική πίστη στον κώδικα των προτεραιοτήτων, στις χρόνιες παραδόσεις και τα τοπικά έθιμα.

Επαφή με το πραγματικό( επιστροφή στο ρεαλισμό)

Οι καιροί αλλάζουν,

οι κόμποι χαλαρώνουν,

οι κοινωνίες εξελίσσονται

οι δεσμοί κόβονται,

όλα καλά, πολύ καλά, αλλά λίγα, πολύ λίγα

για τα ανθρώπινα φτερά,

τις ανθρώπινες δυνατότητες

για την απέραντη γη,

να φύγεις πέρα από αυτό που βλέπεις,

να τρέξεις γρηγορότερα απ τον άνεμο.

να πετάξεις ψηλότερα απ τον ουρανό,

          Φύσει και εμπειρικά αντιλήπτορες  οι μεγαλύτεροι και παρά την ομφάλια έλξη της πατρικής γης, εκόντες άκοντες,  μας έστελναν υπονοούμενα και κρυφά μηνύματα  για  αλλαγή πραγμάτων, για αλλαγή πορείας, για το άγνωστο κάτι άλλο,  για γράμματα και  μόρφωση στην αναζήτηση και προσδοκία μιας άλλης καλύτερης ζωής.  

          Μηνύματα που σου δείχνουν  καθαρά να φύγεις, από αγάπη, 

αλλά δεν σου το λένε καθαρά,  επίσης από αγάπη.

          Με δεδομένη την πενία και τη στέρηση του άγονου πατρίου εδάφους και των ελάχιστων ευκαιριών απασχόλησης  η προσφορότερη και μάλλον νομοτελειακή κατεύθυνση (και ανάγκη) ήταν ο μισεμός για δουλειές και για  γράμματα. 

                     Οι γιορτές ενώνουν

         Οι χριστουγεννιάτικες διακοπές περάσανε γρήγορα οικογενειακά  και ευχάριστα  με απλές και λιτές γιορτές και γεύματα (κότα αντί γαλοπούλα,  βασιλόπιττα με φλουρί,  παραδοσιακό οικογενειακό  εκκλησιασμό, αμοιβαίες επισκέψεις και επικοινωνίες σε εορτάζοντες των ημερών με βασικά χειροποίητα γλυκά του κουταλιού,  μελαχρινές και παντεσπάνι, αν συμφωνούσαν για το τελευταίο και οι κότες, τα ρεβεγιόν και οι σαμπάνιες ήταν άγνωστα υλικά )

        Τραγουδήσαμε κατά την παράδοση με μεράκι τα κάλαντα στα φτωχικά του χωριού  και όλοι αποδέχονταν την υψηλή τιμή των ωραίων λόγων και νοερά έστρεφαν τη σκέψη τους στο άστρο της Γέννησης. στο σημάδι της ελπίδας και της ευδοκίας.

      «Καλήν ημέραν άρχοντες αν είν ο ορισμός σας Χριστού την θεία  Γέννηση να πω στ αρχοντικό σας!»

                                  τα σύνορα των δύο κόσμων

        Διάβαζα τότε, το πάνω από τις δυνάμεις μου βιβλίο,  τα σύνορα των δύο κόσμων χωρίς να γνωρίζω ποιοι είναι ακριβώς οι δύο κόσμοι, βίωνα όμως και απαντούσα  στην πρωτογενή  φάση των ανεπαίσθητων νεανικών προβληματισμών, προσεγγίσεων, μετασχηματισμών και  μεταβολισμών,  δύο ασχημάτιστους , ρευστούς, αόριστους  και ενίοτε ψυχροπολεμικούς  κόσμους που τους συναντούσα σε κάθε βήμα και παρέμεινε ανεξερεύνητος και εν αναμονή γνωριμίας ένας άλλος άγνωστος μελλοντικός κόσμος. 

θα ήτανε ένα όνειρο

θα ήτανε ένα αστέρι,

θα ήτανε ένας ποταμός,

θα ήτανε μια θάλασσα,

ή τάχατες θα ήτανε ένας απλός υδροκρίτης.

Έξοδος-φυγή-αντιοδύσσεια

Πλησιάζανε οι μέρες της επιστροφής στην πόλη

Τα μαθήματα αρχίζανε στις 8 του μήνα του νέου χρόνου που ανέτειλε.

Διανύαμε τις Επιφάνειες μέρες και αναμέναμε την ουράνια αποκάλυψη

για να ζητήσουμε το ελιξίριο της ευτυχίας.  Οι ουρανοί όμως άνοιξαν με άλλες προθέσεις,  όταν  εδώ και  τρεις μέρες νωρίτερα  άρχισε ανεπιθύμητη κακοκαιρία με δυνατούς ανέμους, βροχές και πολλά χιόνια που σκέπασαν όλο το χωριό και τα γύρω μέρη.

        Η καιρική κατάσταση ήταν βαριά, ένα κομμάτι κόλασης σκέπασε την πλάση και  προκαλούσε περαιτέρω ανησυχία για τις συνθήκες αναχώρησης δεδομένου ότι του αϊ  Γιαννιού του Προδρόμου έπρεπε οπωσδήποτε να φύγουμε και δεν γνωρίζαμε τι δρόμο μας προετοίμαζε.

       Φεύγαμε προβληματισμένοι υποκινούμενοι αισθητά και ανεπαίσθητα από την αδήριτη ανάγκη του καθήκοντος.

       Ο καιρός έγινε  πολύ κρύος και το χιόνι συνέχιζε να πέφτει  σιωπηλά, πυκνό, χοντρό  και απειλητικό, με την αρχική χαρά του χιονιού να μετασχηματίζεται σιγά-σιγά σε μεγάλη ανησυχία

      Υπήρχε κίνδυνος αποκλεισμού διαρκείας για την περιοχή και τους κατοίκους,  που κατά συνθήκη, φρόνιμα  και έγκαιρα  ποιούντες, φρόντιζαν από το φθινόπωρο για τις προμήθειες του σκληρού χειμώνα που συνίσταντο βασικά σε αλεύρι, λάδι, τυρί, ελιές, χαλβά, ρέγγες, βακαλάο, όσπρια

     - αγωγιάτες και υποζύγια δεν υπήρχαν ή  και αν υπήρχαν δεν κυκλοφορούσαν σε τέτοιο μέρος και με τέτοιες συνθήκες

      -εφημερίδες, τηλέφωνα, πληροφορίες, περαστικοί,  ανταλλαγές ελάχιστες, οι εικόνες πέρα απ το ορατό αυτοσχέδιες και θολές, οι διαβάσεις και τα περάσματα όλο και πιο δύσκολα.

           Τρείς  μέρες κράτησε η χιονοθύελλα και το πάχος του χιονιού ξεπέρασε τους σαράντα πόντους σβήνοντας μόνιμα και οριστικά την εικόνα των στενών δρόμων επικοινωνίας  και κυκλοφορίας είτε μέσα στο χωριό είτε στις πορείες για μεγαλύτερα «υπεραστικά» δρομολόγια αγνώστου ύψους χιονιού.

     πλήρης χειμερινός αποκλεισμός,

     η μόνη σιγουριά τα πόδια μας ,

     η μόνη διέξοδος το περπάτημα,

     η μόνη ελπίδα ο ήλιος.

    Έτσι κλειστήκαμε αναγκαστικά μέσα στο σπίτι και στην εσωτερική αγωνία μας και προσπαθούσαμε να ζεσταθούμε κοντά στο τζάκι που όταν ήθελε ζέσταινε και όταν ήθελε γύριζε τον καπνό προς τα μέσα, υποβιβάζοντας τις θερμαντικές ικανότητές του,  σκορπώντας ταυτόχρονα την οικογενειακή συνοχή και προκαλώντας  την αντοχή των ματιών και των σωμάτων.

      Ένα σπίτι κατάραχα είναι πιο ευάλωτο στους ανέμους,

και ο αναθρώσκων καπνός δεν υπακούει στους νόμους του ελκυσμού, δοκιμάζοντας και ευτελίζοντας μέχρι γελοιοποίησης  τις εμπειρικές τεχνικές όλων των τοπικών ειδημόνων της ευρύτερης περιοχής περί αποτελεσματικών διορθωτικών επεμβάσεων στην καπνοδόχο.

      Η τέταρτη  μέρα, μέρα  της προγραμματισμένης αναχώρησης ήταν μια άλλη μέρα, καμωμένη από άλλα στοιχεία και υλικά,  σχεδιασμένη από άλλο θεό, σταλμένη από ευνοϊκή σύνοδο αστεριών του σύμπαντος

      Παρά το ολικό ψυχοπλάκωμα, το άσπρο της γης και το  γαλάζιο τα ουρανού κυριαρχούσαν  παντού και προμηνούσαν  μια γλυκιά μέρα που ξαλάφρωνε την κακή διάθεση,  μαλάκωνε και απομάκρυνε  τους φόβους του επικείμενου εγχειρήματος.

      Ο ζωοδότης ήλιος η αρχή του κόσμου και η πηγή της ζωής  και του φωτός, του ημερήσιου φωτός, με ωραίο πρόσωπο, ξεπρόβαλλε ελπιδοφόρος,  καθάριος,  ελκυστικός  και λαμπερός στην ανατολή και οι ακτίνες του λεύκαιναν πιότερο το απλωμένο χιόνι που περίεργα φαινότανε  προσιτό και συμπαθές και μάλλον εύκολα να το δαμάσεις και να το ξεπεράσεις.

Ήταν η καθοριστική μέρα κρίσεως και τολμηρών αποφάσεων.

Ήταν ο αληθινός δρόμος που είχε προετοιμάσει ο Πρόδρομος?

Θα πάτε καλά ακούστηκε η πατρική φωνή.

Να διαβείτε νωρίς την κορυφή της Γκρόπας  μην σας πάρει η νύχτα.

Θα συναντήσετε κι άλλους καθ οδόν.

Ελπιδοφόρα, αποφασιστική και εμψυχωτική φωνή, χαμηλού ωστικού κύματος και συνθετικού μίγματος  πόνου, αγάπης και τόλμης.

                                                Κορύφωση

          Με κοινή συμφωνία γονέων και γνωστών και με την ενθάρρυνσή τους ξεκινήσαμε οι τέσσερις ντόπιοι μαθητές γυμνασίου, τυλιγμένοι με τα πιο χοντρά ρούχα, πανωφόρια, γάντια, καπέλα, μάλλινες  κουκούλες και γερά ξύλινα στηρίγματα,  να διανύσουμε πεζοί και  φορτωμένοι με τα αναγκαία και στοιχειώδη πράγματα πρώτης ανάγκης, (φυλαχτά της μάνας, κρύα και στερεά τροφή, στεγνά ρούχα και μάλλινες κάλτσες)  μια απόσταση  πενήντα χιλιομέτρων! 

          Με μόνα ορατά στοιχεία στον  καθένα, τα μάτια σώματος και ψυχής, αυτά που έπρεπε να βλέπουν κοντά και μακριά!

          Μέσα στο απόλυτο καταχείμωνο, σε αφιλόξενο  μέρος, με κυμαινόμενο πάχος χιονιού που έφτανε μέχρι και εξήντα  πόντους,  με χαμηλές θερμοκρασίες γύρω στο μηδέν, με τις ρεματιές και τα ποτάμια φουσκωμένα, σε μια επώδυνη και επικίνδυνη  από κάθε άποψη πολική διαδρομή.

          Έτσι το τέλος των διακοπών, κοντά στις χαρές και τα  νωπά σπάργανα της  πρόσφατης  θείας  Γέννησης  μας επιφύλασσε  δυσάρεστο αποχαιρετισμό.    Μας περιμένει μια σκληρότερη του αναμενομένου δοκιμασία όπου  προστίθεται και ακολουθεί  απότομα και πολύ γρήγορα ένας  εξελισσόμενος βασανιστικά Γολγοθάς επιστροφής.

          Να πορευτούμε με πρωτόγονα μέσα, στον ημιάγνωστο χώρο, να δαμάσουμε και να νικήσουμε τα στοιχεία της φύσης και του εδάφους, να ξεπεράσουμε τον πιεστικό, βάρβαρο και αδυσώπητο χρόνο.

                         Η διαίσθηση  του πεπρωμένου

«Ο καθένας είναι χαλκεύς της τύχης του»

       Με μόνη υποχρέωση το καθήκον, με μόνη ελπίδα την καθαρή και λαμπερή μέρα που ο ήλιος της θα διέγραφε την χαμηλή  και βραχεία τροχιά του έτσι κι αλλιώς, με τη δύναμη της ψυχής και του σώματος, με την ενόραση του πνεύματος.

όταν υπάρχει καθήκον,

τότε υπάρχει θέληση,

όταν υπάρχει όνειρο

τότε  υπάρχει ελπίς,

όταν υπάρχει όνειρο

και οι θεοί συμμαχούν

Ο ήλιος δεν ήταν ένα αστέρι.

Όπως προχωρούσαμε προς την κορυφή

αργά, μηχανικά και δύσκολα

στην απεραντοσύνη του γνωστού άγνωστου

χωρίς μεγάλη αίσθηση και σκέψη

κάποιο άλλο αστέρι μας προστάτευε ,

κάποιο άλλο αστέρι από μακριά,

ίσως το πρόσφατο, λαμπερό 

και άδυτο αστέρι της Βηθλεέμ,

ζέσταινε την ψυχή και το σώμα μας

αφαιρούσε κάθε κακή ιδέα και σκέψη,

οδηγούσε τα βήματά μας, 

μαλάκωνε την κούραση στα πόδια,

στέγνωνε το νερό στις μπότες και τα παπούτσια,

έδιωχνε το φόβο του έρημου και απόκοσμου,

απομάκρυνε κακοτυχίες και άγρια τρωκτικά,

χαλύβδωνε το πνεύμα,

δυνάμωνε το σώμα.

                           Τόλμη και όνειρο

Στην συγκεκριμένη πορεία προς την πόλη,

στην αφηρημένη πορεία της ελπίδας για το καλύτερο,

στην αναμενόμενη  ανάσταση μιας άλλης ζωής    

Θα πάτε καλά ακούστηκε η πατρική εμψυχωτική φωνή

να περάσετε την κορυφή, μην σας πάρει η νύχτα

θα συναντήσετε κι άλλους καθ οδόν.

οι μεγάλοι ήρωες δεν έχουν επίγνωση του ηρωισμού τους,

οι μικροί ήρωες δεν γνωρίζουν τον ηρωισμό.

Το μακρύ και επίπονο  μαρτύριο συντελέστηκε,

συνέβη πραγματικά και στο ακέραιο,

κορυφώθηκε και ξεπεράστηκε ασυνείδητα,

στο φως της κρύας και ανεπανάληπτης μέρας

σαν να μη συνέβη,  σαν μια ονειρική παρένθεση χιμαιρικής ζωής.

Ήταν ο πρόδρομος της νέας μέρας του Προδρόμου,  ήταν το βάπτισμα του πυρός σε μια πορεία αυτοδημιουργίας.

Το δωδεκάωρο πεζοπόρο ταξίδι της επιστροφής, της φυγής, του εφιάλτη  ή του ονείρου ξεκίνησε με ευχές, ελπίδες,  ταλαιπωρίες και κόπους και τελείωσε ευτυχώς αίσια.

Φθάσαμε στην πολυπόθητη Πόρτα πρώτο σταθμό του μικρού ονείρου.

Σουρεαλιστικά και συνειρμικά  δεν έμενε παρά συμβολικά να την ανοίξουμε.  Μια   συνηθισμένη για μας aller  retour  πόρτα που ανοιγόκλεινε τους ορίζοντες για μικρές ή μεγάλες  προσδοκίες.

Μόλις άρχιζε ένα άλλο ταξίδι

το ταξίδι μιας άλλης ζωής.

Τα δεκαπεντάχρονα με τον φλογερό νου και τα δυνατά πόδια, έκαναν ηρωικά την υπέρβαση, στον σκληρό και αδυσώπητο αγώνα της πορείας προς την  πρόοδο,  προς την αλλαγή,  χωρίς υπερπροστασία,  χωρίς κινητά και χωρίς GPS.

Το ενημερωτικό προς τους γονείς τηλεγράφημα εστάλη αμέσως.

«Φθάσαμε καλά, σας αγαπάμε, σας περιμένουμε,  Good by!»