Παράπλευρα στρατηγήματα επαναστατικά

Του Χρήστου Γιανναρά

Δ​​ημόσιος λόγος στη σημερινή Ελλάδα που να αποτιμά έγκυρα την πολιτική (και συμπεριφορά) των «δανειστών» της, δεν μπορεί να υπάρξει. Διότι δημόσια πληροφόρηση αξιόπιστη δεν λειτουργεί. Τα κρατικά ή συμπολιτευόμενα την κυβέρνηση MME δίνουν εικόνα της πραγματικότητας διαφορετική από αυτήν που εμφανίζουν τα ιδιωτικά, αντιπολιτευόμενα την κυβέρνηση MME. Επιπλέον, η κριτική σκέψη και απροκατάληπτη αποτίμηση της πραγματικότητας δεν είναι από τα εφόδια που παρέχονται στον Έλληνα με τη σχολική και πανεπιστημιακή του εκπαίδευση, ούτε με την οικογενειακή του αγωγή ή τους ιστορικούς εθισμούς του.

Κατά τούτο η ελλαδική κοινωνία σήμερα είναι ένα «ανθρώπινο υλικό» που προσφέρεται ευχερέστατα (δίχως αντιστάσεις) για παντοδαπή εκμετάλλευση: Οποιοσδήποτε μπορεί να διαγουμίσει οτιδήποτε ελληνικό χωρίς την παραμικρή κριτική αντίσταση ή συνέπεια. Διότι ακόμα και την αυθαδέστερη αξίωση, την ιταμότερη απειλή, την πιο ταπεινωτική έμπρακτη παραβίαση της κρατικής ανεξαρτησίας, αυτονομίας, αξιοπρέπειας, η ελλαδική κοινωνία είναι αδύνατο να την κρίνει με τα κριτήρια της πανανθρώπινης κοινής λογικής. Για κάθε περίπτωση η κοινή γνώμη στην Ελλάδα θα διχαστεί: Θα δημιουργηθούν αντίπαλες φανατισμένες μερίδες, συγκρουόμενες εμπάθειες, ρήξεις ανίατες για πολλές δεκαετίες.

Κάθε «εθνικό», όπως το λέμε, θέμα (και όχι μόνο) το μεταβάλλουμε σε αφορμή για μεταξύ μας παθιασμένο διχασμό –σαν να αντλούμε ηδονή ή εγωκεντρική αυτεπιβεβαίωση από την αντιπαλότητα και τη διαμάχη. Δεν είναι ο επίβουλος ξένος που γεννάει το μένος, την οργή, την αγανάκτησή μας, είναι με τον ετερόφρονα και ετερόγνωμο συμπατριώτη που παθιαζόμαστε φανατικά. Τον ξένο επίβουλο υπάρχει πάντοτε μια μερίδα Ελλήνων που τον δικαιολογεί και τον ευνοεί με στερεότυπο μαζοχισμό – εξωραΐζεται ο μαζοχισμός συμπλεγματικά, άλλοτε σαν «προοδευτικός» (μαρξιστικός) διεθνισμός και άλλοτε σαν αφελής «αμερικανοτροπία» που καταργεί τα σύνορα.

Θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς, όχι αυθαίρετα, ότι κάθε αφορμή διχασμού μας των Eλλήνων παραπέμπει σε προφανή κρίση ταυτότητας: Σαν να μην έχουμε κατασταλάξει στο ποιοι είμαστε, ποιοι θέλουμε να είμαστε – σαν να βρισκόμαστε, δυο αιώνες τώρα, μετέωροι, στην κόψη διλημματικής επιλογής: «Ανήκομεν εις την Δύσιν»; Τότε γιατί παλεύουμε να εκδυτικιστούμε και δεν το πετυχαίνουμε, δυο αιώνες τώρα, παραμένουμε μια θλιβερή απομίμηση του ζητουμένου, γελοιογραφική; Είμαστε ο πολιτισμικός αντίλογος της μετα-ρωμαϊκής Δύσης, η ακούσια συνέχεια του μισητού για αιώνες στη Δύση «Βυζάντιου», δηλαδή: το κοινωνιοκεντρικό «παράδειγμα», το ριζικά ασυμβίβαστο με τον βαρβαρικό ατομοκεντρισμό; Aλλά τότε, γιατί παραιτούμαστε, επίσημα και έμπρακτα, από τη ριζωμένη στον ψυχισμό διαφορά του πολιτισμού μας, γιατί μας διχάζει ό,τι αποτέλεσε την ιστορική μας ιδιοπροσωπία;

Tα προβλήματα μιας συλλογικότητας δεν μπορεί να αντιμετωπίζονται με τους όρους της ατομικής ψυχολογίας – τα κοινά προβλήματα επιδέχονται μόνο πολιτική αντιμετώπιση, είναι πολιτικά προβλήματα. Aν η ελληνική μας ταυτότητα (το ποιοι είμαστε, ποιοι δικαιολογείται ιστορικά να είμαστε και ποιοι θέλουμε να είμαστε) μοιάζει σήμερα τόσο συγκεχυμένο και τόσο (από εμάς τους ίδιους) αμφισβητούμενο, οφείλεται αποκλειστικά στο τέλειο αλαλούμ της πολιτικής που στο πεδίο αυτό ασκήθηκε. Δύο κυρίως άξονες της σύγχυσης θα μπορούσε κανείς επιγραμματικά να αναφέρει:

Tον Ελληνισμό τον έκαναν για πρώτη φορά «εθνικό κράτος» οι λόγχες της Βαυαροκρατίας. H αυθαιρεσία τους είχε κάποια θεμελιωδώς θετικά και πολλά αρνητικά στοιχεία – ήταν πάντως κάτι εντελώς καινούργιο: Δεν είχε την παραμικρή σχέση με το αμέσως προηγούμενο ιστορικό παρελθόν των Ελλήνων (την ελληνορωμαϊκή «οικουμένη», την αυτοκρατορία της Νέας Ρώμης - Κωνσταντινουπόλεως) ούτε με την παράδοση των αρχαίων πόλεων - κρατών.

Θα μπορούσε το καινούργιο σχήμα του «έθνους - κράτους» να προσλάβει επίκαιρους θεσμούς και οργανωτικές δομές, με κριτήριο όμως της πρόσληψης την πληρέστερη δυνατή προσαρμογή στην ιδιαιτερότητα των δικών του αναγκών και ιστορικών εθισμών. Προτιμήθηκε να ακολουθηθεί η θεωρία του Κοραή για τη «μετακένωση» της ελληνικότητας από τη «φωτισμένη» Δύση στους εκβαρβαρωμένους Γραικούς. Δηλαδή: το ελληνικό εθνικό κράτος να αντιγράψει θεσμούς και δομές των κρατικών μορφωμάτων της μετα-μεσαιωνικής Δύσης, όχι για τις ανάγκες των πολιτών του, αλλά επειδή κάθε πρόσλημμα από τη Δύση είναι αυταξία. Eτσι (για τον Κοραή) η Δύση, που διέσωσε, με την Αναγέννηση και τον Νεοκλασικισμό, την «αυθεντική» αρχαιοκλασική ελληνικότητα (ριζικά διεστραμμένη και παρεφθαρμένη, κατά τον Kοραή, από το μισητό στη Δύση «Βυζάντιο»), να την «μετακενώσει» τώρα στο κρατικό μόρφωμα των επαναστατημένων Ελλήνων.

Εγκαινιάστηκε δηλαδή, στην περίπτωση των Ελλήνων, ο τύπος του δυτικού «προτεκτοράτου», που λειτούργησε αργότερα και για τα κρατικά μορφώματα των απελεύθερων από τη δυτική αποικιοκρατία λαών. Δύο αιώνες οι Ελληνες έχουμε εθελούσια αποδεχθεί να είμαστε μεταπράτες, να πιθηκίζουμε θεσμούς και δομές που γεννήθηκαν από τις ανάγκες άλλων λαών, όχι από τις δικές μας: Πιθηκίζουμε τον δυτικό κοινοβουλευτισμό, τις δυτικές ιδεολογίες, τον συνδικαλισμό, τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας του κράτους, της εκπαίδευσης, της απονομής Δικαίου, τη χρηστική εκδοχή της γλώσσας, την εκδοχή της Εκκλησίας ως «επικρατούσης θρησκείας» και πάει λέγοντας. Αυτή η βίαιη μετάλλαξη του Έλληνα γεννάει τέρατα. Εφιαλτικά.

Tα τέρατα και οι εφιάλτες δεν ξορκίζονται με «διαχειριστικές» βελτιώσεις ούτε καν με λογική αστυνόμευσης του βίου. Όταν μια κοινωνία βρίσκεται στο τελικό στάδιο της παρακμής, στην καθολικά παγιωμένη ανελπιστία, η μόνη ρεαλιστική πολιτική είναι επαναστατικά μέτρα, αλλά παράπλευρα. Λ.χ.: αρχαία ελληνικά, πρωτεύον μάθημα από το Δημοτικό και γλώσσα της Δημόσιας Διοίκησης. Ριζική και τίμια αποκέντρωση, με άξονα τη μικρή, αυτοδιαχειριζόμενη κοινότητα. Mε αιρετή διοίκηση τα δημόσια νοσοκομεία, τα δημόσια MME, η Δικαιοσύνη, οι Ένοπλες Δυνάμεις.

Μην ξεχνάμε: O κ. Σόιμπλε, η κ. Λαγκάρντ, ο κ. Γιούνγκερ, ο κ. Nτάισελμπλουμ έχουν κάτω από την μπότα των εσκεμμένων δανείων τους έναν λαό εξουδετερωμένον από την αγλωσσία, την ασκεψία και ακρισία, τον αυτεξευτελισμό. Θα άλλαζε το σκηνικό με επαναστατικά μέτρα παράπλευρα.