Στοχασμός σε δυο παλιές σχολικές φωτογραφίες του Βαλτινού

Δυο σπάνια ντοκουμέντα, δυο σχολικές φωτογραφίες που είχαν ευλαβικά φυλαχθεί σε συρτάρια, και κουτιά, βγήκαν στο φως να μας φανερώσουν τα μυστικά τους, να μας δείξουν τα χαρακτηριστικά στοιχεία μιας άλλης εποχής. Μιας εποχής που έφυγε ανεπιστρεπτί, αλλά που άφησε πίσω της, αναλλοίωτο το στίγμα μιας λιτής και απέριττης ζωής.

Δυο φωτογραφίες που διασώθηκαν από τη λήθη του χρόνου, και είναι εδώ για να μας δώσουν πάμπολλες πληροφορίες και να μας θυμίσουν τα περασμένα.

Δυο παλιές φωτογραφίες που μπορεί να ξεσηκώσουν μνήμες. Μνήμες που μπορεί να γίνουν μονοπάτια… και ποιος ξέρει που μπορεί να οδηγήσουν…

Δυο φωτογραφίες θυμητάρια, που σχετίζονται μεταξύ τους και που θέλουν να μας αφηγηθούν την ιστορία τους.

Είναι ασπρόμαυρες και όμως μπορείς να πλάσεις στο μυαλό σου ολόκληρες ιστορίες. Οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες είναι πιο πειστικές, δε σε παρασύρουν, με τα χρώματα, έχουν μεγαλύτερη καλλιτεχνική διαύγεια, και καλούν τη σκέψη και τη φαντασία μας στο ουσιώδες.

Χρονικά προσδιορίζονται στο έτος 1928 και τοπικά στο δημοτικό σχολείο Βαλτινού, που στεγάζονταν τότε, μέσα στον χώρο του Ιερού Ναού, Αγίου Αθανασίου Βαλτινού.

Στην πρώτη φωτογραφία, που απεικονίζονται οι μαθητές του Βαλτινού με την δασκάλα τους στο κέντρο, Αναστασία Ζούπα, καταμαρτυρείται η κρυμμένη ελληνικότητα και ο λιτός σχολικός βίος του τόπου.

Μια δασκάλα και δεκάδες παιδιά. Τα μισά αγόρια φορούν πηλήκιο, κάποια κρατούν στα χέρια τους λουλούδια, κάποια άλλα είναι ξυπόλητα, όμως όλα έχουν μια στάση μεγαλοπρέπειας που αποπνέει ιερότητα αγιογραφίας.

Τόπος και κόσμος κατοικημένοι από την οικονομία και την απλότητα, σχεδόν έναν αιώνα πριν.

Μέχρι σήμερα που γράφονται αυτές οι γραμμές, από όλους τους εικονιζόμενους μαθητές, ζει μόνο ένας.

Στην δεύτερη και μισοσχισμένη φωτογραφία, απεικονίζονται, στον ίδιο ακριβώς χώρο, οι μαθητές της Κάτω Ελάτης και του Μελίγου με την ίδια δασκάλα να κάθεται στο κέντρο.

Ήταν τότε που, και τα τρία χωριά, Βαλτινό, Μέλιγος και Κάτω Ελάτη, είχαν έναν δάσκαλο και κοινό αυτό το σχολείο.

Πολυπληθέστερη όσον αφορά τους μαθητές, αλλά σχεδόν ίδια η σκηνογραφία της.

Μόνο που η φθορά του χρόνου τραυμάτισε τη φωτογραφία και το σχίσιμό της έσβησε ένα κομμάτι από την σχολική τάξη.

Αναπόφευκτη η αναζήτηση και η δυσκολία της αναγνώρισης των προσώπων. «Εδώ είναι ο παππούς μου, εκεί μάλλον η γιαγιά μου, εκεί ο τάδε, εκεί ο δείνα…»

Άραγε, ποιος ήταν ο φωτογράφος που υπηρέτησε αυτή την ομορφιά με την τέχνη του; Ποιος τράβηξε και έβγαλε αυτές τις φωτογραφίες και απαθανάτισε, όσο καλύτερα μπορούσε, αυτό το μεγαλείο;

Κοιτάζοντάς τες, θαρρείς πως θα γίνει κάτι μαγικό και θα πας πάλι πίσω, σ’ εκείνη την αξιοζήλευτη εποχή της αυτάρκειας και του «Μάθε παιδί μου γράμματα, να ΄χεις καλά γεράματα»!

Αλλά, εκείνο που έχει σημασία, είναι πως, αυτές οι παλιές σχολικές φωτογραφίες, πέραν των άλλων, κρύβουν μέσα τους και μια ανάμνηση χαραγμένη, ένα γέλιο, έναν αναστεναγμό, ένα δάκρυ, μια ελπίδα.

Άραγε, υπάρχει η δυνατότητα να κρατήσεις το χρόνο μέσα στα χέρια σου και αυτός να μη φύγει ποτέ;

Κι αν αυτό δεν γίνεται, μήπως υπάρχει η δυνατότητα μιας ενδόμυχης συνομιλίας, με τα εικονιζόμενα πρόσωπα, σ’ αυτό το παιχνίδι της μνήμης;

Μια συνομιλία που μπορεί να μας δείξει τον τρόπο για το μοιραίο «πέρασμα»...
Εκεί όπου περπάτησαν εκείνοι...
Εκεί όπου ζούμε σήμερα εμείς...
Εκεί όπου θα τρέχουν αύριο οι νεότεροι...