Η Γέφυρα της Σαρακίνας

Η γέφυρα της Σαρακίνας βρίσκεται 1 χλμ. ΒΔ του ομώνυμου χωριού νότια της Καλαμπάκας.
Πρόκειται για τη γέφυρα της Πέτρας στη Σαρακίνα Τρικάλων, που χαρακτηρίζεται ως ένα σπάνιο μνημείο παραδοσιακής αρχιτεκτονικής των πρώτων μεταβυζαντινών χρόνων.

Η πέτρινη γέφυρα είναι εξάτοξη και κατασκευάστηκε τον 16ο αιώνα από τον μητροπολίτη Λαρίσης Βησσαρίων Β΄.
Λέγεται ότι κτίστηκε το 1520 και γεφυρώνει τον Πηνειό ποταμό ανάμεσα στα χωριά Σαρακίνα και Διάβα. Σε εντοιχισμένη επιγραφή στο νότιο ακρόβαθρό της αναφέρεται η χρονολογία 1514.

Είναι το πιο αξιόλογο και σημαντικό μνημείο τέχνης, της αρχιτεκτονικής μας κληρονομιάς, στο νομό Τρικάλων.
Σε εργασία της για τα πέτρινα γεφύρια της περιοχής, η πολιτικός μηχανικός, καθηγήτρια του ΑΠΘ, Μ. Καραβεζύρογλου, χαρακτηρίζει τη γέφυρα της Σαρακίνας ως σημαντικό μνημείο, όχι μόνο για τον Θεσσαλικό Κάμπο αλλά και για τον ευρύτερο ελληνικό και βαλκανικό χώρο, λόγω της εντυπωσιακής της μορφής και ευστάθειας, χάρη στην οποία διασώθηκε μέχρι σήμερα.

Το μνημείο αποτελούνταν από έξι τόξα, από τα οποία σήμερα σώζονται τα τέσσερα, με το μεγαλύτερο από αυτά να έχει ύψος 9,70 μέτρα και άνοιγμα 19,70 μέτρα. Στις αρχές του 19ου αιώνα τμήμα της γέφυρας κατέρρευσε λόγω υποσκαφής ενός μεσόβαθρου.

 

Το παλιό τμήμα της γέφυρας είναι κατασκευασμένο από ψαμμίτη λαξευτό, ορθογωνισμένο, ενώ οι προσθήκες στα άκρα από ασβεστολιθική λιθοδομή. Πολλές από τις μεταγενέστερες προσθήκες έγιναν με σκυρόδεμα και αλλοίωσαν την παραδοσιακή αρχιτεκτονική του μνημείου. Με σκυρόδεμα επικαλύφθηκε και το κατάστρωμα της γέφυρας, ώστε να γίνεται δυνατή η διέλευση οχημάτων.

Στην αρχική της μορφή η γέφυρα είχε έξι τόξα, με μεγαλύτερο το τρίτο από την αριστερή (ανατολική) όχθη, κάτω από το οποίο διέρχεται η βαθύτερη κοίτη του Πηνειού ποταμού. Το τόξο αυτό έχει άνοιγμα 19,70 μ. ύψος 9,70 μ. και πάχος διαζώματος 0,80 μ.

Το δεύτερο σε μέγεθος τόξο έχει άνοιγμα 16,70 μ, ύψος 9,70 μ και πάχος διαζώματος 0,60 μ. Το δεξιό μικρό τόξο έχει άνοιγμα 7,50 μ, ύψος 3,70 μ και πάχος διαζώματος 0,50 μ. Το αριστερό τόξο έχει άνοιγμα 8,50 μ, ύψος 3,50 μ. και πάχος διαζώματος 0,50 μ. Το συνολικό μήκος της γέφυρας είναι 120 μ.

Στις αρχές του 19ου αιώνα κατέρρευσε ένα μεσόβαθρο και δύο τόξα, τα οποία αντικαταστάθηκαν με ξύλινους φορείς αρχικά και τσιμεντένιες πλάκες αργότερα.

Σήμερα σώζονται τα τέσσερα ημικυκλικά τόξα, ενώ στη θέση εκείνων που καρτέρευσαν το 1970 κατασκευάστηκαν άλλα από σκυρόδεμα. Με σκυρόδεμα επίσης επικαλύφτηκε και το κατάστρωμα της γέφυρας, το οποίο διαπλατύνθηκε κατά 2 μ.

Έως το 2005, όταν δόθηκε στην κυκλοφορία σύγχρονη γέφυρα στα κατάντη του μνημείου, η πέτρινη γέφυρα αποτελούσε τμήμα επαρχιακού δρόμου που ένωνε την Καλαμπάκα με ορεινά χωριά.

Το γεφύρι συνδέεται, επίσης με την ιστορική μάχη της 7ης Απριλίου 1878, όπου τα επαναστατικά σώματα των οπλαρχηγών Δ. Κουκουράβα, Β. Χοστέβα και Ν. Πασχάλη νίκησαν τουρκικό σώμα πάνω και γύρω από το γεφύρι, όπου 9 Τούρκοι σκοτώθηκαν και αρκετοί πνίγηκαν. Οι επαναστάτες είχαν μόνον μερικούς τραυματίες.