Ο αδιάκοπος βηματισμός της ανθρωπότητας και η ύπαρξη ζωής μετά θανάτου

 

Πως θα νιώθαμε άραγε αν γνωρίζαμε ότι οι ανθρωπότητα θα καταστρέφονταν μερικές εβδομάδες μετά τον θάνατό μας; Τι κίνητρο θα είχε ένα συγγραφέας ή ένας σκηνοθέτης, ένας επιστήμονας, ένας πολιτικός, να συνεχίσει την δραστηριότητα του, γνωρίζοντας ότι οι ανθρωπότητα θα πάψει να υπάρχει;

Ποιος επενδυτής θα επιχειρούσε νέες επενδύσεις και ποιος αθλητής θα προπονούνταν ακόμη; Πόσες μητέρες θα γεννούσαν τα παιδιά τους και πόσοι γιατροί θα ήταν παρόντες στα νοσοκομεία;

Ανεξάρτητα από τον φόβο για τον δικό μας θάνατο, ίσως ο φόβος για τον θάνατο των άλλων ανθρώπων, όχι μόνο τον αγαπημένων ή των απογόνων, αλλά και των επερχόμενων γενεών να είναι πολύ βαθύτερος, γι’ αυτό είναι και αθέατος. Σκεφτείτε το! Διότι η δική τους έλευση συνκαθορίζει τον δικό μας βίο, που δεν τελειώνει με τη ζωή μας. Υπό αυτή την έννοια η έλευση τους είναι η ελευθερία μας.

Ένας κόσμος με επίγνωση του τέλους του, είναι ένας κόσμος αγωνίας θλίψης και απελπισίας. Ακόμη κι αν αυτό το τέλος δεν είναι βίαιο, αλλά σταδιακό, όπως παραδείγματος χάριν, εάν υποθέσουμε ότι στην ανθρωπότητα οι άνθρωποι πεθαίνουν κανονικά, αλλά δεν γεννιούνται πλέον παιδιά. Εδώ η απελπισία δεν πηγάζει από την απώλεια των αγαπημένων προσώπων, διότι αυτά θα πεθάνουν φυσιολογικά όπως εμείς οι ίδιοι, αλλά από την ανυπαρξία των επερχόμενων. Η σκέψη ότι δεν θα μας διαδεχθεί κανείς είναι αβάσταχτη.

Η γνώση του δικού μας θανάτου κάποια στιγμή στο μέλλον, όπως αντίστοιχα των αγαπημένων μας δεν κλονίζει τις αξίες και την καθημερινότητά μας. Αντιθέτως η γνώση ότι δεν θα υπάρξουν επερχόμενοι, θρυμματίζει την εμπιστοσύνη μας στο παρόν, χρωματίζοντας ως μάταιες τις δραστηριότητες μας.

Όμως η γνώση αυτή δεν αφορά μονάχα το άτομο αλλά και το πολιτικό. Η σημασία του θανάτου για την πολιτική έγκειται στο ότι η δημόσια σφαίρα περιλαμβάνει όχι μόνο τους νεκρούς προγόνους και αγαπημένους ή τους απογόνους, αλλά επίσης και τους, για πολύ ακόμη αγέννητους, επερχόμενους.

Έτσι ο καθένας μας, η δημόσια σφαίρα, αλλά και η ανθρωπότητα συνολικά, εξαρτάται από την ύπαρξη των μελλοντικών αγνώστων, των οποίων ο βίος καθορίζει το δικό μας, πολύ πριν ξεκινήσει η δική τους ζωή.

Ανεξάρτητα λοιπόν, από το πόσο εγωκεντρικοί ή ναρκισσιστές είμαστε, οι υποθέσεις για μια θεμελιώδους εγωιστική ανθρώπινη φύση, είναι μάλλον απλουστευτικές και υπερβολικές. Ο αδίστακτος χρηματιστής, ή ο μακιαβελικός πολιτικός θα λειτουργούσαν πολύ διαφορετικά γνωρίζοντας το επικείμενο τέλος της ανθρωπότητας.

Η νοηματοδότηση της ζωής σε βίο περιλαμβάνει πάντοτε, είτε ρητά, είτε άρρητα τους επερχόμενους και τις προσδοκίες μας για αυτούς.

Ακόμη και οι πιο ατομοκεντρικές επιδιώξεις και φιλοδοξίες περιστρέφονται γύρω από συμφέροντα και αξίες, οι οποίες εμπεριέχουν έμμεσα την ιδέα, αλλά και την πίστη στη συνέχεια της ανθρωπότητας. Δίχως αυτή την υπόρρητη πίστη το αξιακό οικοδόμημα του καθενός, αλλά και της κοινωνίας συνολικά θα κατέρρεε.

Υπάρχει ένας βαθύς δεσμός της πολιτικής με την θνητότητα ήδη από την δημιουργία της δημόσιας σφαίρας. Η δημόσια σφαίρα είναι ένας χώρος διεκδίκησης της αθανασίας που επιτυγχάνεται μέσω της υστεροφημίας, όμως είναι αδιανόητη δίχως την πίστη στην ύπαρξη των επερχόμενων. Αυτό σημαίνει ότι η πολιτική προϋποθέτει τη συνέχεια της ανθρωπότητας.

Η πολιτική μας ευθύνη λοιπόν, δεν περιορίζεται στο παρόν ή στο παρελθόν, αλλά εκτείνεται και στο μέλλον, ακριβώς επειδή η ύπαρξης των επερχόμενων, άρα τόσο η καθημερινότητά μας, όσο και η επιβίωση μας στη μνήμη τους, εξαρτάται από τις σημερινές μας επιλογές.

Επειδή όμως η συνέχεια της ανθρωπότητας δεν είναι δεδομένη, η ευθύνη μας δεν περιορίζεται μόνο απέναντι στους απογόνους μας, αλλά εκτείνεται και στους επερχόμενους αγνώστους, στους οποίους ήδη οφείλουμε πολλά.

 

Του Θεοφάνη Τάση