Είμαι ό,τι φαίνομαι. Για αύριο δεν ξέρω

 

Σήμερα, περισσότερο παρά ποτέ, ο άνθρωπος καλείται να αποφασίζει ποιος είναι. Ποιος είναι ο σταθερός καμβάς πάνω στον οποίο θα δημιουργήσει τον εξελισσόμενο εαυτό του.

Ο κοινωνικός εαυτός είναι εκείνος με τον οποίο σχετιζόμαστε με τους άλλους, όμως δεν είναι ολόκληρος ο εαυτός. Είναι μόνο ο συνειδητός εαυτός.

Ο κοινωνικός εαυτός ξεκινά ως ο δοσμένος εαυτός της δοσμένης μας ταυτότητας, την οποία δεν επιλέξαμε. Δεν επιλέξαμε πότε, πού και από ποιους θα γεννηθούμε.

Ο άνθρωπος, στα πλαίσια του λειτουργικού κοινωνικού εαυτού του, καλείται να μεταβολίσει την πληθώρα των διαφορετικών επιδράσεων που έχει δεχτεί. Τις διαφορετικές εμπειρίες που έχει βιώσει. Τα διαφορετικά πρόσωπα με τα οποία έχει σχετιστεί. Τις διαφορετικές ηλικίες που έχει υπάρξει. Τους διαφορετικούς κοινωνικούς κανόνες στους οποίους καλείται να προσαρμοστεί.

Η απαρτίωση επιτρέπει στον άνθρωπο να ζει, να σχετίζεται, να υπάρχει ως ενότητα, δηλαδή να αξιοποιεί ολόκληρο τον εαυτό του. Η προσωπική κοσμοαντίληψη, δηλαδή το αξιακό πλαίσιο, είναι εκείνη που νοηματοδοτεί τις πράξεις και τους στόχους, ώστε ο λειτουργικός κοινωνικός εαυτός να αποτελεί ένα ενιαίο ψηφιδωτό.

Αντίθετα, ο δυσλειτουργικός κοινωνικός εαυτός δεν συνθέτει τα διαφορετικά δεδομένα του, λειτουργεί κατακερματισμένα με τα επιμέρους κουτάκια των ασύνδετων ρόλων. Σκόρπιες ψηφίδες.

Ο άνθρωπος που δεν έχει επεξεργαστεί το αξιακό του σύστημα, δεν έχει την ικανότητα να συνδέσει και να κατανοήσει τα συναισθήματα, τις αντιδράσεις, τα βιώματά του. Επομένως δεν μπορεί να έχει ενιαία δομή ταυτότητας. Κάποτε οι φωτογραφίες ήταν ελάχιστες, αλλά αναφέρονταν στο σημαντικό. Η φωτογραφία του γάμου, του στρατού, του ξενιτεμένου, των νέων εγγονιών. Αυτές οι φωτογραφίες στο σαλόνι ή στην κουζίνα ήταν η συλλογική μνήμη της οικογένειας. Η κοινή αναφορά. Το παζλ του οικογενειακού γενεογράμματος.

Σήμερα οι χιλιάδες ψηφιακές φωτογραφίες, που έχουν αποθηκευτεί στο κινητό, προσδοκούν μάταια τη στιγμή που θα αναδειχθούν. Οι στιγμές παρέρχονται, αλλά είναι κατακερματισμένες. Δίχως αυτό το συνεκτι-κό κάτι που θα τις ονομάσει ζωή!

Η απαρτίωση επιτρέπει στον άνθρωπο να ζει, να σχετίζεται, να υπάρχει ως ενότητα, δηλαδή να αξιοποιεί ολόκληρο τον εαυτό του.

Η κοινωνική συμμόρφωση είναι ο κύριος παράγοντας που επηρεάζει τη διαμόρφωση του κοινωνικού εαυτού. Είναι η αγωνία για την αποδοχή από το οικογενειακό πλαίσιο, αλλά και από το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον, που δημιουργεί κίνητρα ή αντι-κίνητρα για την υιοθέτηση συμπεριφορών. Η κοινωνική συμμόρφωση επιτάσσει μέσω της εκάστοτε ηθικής να προβάλλονται ή να καλύπτονται πλευρές του εαυτού, ώστε να υπάρχει ένας αποδεκτός κοινωνικός εαυτός.

 

Προδημοσίευση

Του Δημήτρη Καραγιάννη (ψυχοθεραπευτής)